Wołyń nie może być tematem „na pół zdania”. Składam twarde żądania do planu pracy Komisji Kultury

Przewodniczący Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu poprosił członków Komisji o przedstawienie propozycji tematów posiedzeń do planu pracy na I półrocze 2026 roku. W odpowiedzi przekazałem zestaw spraw, które – w mojej ocenie – wymagają pilnego, publicznego i merytorycznego rozliczenia. Zbyt wiele tematów jest dziś omawianych ogólnikami, bez dokumentów i bez odpowiedzialności.

Poniżej krótko opisuję, czego konkretnie domagam się w ramach prac Komisji.

Przewodniczący Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu zwrócił się do członków Komisji z prośbą o pisemne przedstawienie propozycji tematów posiedzeń do planu pracy na okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2026 roku. W związku z tym przedstawiam poniżej moje… pic.twitter.com/jSjNi3WbMX

— Dariusz Matecki (@DariuszMatecki) December 29, 2025

1) Ekshumacje na Wołyniu: pełna prawda, pełna lista, pełna odpowiedzialność

Żądam przedstawienia kompletnego, udokumentowanego stanu spraw dotyczącego ekshumacji i prac poszukiwawczych na Wołyniu oraz w innych miejscach zbrodni na obywatelach RP. Interesuje mnie:

• pełna lista wniosków IPN o zgody (z datami i statusem),

• pełna lista zgód już wydanych (z dokładnym wskazaniem miejsc i zakresu),

• lista odmów lub spraw bez odpowiedzi, wraz z podaniem przyczyn,

• kto odpowiada za działania po stronie polskiej i ukraińskiej,

• jakie są koszty, z jakich środków i kto rozlicza wydatki.

Wnoszę też o wspólne posiedzenie z Komisją Spraw Zagranicznych, z zaproszeniem IPN i MSZ, bo dziś słyszymy sprzeczne komunikaty: „coś się dzieje”, a jednocześnie IPN sygnalizuje brak realnych zgód na znaczną część wniosków.

2) Polityka historyczna wobec Ukrainy: koniec milczenia wobec gloryfikacji zbrodniarzy

Domagam się jasnej informacji, jakie działania podejmuje państwo polskie, gdy dochodzi do upamiętniania postaci i formacji odpowiedzialnych za mordy na Polakach. To ma być temat Komisji nie jako slogan, tylko jako konkret: reakcje, narzędzia, standardy oraz plan działań na 2026 rok.

3) Polityka historyczna wobec Niemiec: Dom Polski, upamiętnienia, reparacje, zwrot dóbr kultury

Wnoszę o posiedzenie, na którym Ministerstwo Kultury ma przedstawić pełne wyjaśnienia i plan w sprawach:

• Domu Polskiego i towarzyszących upamiętnień,

• spójności działań państwa w obszarze reparacji,

• restytucji i zwrotu dóbr kultury z Niemiec: jakie sprawy toczą się dziś, jakie są priorytety i co realnie planuje się na 2026 rok.

Nie może być tak, iż w sprawach fundamentalnych społeczeństwo dostaje komunikat „temat zamknięty”, bez danych i bez strategii.

4) Nowe miejsca pamięci i muzea: Szczecin i Chełm – gdzie są konkrety?

Domagam się informacji o statusie projektów, o których mówi się od lat, a efektów przez cały czas brak:

• projekt muzealny w Szczecinie (Centrum Solidarności Stocznia),

• muzeum poświęcone ludobójstwu wołyńskiemu w Chełmie.

Chcę jasnej odpowiedzi: etap, terminy, finansowanie, bariery oraz kto odpowiada za realizację.

5) Muzeum „Pamięć i Tożsamość” w Toruniu: równe standardy czy selektywne uderzenie?

Wnoszę o posiedzenie, na którym MKiDN ma wyjaśnić podstawy i powody działań wobec Muzeum „Pamięć i Tożsamość”. Oczekuję porównania standardów nadzoru stosowanych wobec innych instytucji działających w podobnym modelu.

Jeśli ministerstwo twierdzi, iż gdzieś są problemy – ma obowiązek działać konsekwentnie wobec wszystkich, a nie wybiórczo. Tu potrzebne są dokumenty, kryteria i fakty.

6) Upamiętnienia polskich bohaterów i „puste miejsca” po pomnikach sowieckich

Domagam się informacji, czy i jakie środki zostaną przeznaczone na upamiętnienia polskich bohaterów (powstańców, żołnierzy wyklętych, generałów i postaci kluczowych dla historii Polski), szczególnie tam, gdzie po usunięciu pomników sowieckich pozostały puste place.

Chcę też odpowiedzi, czy takie projekty są uzgadniane z IPN, jaka jest lista potrzeb i priorytetów oraz czy istnieje realny program wsparcia samorządów.

7) Publiczne pieniądze na inicjatywy budzące wątpliwości: prześwietlić kryteria i decyzje

Wnoszę o posiedzenie poświęcone finansowaniu wydarzeń i inicjatyw, które – w ocenie wielu – mają charakter silnie polityczny. Oczekuję jawności: tryb przyznania środków, kryteria, oceny merytoryczne, uzasadnienia, rozliczenia oraz informacja, czy podobne finansowania planuje się w 2026 roku.

Tu nie chodzi o „sympatie”, tylko o standardy wydatkowania pieniędzy publicznych.

8) Media publiczne w stanie likwidacji: dlaczego „likwidacja” trwa i kosztuje jak normalne funkcjonowanie?

Domagam się pełnej informacji, dlaczego media publiczne postawione w stan likwidacji nie zostały faktycznie zlikwidowane, a jednocześnie – mimo formalnego statusu – ponoszą wydatki typowe dla normalnie działających podmiotów: reklama, promocja, kosztowne wydarzenia, rozbudowane zatrudnienia i kontrakty.

Żądam:

• wskazania przyczyn braku finalizacji likwidacji,

• pełnej listy decyzji i wydatków w okresie „likwidacji”,

• wskazania osób odpowiedzialnych za najważniejsze działania (w tym likwidatorów i osób decyzyjnych),

• informacji o nadzorze MKiDN.

Wnoszę również, aby Komisja rozważyła działania prawne, w tym – o ile ujawnią się ku temu podstawy – przygotowanie zawiadomień do prokuratury w sprawie niedopełnienia obowiązków lub działań pozornych.

W ramach tego punktu domagam się także wyjaśnień dotyczących standardów bezstronności. jeżeli kiedyś zarzucano mediom publicznym upolitycznienie, to dziś MKiDN musi jasno odpowiedzieć, jakie standardy obowiązują w tej chwili i jak są egzekwowane.

9) Jawność wynagrodzeń w mediach publicznych: pełne dane na stół

Wnoszę o odrębne posiedzenie z udziałem Ministra Kultury oraz kierownictwa Telewizji Polskiej, Polskiego Radia i Polskiej Agencji Prasowej, na którym zostanie przedstawiona jawna informacja o wynagrodzeniach – ze wszystkimi składnikami (pensje, premie, nagrody, honoraria, umowy cywilnoprawne, świadczenia).

Jawność wynagrodzeń była postulatem głośno podnoszonym w debacie publicznej. Skoro media publiczne są finansowane bezpośrednio lub pośrednio z pieniędzy podatników, społeczeństwo ma prawo wiedzieć, ile kosztują stanowiska kierownicze i najważniejsze kontrakty.

Dlaczego to robię?

Bo kultura, pamięć historyczna i media publiczne to nie są „tematy dodatkowe”. To fundament państwa: prawda o Wołyniu, ochrona polskiej pamięci, uczciwe wydawanie publicznych pieniędzy i realna odpowiedzialność instytucji. W Komisji Kultury będę domagał się konkretów, dokumentów i decyzji – nie PR-owych komunikatów.

Jeśli ktoś uważa, iż te sprawy są „niewygodne” – tym bardziej trzeba je podjąć.