15 godzin temu
Ponad 17 milionów gospodarstw domowych i firm. Każdy obywatel będzie musiał umożliwić dostęp technikom do miejsca, gdzie zamontowane jest to urządzenie – na klatkę schodową, a w niektórych przypadkach choćby do swojego mieszkania.
Fot. Shutterstock
Skala i harmonogram gigantycznej modernizacji
Program modernizacji został zainicjowany na mocy ustawy z 2021 roku i wpisuje się w europejską strategię zwiększania efektywności energetycznej oraz cyfryzacji systemów elektroenergetycznych. Całkowity koszt tego ogromnego przedsięwzięcia szacowany jest na około 9 miliardów złotych. Jest to jedna z największych inwestycji infrastrukturalnych w Polsce w ostatnich latach, porównywalna z budową autostrad czy modernizacją linii kolejowych.
Wymiana liczników na inteligentne urządzenia typu LZO została zaplanowana etapowo. Zgodnie z przyjętym harmonogramem, do 2025 roku inteligentne liczniki mają zostać zainstalowane u co najmniej 25% odbiorców. W kolejnych latach tempo instalacji będzie systematycznie wzrastać. Do 2027 roku planowane jest objęcie wymianą 65% gospodarstw domowych, a do końca 2028 roku odsetek ten ma osiągnąć poziom 80%. Finalizacja całego procesu przewidziana jest na rok 2031, kiedy to wszyscy odbiorcy energii elektrycznej w Polsce będą korzystać z nowoczesnych urządzeń pomiarowych.
Warto podkreślić, iż harmonogram ten nie jest jedynie deklaracją intencji, ale wynika z konkretnych zobowiązań prawnych nałożonych na operatorów systemów dystrybucyjnych. Firmy energetyczne muszą dostosować się do wyznaczonych terminów, co wymaga od nich znaczących inwestycji oraz sprawnej organizacji logistycznej.
Postępy operatorów energetycznych w wymianie liczników
Poszczególni operatorzy energetyczni osiągają różne tempo wymiany liczników, co wynika z ich możliwości organizacyjnych, finansowych oraz specyfiki obsługiwanych obszarów. Największe postępy w modernizacji infrastruktury pomiarowej odnotowała dotychczas Energa, która wymieniła liczniki u ponad 2 milionów z 3,3 miliona swoich klientów. To imponujący wynik, stawiający tę spółkę w czołówce procesu modernizacji.
PGE Dystrybucja, największy operator sieci dystrybucyjnej w Polsce, wymieniła około 22,3% liczników w swojej rozległej sieci. Biorąc pod uwagę skalę działalności tej firmy, jest to znaczący postęp, choć niższy procentowo niż w przypadku Energi.
Stoen Operator, działający głównie na terenie Warszawy, zainstalował do końca 2024 roku 345 tysięcy nowych urządzeń, co stanowi 30% wszystkich liczników w jego sieci. Spółka ma ambitne plany na przyszłość – zamierza zwiększyć tę liczbę do 520 tysięcy do końca 2025 roku, a do 2027 roku objąć wymianą około 880 tysięcy odbiorców. Docelowo, do końca 2028 roku, niemal milion gospodarstw domowych w sieci Stoen Operator będzie wyposażonych w inteligentne opomiarowanie.
Tauron, obsługujący głównie południową część Polski, zakończył 2023 rok z wymienionymi licznikami u 1,14 miliona użytkowników, co stanowi około 19% jego bazy klientów. Spółka systematycznie zwiększa tempo wymiany, dostosowując swoje działania do wymagań ustawowych.
Operatorzy zgodnie podkreślają, iż tempo wdrażania nowych liczników będzie rosło wraz z rozwojem infrastruktury i optymalizacją procesów logistycznych. Wyzwaniem pozostaje jednak koordynacja działań na tak dużą skalę oraz zapewnienie odpowiedniej jakości usług przy jednoczesnym dotrzymaniu terminów.
Przykład kompleksowego podejścia – Stoen Operator
Na szczególną uwagę zasługuje podejście Stoen Operator, który realizuje szeroko zakrojony program modernizacji, wykraczający poza samą wymianę liczników. Spółka prowadzi równolegle ponad 11 różnych projektów i inicjatyw, które mają zapewnić kompleksową modernizację infrastruktury pomiarowej.
Stoen Operator nie tylko wymienia fizyczne urządzenia, ale również wdraża nowe systemy informatyczne, optymalizuje procesy i przystosowuje infrastrukturę do przetwarzania znacznie zwiększonej ilości danych, które będą generowane przez inteligentne liczniki. Na początku 2024 roku spółka zakończyła pierwszą fazę projektu, osiągając poziom 20% zainstalowanych inteligentnych liczników. w tej chwili trwa realizacja drugiej fazy, która ma doprowadzić do wymiany 60% urządzeń do 2026 roku.
Warto podkreślić, iż Stoen Operator wykorzystuje nowoczesną technologię G3 PLC IDIS z opcją komunikacji zastępczej LTE. Takie rozwiązanie zapewnia większą elastyczność i odporność systemu na zakłócenia, co jest szczególnie istotne w gęsto zabudowanych obszarach miejskich, gdzie występują liczne źródła zakłóceń elektromagnetycznych.
Organizacja procesu wymiany i koszty
Z perspektywy odbiorców energii elektrycznej, istotną informacją jest to, iż wymiana liczników jest całkowicie bezpłatna. Koszty modernizacji ponoszą spółki energetyczne, które finansują ten projekt w ramach strategii długoterminowego rozwoju sieci. Odbiorcy nie muszą podejmować żadnych działań związanych z wymianą, jednak w niektórych przypadkach konieczna jest ich obecność, szczególnie jeżeli licznik znajduje się wewnątrz lokalu.
Większość procesów wymiany przebiega bez ingerencji mieszkańców. Liczniki najczęściej znajdują się na klatce schodowej i o ile tylko technik ma do nich dostęp, wymiana przebiega sprawnie i trwa od 15 do 40 minut. Konieczne jest jedynie krótkotrwałe wyłączenie prądu, o którym odbiorcy są zwykle informowani z wyprzedzeniem.
Problemy pojawiają się, gdy liczniki są zamontowane wewnątrz mieszkań lub domów, co jest częste w starszych budynkach, gdzie dawniej nie obowiązywały przepisy dotyczące umieszczania liczników na zewnątrz. W takim przypadku konieczne jest udostępnienie mieszkania technikowi. Zaleca się, aby mieszkańcy sprawdzili w swojej spółdzielni lub bezpośrednio u operatora, w jakim terminie planowana jest wymiana, co pozwoli na upewnienie się kogo wpuszczamy do mieszkania.
Osoby, które chcą przyspieszyć proces i zamontować inteligentny licznik przed wyznaczonym terminem, mają taką możliwość, jednak muszą liczyć się z wydatkiem od 300 do 400 złotych. Z takiej opcji często korzystają przedsiębiorcy, którzy dzięki nowoczesnym licznikom mogą lepiej zarządzać zużyciem energii i negocjować korzystniejsze warunki umów z dostawcami.
Korzyści z inteligentnych liczników
Inteligentne liczniki przynoszą szereg korzyści zarówno dla konsumentów, jak i dostawców energii. Automatyczne przekazywanie danych o zużyciu energii eliminuje konieczność wizyt inkasentów i manualnego podawania odczytów, co było często uciążliwe dla odbiorców. Konsumenci zyskują możliwość bieżącego monitorowania zużycia energii, co pomaga w optymalizacji kosztów poprzez dostosowanie nawyków związanych z korzystaniem z urządzeń elektrycznych.
Szczególnie korzystne jest to dla przedsiębiorców, którzy dzięki dokładnym danym mogą lepiej zarządzać zużyciem energii i negocjować korzystniejsze warunki umów z dostawcami. Dla firm, w których koszty energii stanowią znaczącą część wydatków operacyjnych, możliwość precyzyjnego monitorowania zużycia w różnych porach dnia może przełożyć się na wymierne oszczędności.
Nowe liczniki stanowią również fundament dla rozwoju inteligentnych domów. Zintegrowane z systemami Internetu Rzeczy (IoT) umożliwiają automatyzację procesów domowych, takich jak sterowanie oświetleniem, ogrzewaniem czy urządzeniami AGD w zależności od aktualnych taryf energetycznych. Systemy te pozwalają na optymalizację kosztów poprzez dostosowanie zużycia do godzin, w których energia jest tańsza.
W przyszłości możliwe będzie także dostosowanie działania domowych instalacji do wahań cen energii na rynku, co dodatkowo zwiększy efektywność gospodarowania zasobami. W perspektywie rozwoju rynku energii odnawialnej, gdzie produkcja jest zmienna i zależna od warunków pogodowych, takie rozwiązania mogą mieć najważniejsze znaczenie dla stabilności systemu elektroenergetycznego.
Szerszy kontekst europejskiej strategii energetycznej
Modernizacja systemu pomiarowego w Polsce jest częścią szerszej strategii Unii Europejskiej, zmierzającej do transformacji infrastruktury energetycznej i poprawy efektywności energetycznej w całej Europie. Nowoczesne technologie mają nie tylko poprawić komfort użytkowników, ale również przyczynić się do zmniejszenia emisji CO2 poprzez efektywniejsze zarządzanie siecią energetyczną i dostosowanie jej do rosnącego zapotrzebowania na zieloną energię.
Inteligentne liczniki umożliwiają lepsze zarządzanie popytem na energię elektryczną, co ma najważniejsze znaczenie w kontekście rosnącego udziału odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym. Dzięki precyzyjnym danym o zużyciu, operatorzy mogą lepiej prognozować zapotrzebowanie i dostosowywać produkcję, co przyczynia się do zwiększenia efektywności całego systemu.
Ponadto, inteligentne opomiarowanie stanowi podstawę dla rozwoju mikrosieci energetycznych oraz społeczności energetycznych, w których odbiorcy mogą jednocześnie być producentami energii. Takie rozwiązania, określane mianem prosumentów, zyskują na popularności w całej Europie i stanowią istotny element transformacji energetycznej.
