Edmund Niziurski patronem roku 2025 w Kielcach

3 godzin temu

Zdjęcie: 13.02.2025. Kielce. Nadzwyczajna sesja rady miasta / Fot. Wiktor Taszłow - Radio Kielce

Rok 2025 w Kielcach będzie Rokiem Edmunda Niziurskiego. Taką decyzję, jednomyślnie, podjęli kieleccy radni na zwołanej w czwartek (13 lutego) nadzwyczajnej sesji Rady Miasta.

To głosowanie było tylko formalnością, bo nikt nie ma wątpliwości, iż Edmund Niziurski zasługuje na szczególną pamięć. Przypadająca w tym roku setna rocznica urodzin jest doskonałą okazją do przypomnienia tego wybitnego autora książek dla dzieci i młodzieży.

– Są tacy ludzie, którzy swoim życiem, swoją postawą, swoją działalnością kształtują świadomość całych pokoleń – mówiła Agata Wojda, prezydent Kielc.

– Mieliśmy to szczęście, iż mieliśmy Edmunda Niziurskiego, Edusia dla wielu przyjaciół i rodziny. Mamy to szczęście, iż mamy Edmunda Niziurskiego i jego wielkie dziedzictwo. Któż z nas w swoim szkolnym plecaku nie nosił wyczytanej, wygniecionej książki „Sposób na Alcybiadesa” – mówiła.

„Jesteśmy niesamowicie dumni”

Agata Wojda przypomniała, iż Edmund Niziurski urodził się w Kielcach. Tu spędził dzieciństwo i młode lata. I choć w 1952 roku wyjechał z rodzinnego miasta, w dorosłym życiu chętnie i często tu wracał.

– Kielecczyzna i region świętokrzyski zawsze były zakorzenione w jego sercu. Lubił tu wracać, lubił spędzać ze swoją rodziną wakacje w Rejowie, w Skarżysku Kamiennej. Z uwagi na wielki sentyment do Kielc i okolic, akcję wielu swoich książek umieszczał właśnie w tym mieście albo w regionie. Na przykład: Niekłaj z „Awantury w Niekłaju” to Kielce, a Wilczków z „Księgi urwisów” to podkielecki Zajączków. Wątek ten został również wykorzystany w twórczości dla dorosłych np. akcja powieści „Salon wytrzeźwień” rozgrywa się w Kielcach – przypomniała.

Prezydent dodała, iż z dumą możemy pielęgnować pamięć o pisarzu.

– O jego talencie, artystycznej działalności, jak również jego niezwykłym, lokalnym patriotyzmie, który jest dla nas ogromną wartością, ale także ogromnym szczęściem. Jesteśmy niesamowicie dumni, iż Edmund Niziurski to kielczanin, od urodzenia, aż do końca swojego życia – podkreśliła.

„Miał dwie pasje: pisanie i dzieci”

O tym przywiązaniu do regionu mówili też bliscy Edmunda Niziurskiego, którzy licznie wzięli udział w nadzwyczajnej sesji. Agnieszka Niziurska, najmłodsza córka pisarza wyraziła radość, iż tata został upamiętniony.

– Fakt, iż Kielce w tak piękny sposób odpowiedziały na to stulecie urodzin taty, to jest dla nas ogromna euforia i jesteśmy bardzo, bardzo szczęśliwi, zwłaszcza, iż tatuś zawsze był bardzo przywiązany do Kielc i zawsze miał w takiej gorącej pamięci zarówno miasto, jak i całe Góry Świętokrzyskie – powiedziała.

Podczas sesji nadzwyczajnej nie zabrakło wspomnień o Edmundzie Niziurskim.

– Była to osoba pełna euforii życia – wspominała córka, Anna Niziurska-Włodarska.

– Bardzo interesująca świata, ucząca się w każdej chwili i wszystkiego, pasjonująca się górami, uwielbiał po nich chodzić, jak mówiła nasza, też już nieżyjąca mama, znał w nich każdy kamień. Miał dwie pasje: pisanie i dzieci. Co było ważniejsze? Trudno powiedzieć, ale był wspaniałym ojcem. Zawsze znajdował dla nas czas, gotował dla nas, leczył nas. Nie bardzo wierzył lekarzom, więc kupił choćby prawdziwe podręczniki akademickie i w oparciu o nie był świetnym diagnostą. Diagnoza lekarza pokrywała się z jego. Chodził na wywiadówki, pomagał nam w lekcjach – wspominała.

Spojrzenia na Niziurskiego okiem badacza

Podczas zaplanowanych na ten rok działań będzie okazja lepiej poznać Edmunda Nizurskiego.

Prof. Beata Wojciechowska, rektor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego już dziś zaprosiła na marcowe obchody Tygodnia Kultury Języka, gdzie pojawią się pierwsze wydarzenia, związane z osobą i twórczością pisarza.

– Ale kulminacją będzie Ogólnopolska Konferencja Naukowa, która będzie miała miejsce 3 i 4 czerwca w Instytucie Literaturoznawstwa i Językoznawstwa, poświęcona życiu i twórczości Edmunda Niziurskiego. Jednocześnie chcemy uczcić 90-lecie wybitnego naszego profesora, Jana Pacławsiego, który w swojej działalności naukowej zajmował się m.in. Edmundem Niziurskim – zaznaczyła.

Rektor zwróciła uwagę, iż inicjatorem obchodów Roku Edmunda Niziurskiego był Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Zakład Badań Kulturowych Instytutu Literaturoznawstwa i Językoznawstwa, na czele z prof. Martą Bolińską.

– Zainicjowała projekt, który zyskał dofinansowanie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego „Galeria postaci. Mapa miejsc. Edmundowi Niziurskiemu w 100. rocznicę urodzin”. Jesteśmy zaszczyceni, iż rada miasta i miejskie instytucje zechcą z nami współpracować i oddać w ten sposób hołd oraz upamiętnić twórczość tak wybitnego pisarza, dramaturga, publicysty i niezwykłego człowieka, związanego tak mocno z Kielcami i z naszym regionem – zaznaczyła.

O pisarzu bez patosu

W organizację wydarzeń włączyła się Miejska Biblioteka Publiczna im. Jerzego Pilcha w Kielcach. Jak powiedziała dyrektor instytucji, Anna Żmudzińska, Edmund Niziurski był geniuszem.

– Był kontynuatorem Kornela Makuszyńskiego, pisząc o młodych ludziach z humorem, z zaciekawieniem. Patron Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kielcach, Jerzy Pilch mówił, iż był to wyjątkowy pisarz. Dzięki niemu on ukształtował własną osobowość. Są książki jednorazowego użytku, ale Niziurski pisał nadzwyczajnie. Pilch pożerał te książki. Warto do nich powracać każdego dnia, bo inaczej się je interpretuje, mając naście lat, a inaczej 40, 50, 60. Każdy w nich znajdzie coś dla siebie – stwierdziła.

Miejska biblioteka zaprosi na wydarzenia pod hasłem: „Siódme wtajemniczenie, czyli sposób ma Niziurskiego”.

Natomiast o autorze „Sposób na Alcybiadesa” bez patosu, chce mówić Muzeum Zabawek i Zabawy. Jego dyrektor, Ilona Daria-Daktyńska zapowiada wystawę, „Nie tylko dla urwisów – świat Edmunda Niziurskiego”.

– Z naszej perspektywy, z perspektywy zaproszenia do muzeum najmłodszych, to sprawa będzie bardzo trudna, bo dziś dzieciaki rzadko wiedzą, kim był Edward Niziurski, natomiast my chcemy ich przekonać do tego, żeby sięgnęli po te książki. W jaki sposób? Być może poprzez strefę zabawy, jaką dla nich zorganizujemy – zapowiedziała.

Edmund Niziurski

Edmund Niziurski urodził się 10 lipca 1925 roku w Kielcach w rodzinie urzędniczej. Naukę w Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Kielcach przerwała wojna. Został wraz z rodziną ewakuowany na Węgry, gdzie uczył się w gimnazjum polskim dla uchodźców. Do Polski wrócił w 1940 roku. Pracował jako robotnik w Hucie „Ludwików” i praktykant rolny w majątku Jeleniec pod Ostrowcem Świętokrzyskim. Uczył się na tajnych kompletach w Ostrowcu. W 1943 roku zdał egzamin maturalny i rozpoczął studia prawnicze na tajnych kompletach w Jeleńcu. Po wojnie, podjął studia, a w 1952 roku przeprowadził się do Warszawy.

W 1954 roku została opublikowana jego pierwsza książka – słynna „Księga urwisów”, a ostatnia ukazała się w 2001 roku.

W swojej prawie pięćdziesięcioletniej karierze literackiej Edmund Niziurski opublikował 26 powieści, jeden zbiór reportaży i osiem zbiorów opowiadań. Dodatkowo osiem opowiadań ukazało się w formie samoistnej wydawniczo, dwa zostały współwydane, a jedno wydano razem z powieścią. Łącznie w latach 1951–2013 dzieła te miały 251 wydań. Twórczość Niziurskiego dla dorosłych to zaledwie 10 tytułów i stanowią ok. 8 proc. całego dorobku (źródło: profil fb „Rok Edmunda Niziurskiego w Kielcach”).

Pisarz zmarł 9 października 2013 roku.