Zmarł Mirosław Chojecki – legenda opozycji i wolnego słowa

W wieku 76 lat zmarł Mirosław Chojecki – jeden z najważniejszych działaczy opozycji demokratycznej w czasach PRL, członek Komitetu Obrony Robotników, współtwórca niezależnego ruchu wydawniczego i inicjator powstania Niezależnej Oficyny Wydawniczej. Przez dekady swojej działalności był symbolem walki o wolność słowa, prawa człowieka i niepodległość Polski.

O jego śmierci poinformowało Stowarzyszenie Wolnego Słowa, którego był prezesem honorowym. „Z wielkim żalem informujemy, iż dzisiaj w nocy zmarł Mirek Chojecki – Prezes Honorowy Stowarzyszenia Wolnego Słowa. Rodzinie, bliskim oraz przyjaciołom Mirka składamy wyrazy współczucia” – przekazano w komunikacie.

Syn bohaterów, który sam został bohaterem

Mirosław Chojecki urodził się 1 września 1949 roku w Warszawie. Pochodził z rodziny głęboko zakorzenionej w tradycji niepodległościowej – jego matka, Maria Stypułkowska-Chojecka „Kama”, była łączniczką i sanitariuszką legendarnego batalionu „Parasol” Armii Krajowej i brała udział w wykonaniu wyroku na Franzu Kutscherze. Ojciec, Jerzy Chojecki „Spokojny”, również walczył w szeregach tego batalionu.

Chojecki już jako student chemii na Politechnice Warszawskiej angażował się w działalność opozycyjną. W marcu 1968 roku brał udział w studenckich protestach, a swoje pierwsze ulotki powielał prymitywnymi metodami – przy pomocy wyżymaczki od pralki „Frania”. Po relegowaniu z uczelni ukończył studia chemiczne na Uniwersytecie Warszawskim i podjął pracę w Instytucie Badań Jądrowych w Świerku.

Człowiek podziemia

W 1976 roku Chojecki dołączył do Komitetu Obrony Robotników. Był obecny na procesach robotników z Radomia i Ursusa, brutalnie tłumionych przez aparat państwa. Został wówczas pobity przez funkcjonariuszy. W tym samym czasie rozpoczął organizowanie niezależnego ruchu wydawniczego. Jako chemik opracował farbę drukarską, co pozwoliło mu uruchomić konspiracyjną drukarnię. Wydawał pierwsze niezależne pisma, takie jak Biuletyn Informacyjny KOR czy Komunikat.

W 1977 roku współorganizował Czarny Marsz w Krakowie po zamordowaniu Stanisława Pyjasa. Wielokrotnie zatrzymywany i aresztowany – łącznie 44 razy – w 1980 roku trafił do aresztu pod zarzutem kradzieży powielacza i był brutalnie przymusowo dokarmiany podczas głodówki.

Niezależna Oficyna Wydawnicza i „Sierpień ’80”

Współtworzona przez Chojeckiego Niezależna Oficyna Wydawnicza (NOWa) stała się jednym z filarów podziemnej opozycji – w latach 70. i 80. wydała ponad 500 książek, omijając cenzurę i docierając do tysięcy czytelników.

W sierpniu 1980 roku Chojecki wraz z Konradem Bielińskim dołączył do strajkujących w Stoczni Gdańskiej, drukując ulotki i biuletyny strajkowe. Był świadkiem historycznego dnia 16 sierpnia, gdy dyrekcja stoczni zgodziła się na spełnienie kluczowych postulatów robotników. Zatrzymany 23 sierpnia, został zwolniony po podpisaniu Porozumień Sierpniowych.

W kolejnych miesiącach angażował się w działania „Solidarności”, m.in. organizując jej działalność wydawniczą w Regionie Mazowsze i zasiadając w komisji ds. dostępu związku do mediów.

Emigracja, walka z zagranicy i filmowa misja

Stan wojenny zastał Chojeckiego za granicą – w 1981 roku przebywał we Frankfurcie, gdzie prezentował dorobek polskiego podziemia na targach książki. Do kraju nie mógł już wrócić. Lata 1982–1989 spędził na emigracji w Brukseli, pracując w Biurze Zagranicznym „Solidarności” i organizując dostawy sprzętu poligraficznego do Polski. W Paryżu wydawał miesięcznik Kontakt i założył firmę „Video-Kontakt”, która dokumentowała działalność opozycji i rozpowszechniała zakazane przez cenzurę filmy, w tym zakazany w PRL film „Przesłuchanie” Ryszarda Bugajskiego.

Wolna Polska i wolne słowo

Po upadku komunizmu Chojecki wrócił do Polski w 1990 roku. Był jednym z twórców pierwszej komercyjnej stacji telewizyjnej NTW, założył Grupę Filmową „Kontakt” i wyprodukował setki filmów dokumentalnych poświęconych najnowszej historii Polski. W 2003 roku zainicjował powstanie Stowarzyszenia Wolnego Słowa, które wspiera niezależnych twórców i dokumentuje działalność opozycji.

Za swoją działalność w 2022 roku został przez Prezydenta Andrzeja Dudę odznaczony Orderem Orła Białego – najwyższym polskim odznaczeniem państwowym.

Dziedzictwo niezłomności

Mirosław Chojecki był jednym z tych, którzy budowali fundamenty wolnej Polski – nie z trybuny sejmowej czy ministerialnego gabinetu, ale w konspiracyjnych drukarniach, więziennych celach i redakcjach podziemnych gazet. Przez całe życie pozostał wierny wartościom, które wyniósł z domu rodzinnego i które towarzyszyły mu w opozycyjnej walce: wolności, solidarności i odpowiedzialności za drugiego człowieka.

Jego odejście to nie tylko strata dla środowisk opozycyjnych, ale i dla całej Polski – kraju, którego historię współtworzył z odwagą, determinacją i głęboką wiarą w siłę słowa.