3 godzin temu
Choć reforma ma wyrównać szanse między różnymi grupami pracowników, czas na skorzystanie z nowych zasad będzie ograniczony do dwóch lat.
Nowe zasady w prawie pracy 2026 – koniec dyskryminacji zleceniobiorców i samozatrudnionych
Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza zupełnie nowe rozumienie pojęcia „okresu zatrudnienia”. Od 2026 roku do stażu pracy doliczane będą nie tylko lata spędzone na etacie, ale również inne formy zarobkowania, od których odprowadzano składki ZUS.
Zgodnie z nowymi regulacjami, do stażu wliczone zostaną m.in.:
- umowy zlecenia oraz inne umowy o świadczenie usług,
- umowy agencyjne,
- prowadzenie działalności gospodarczej,
- współpraca z osobami prowadzącymi działalność,
- okresy zawieszenia działalności z powodu opieki nad dzieckiem,
- członkostwo w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych,
- praca zarobkowa za granicą.
Zmiany dotyczą wszystkich osób aktywnych zawodowo po 1999 roku, niezależnie od rodzaju umowy. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podkreśla, iż ich głównym celem jest „wyrównanie szans między etatowcami, samozatrudnionymi i zleceniobiorcami”.
ZUS kluczowym graczem reformy. Bez jego zaświadczenia nic się nie zmieni
Nowe przepisy wprowadzają zasadę, iż tylko ZUS będzie mógł potwierdzić okresy składkowe, które mają zostać doliczone do stażu pracy. Każdy zainteresowany będzie musiał złożyć wniosek o wydanie specjalnego zaświadczenia, które następnie należy przekazać pracodawcy.
Wnioski będą przyjmowane wyłącznie elektronicznie – przez system PUE ZUS. Zakład przygotowuje już odpowiednie formularze, które będą dostępne od 1 stycznia 2026 roku.
ZUS zapowiada, iż nie będzie możliwości potwierdzania stażu na podstawie samych umów czy oświadczeń. Jedynym dowodem będzie zaświadczenie wystawione przez instytucję. Pracodawca nie będzie miał prawa samodzielnie weryfikować danych, jeżeli nie zostaną one potwierdzone przez ZUS.
24 miesiące na złożenie wniosku. Po tym czasie prawo wygasa
Najbardziej rygorystycznym przepisem nowelizacji jest 24-miesięczny termin na złożenie wniosku o potwierdzenie okresów składkowych. Po jego upływie pracownik straci możliwość wliczenia wcześniejszych zleceń lub działalności do swojego stażu pracy.
Jak głosi ustawa:
„Okresów nieudokumentowanych w terminach pracodawca nie wlicza do okresu zatrudnienia pracownika.”
W praktyce oznacza to, iż każdy, kto nie złoży dokumentów w wyznaczonym czasie, utraci szansę na zwiększenie swojego stażu pracy. Dla wielu osób będzie to decydujące w kontekście długości urlopu, wysokości odpraw czy możliwości awansu zawodowego.
Miliony Polaków złożą wnioski. ZUS przygotowuje się na rekordowe obciążenie
Według szacunków Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, z nowych przepisów może skorzystać choćby od 3 do 4 milionów osób. To przede wszystkim przedsiębiorcy, osoby pracujące na zleceniach oraz ci, którzy łączyli naukę z dorabianiem.
Najliczniejszą grupą wnioskujących będą:
- osoby prowadzące działalność gospodarczą,
- zleceniobiorcy,
- kobiety, które zawieszały działalność z powodu opieki nad dzieckiem,
- osoby pracujące za granicą.
ZUS zapowiada modernizację infrastruktury cyfrowej i uruchomienie dodatkowych kanałów wsparcia, ponieważ liczba wniosków może być rekordowa. Urzędnicy spodziewają się przeciążenia systemu eZUS w pierwszych tygodniach obowiązywania przepisów.
Więcej urlopu i dłuższe wypowiedzenie – realne korzyści dla pracowników
Nowe zasady liczenia stażu pracy przyniosą natychmiastowe efekty dla wielu zatrudnionych. Wydłużony staż oznacza m.in. więcej dni urlopu, wyższe odprawy, dłuższy okres wypowiedzenia i lepsze warunki finansowe przy zwolnieniach.
Dziś pracownik z mniej niż 10-letnim stażem ma prawo do 20 dni urlopu, a po przekroczeniu 10 lat – do 26 dni. Po zmianach, osoba, która np. przez 7 lat pracowała na etacie i 4 lata na zleceniu, po potwierdzeniu tych okresów w ZUS, automatycznie uzyska 26 dni urlopu.
Większy staż będzie miał również wpływ na dodatki jubileuszowe oraz wysokość odpraw. Dla wielu osób będzie to oznaczać wymierne finansowe zyski.
Kto skorzysta, a kto nie zobaczy różnicy
Na zmianach zyskają przede wszystkim osoby, które przez lata łączyły różne formy pracy. Nowelizacja jest więc korzystna dla dużej grupy pracowników, ale nie obejmuje wszystkich.
Zyskają:
- osoby, które prowadziły działalność gospodarczą lub pracowały na zleceniach,
- samozatrudnieni przechodzący na etat,
- rodzice wracający na rynek pracy po przerwie,
- osoby, które pracowały za granicą i opłacały składki.
Przykład: Anna prowadziła działalność gospodarczą od 2011 do 2018 roku, a następnie podjęła pracę etatową. Po wejściu w życie nowych przepisów będzie mogła doliczyć te 7 lat do stażu pracy, o ile złoży wniosek do końca 2027 roku.
Nie skorzystają:
- osoby zatrudnione wyłącznie na umowach o dzieło,
- ci, którzy nie odprowadzali składek,
- spóźnieni, którzy nie złożą wniosku w terminie.
Czy nowelizacja wpłynie na wysokość emerytur
Nowe zasady nie zmieniają zasad obliczania emerytur. Reforma nie dotyczy ustawy o emeryturach i rentach, ale pośrednio może wpłynąć na przyszłe świadczenia. Dłuższy staż pracy oznacza większy kapitał składkowy i wcześniejsze nabycie prawa do emerytury minimalnej.
Jak przygotować się do reformy – plan działania
Eksperci radzą, by nie odkładać przygotowań do zmian na ostatnią chwilę. Każdy pracownik powinien:
- Sprawdzić swoje dane i historię ubezpieczeniową w PUE ZUS.
- Zebrać dokumenty potwierdzające wcześniejsze okresy pracy – umowy, potwierdzenia wpłat składek, zaświadczenia.
- Po 1 stycznia 2026 roku złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia.
- Przekazać uzyskany dokument swojemu pracodawcy najpóźniej do końca 2027 roku.
ZUS ostrzega, iż w ostatnich miesiącach przed upływem terminu mogą pojawić się problemy z przeciążeniem systemu. Warto więc złożyć wniosek jak najwcześniej.
Obowiązki pracodawców – nowe procedury i aktualizacja dokumentacji
Reforma wprowadzi również szereg obowiązków dla firm. Pracodawcy będą musieli dostosować swoje regulaminy pracy i systemy kadrowe, aby uwzględniać nowe dane o stażu zatrudnionych.
Każda firma będzie zobowiązana do:
- przeliczenia stażu pracy pracowników,
- przechowywania elektronicznych zaświadczeń z ZUS,
- aktualizacji regulaminów wynagradzania,
- wdrożenia nowych procedur w działach HR.
Dla dużych organizacji oznacza to konieczność wdrożenia systemowych zmian, a dla mniejszych firm – dodatkowe obowiązki administracyjne.
Najczęstsze pytania o nowy staż pracy
Czy muszę składać wniosek, jeżeli pracowałem wyłącznie na etacie?
Nie, pracownicy zatrudnieni tylko na podstawie umowy o pracę nie muszą nic robić.
Czy ZUS uwzględni zlecenia sprzed 15 lat?
Tak, o ile były odprowadzane od nich składki.
Co się stanie, jeżeli nie złożę wniosku w terminie?
Po 24 miesiącach prawo do zaliczenia okresów wygaśnie – to termin nieprzekraczalny.
