10 miesięcy temu
Stan faktyczny
J.M. za pośrednictwem organu wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu skargę na bezczynność Wójta Gminy w sprawie udostępnienia informacji publicznej. Pismo zostało nadane w formie elektronicznej przez platformę ePUAP. W wyniku przeprowadzonej przez Sąd weryfikacji stwierdzono, iż podpis nie został odnaleziony. Skarżący został więc wezwany do uzupełnienia braku formalnego skargi poprzez nadesłanie prawidłowo podpisanego egzemplarza skargi, czyli pisma podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. W złożonej po upływie terminu do uzupełnienia braku odpowiedzi J.M. wyjaśnił, iż jego podpis był istotny w dniu opatrzenia nim pliku ze skargą, jak również weryfikacji podpisu przez organ. Natomiast w dniu weryfikacji dokonywanej przez Sąd podpis utracił swoją ważność. Dodatkowo skarżący wskazał, iż w aktach sprawy brak jest wydruku pisma przewodniego, do którego został załączony plik ze skargą. W związku z tym J.M. twierdził, iż plik przekazany do Sądu nie jest plikiem otrzymanym przez organ, tylko jego kopią lub zmodyfikowaną wersją, co mogło spowodować problemy z weryfikacją podpisu.
Orzeczenie WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu odrzucił skargę. W uzasadnieniu postanowienia wyjaśniono, iż Sąd weryfikował podpis przy zastosowaniu dwóch programów uzyskując wyniki: „podpis został negatywnie zweryfikowany” oraz „podpis nieważny”. Zatem żaden z rezultatów weryfikacji nie pozwalał na stwierdzenie, iż skarga została prawidłowo podpisana. Jednocześnie Sąd podkreślił, iż bez znaczenia dla oceny schematy podpisania skargi jest kwestia nieprzesłania przez organ pisma przewodniego, przy którym wniesiono skargę. jeżeli strona decyduje się na wniesienie skargi w formie dokumentu elektronicznego stanowiącego załącznik do pisma przewodniego, to zgodnie z art. 46 § 2a i 2b ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej: PostAdmU), każdy z tych dokumentów powinien być podpisany we adekwatny sposób. W rezultacie fakt opatrzenia pisma przewodniego zaufanym podpisem elektronicznym nie świadczy o podpisaniu całego dokumentu elektronicznego, w tym skargi stanowiącej załącznik do dokumentu. Skoro skarżący, prawidłowo wezwany do uzupełnienia w wyznaczonym terminie braku formalnego skargi polegającego na braku podpisu, nie uzupełnił go, to Sąd był zobowiązany do odrzucenia skargi.
NSA – zasady weryfikacji podpisów elektronicznych
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie uznając, iż Sąd I instancji powinien był wnikliwiej zweryfikować, czy złożony pod skargą kwalifikowany podpis elektroniczny był prawidłowy. Jak podkreślono w uzasadnieniu, proces ten nie może zostać dokonany w oderwaniu od art. 3 pkt 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z 23.7.2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE (Dz.Urz. UE L z 2014 r. Nr 257, s. 73; dalej: eIDAS). Z regulacji tej wynika, iż kwalifikowany podpis elektroniczny to zaawansowany podpis elektroniczny, który jest składany dzięki kwalifikowanego urządzenia do składania podpisu elektronicznego i który opiera się na kwalifikowanym certyfikacie podpisu elektronicznego. Istotne jest to, iż ważność tego certyfikatu powinna istnieć w momencie, kiedy podpis jest składany. W konsekwencji skargę opatrzoną kwalifikowanym podpisem elektronicznym uznać należy za podpisaną, jeżeli podpis elektroniczny został złożony w okresie ważności certyfikatu kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Irrelewantne pod kątem oceny podpisania dokumentu kwalifikowanym podpisem elektronicznym pozostaje to, czy w dacie weryfikacji podpisu elektronicznego certyfikat kwalifikowanego podpisu elektronicznego dalej jest istotny czy też już wygasł.
J.M. w zażaleniu dowodził, iż wniesiona przez niego skarga w momencie składania przez e-PUAP była prawidłowo podpisana, jednak w czasie, kiedy Sąd I instancji weryfikował kwalifikowany podpis elektroniczny jego certyfikat już wygasł. Zdaniem skarżącego, gdyby WSA w Opolu przeprowadził weryfikację skargi dzięki programu, który pokazuje bardziej szczegółowe informacje, w tym te dotyczące okresu ważności certyfikatu podpisującego, bez trudu ustaliłby, iż skarga była prawidłowo podpisana. W ocenie NSA jeżeli weryfikacja podpisu elektronicznego skutkuje wyświetleniem komunikatu o treści „podpis nieprawidłowy” lub podobnej, wówczas sąd administracyjny powinien podjąć dalsze działania mające na celu ustalenie, czy skarga została prawidłowo czy też nieprawidłowo podpisana. Zgodnie z art. 32 ust. 2 eIDAS system wykorzystany do walidacji kwalifikowanego podpisu elektronicznego powinien umożliwić podmiotowi, który dokonuje weryfikacji wykrycie wszelkich problemów związanych z bezpieczeństwem podpisu. Jednowyrazowy komunikat o schematy bądź nieprawidłowości podpisu nie spełnia takiego wymogu. Skarżący twierdzi, iż podpis był istotny w momencie jego składania a dotychczas zastosowane przez Sąd I instancji programy nie pozwalają na dokonanie ustaleń w tym zakresie. Dlatego aby zweryfikować spełnienie wymagań formalnych skargi Sąd powinien skorzystać z takiego programu weryfikacji kwalifikowanych podpisów elektronicznych, który pozwala na sprawdzenie daty wygaśnięcia ważności certyfikatu podpisującego. jeżeli data ta będzie późniejsza niż moment złożenia podpisu, wówczas podpis należy uznać za prawidłowy. NSA wskazał, iż Sąd I instancji może w tym celu skorzystać np. z programów udostępnianych przez Centrum Usług Zaufania Sigillum PWPW S.A. Program ten pokazuje dane, które są niezbędne do całościowej weryfikacji podpisu.
