Wydanie 206, 11.10.2024

1 tydzień temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• „Czy Kaczyński z Czarnkiem właśnie zapowiedzieli zamach stanu? (...) Obie te wypowiedzi jeszcze bardziej eskalują i tak już w ostatnich miesiącach napiętą do granic retorykę głównej partii opozycji. W reakcji na słowa Czarnka i Kaczyńskiego pojawiły się choćby opinie, iż politycy PiS zapowiadają zamach stanu. Czy faktycznie jest się czego obawiać?” [Krytyka Polityczna]

• „Polska 2050 jest przekonana, iż należy obniżyć składkę zdrowotną dla przedsiębiorców. Sprawdzamy dziś dwa argumenty partii Szymona Hołowni: o tym, iż jest to zobowiązanie koalicji i o tym, iż chcą tego Polacy” [OKO.press]

• „Myśliwi są dziś w Polsce jedyną grupą uprawnioną do posiadania broni i używania jej w przestrzeni publicznej bez obowiązku przechodzenia okresowych badań lekarskich i psychologicznych. To ok. 130 tys. osób.” Przypominamy, iż w ciągu ostatniego roku migranci na białoruskiej granicy zabili tyle samo polskich żołnierzy co myśliwi. [Polityka]

• „Cezary Tomczyk zapowiada wniosek do prokuratury w sprawie zniszczenia Tupolewa przez podkomisję Macierewicza. Podkomisja smoleńska Antoniego Macierewicza przeprowadzała badania i eksperymenty na Tupolewie 154M, które miały udowodnić tezę o zamachu. Cezary Tomczyk przekazał, iż maszyna warta 47 mln zł została zniszczona. I zapowiada zgłoszenie sprawy do prokuratury.” [OKO.press]

• „Krzysztof Czabański został odwołany przez Sejm z członkostwa w Radzie Mediów Narodowych. Wnioskowali o to posłowie KO, zarzucając Czabańskiemu naruszenie przepisów.” Co dokładnie mu zarzucano dowiecie się z artykułu. [Wirtualne Media]

• „Doniesienia o niedawnej scysji między prezydentem Zełenskim i ministrem Sikorskim wywołały w Polsce falę dyskusji o tym, jaka powinna być polityka Polski wobec Ukrainy. Ważnym punktem spornym pozostają również rzekome powody postawy ukraińskich elit politycznych oraz kwestia poszukiwań i ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej. Czy w obecnej sytuacji polskie i elity mogą dojść do porozumienia?” [Nowa Europa Wschodnia]

• „Transpłciowe kobiety idą do Strasburga, bo Polska każe im się rozwieść. Polska każe im dokonać wyboru niemożliwego: aby żyć w zgodzie ze sobą, muszą wziąć rozwód z osobami, które kochają. Cztery polskie małżeństwa idą po swoje prawa do Strasburga.” [OKO.press]

• „Według PZU audyt otwarcia wśród nieprawidłowości wykazał m.in. transakcję nabycia bankrutującej spółki Ruch za prawie 270 mln zł przez spółki Grupy PZU, wsparcie inicjatyw medialnych partii wówczas rządzącej czy usługi – jak to określono – doradców zarządu. Nie mieli określonego zakresu obowiązków i po ich usługach nie ma żadnego śladu, choć kosztowali Grupę PZU 45 mln zł – przekazano.” Ale jak to, przecież nasi narodowi czempioni mieli tylko rosnąć za rządów PiS. [TVN24]

• „Po listach i apelach pisanych zarówno do premiera Donalda Tuska, jak i ministra nauki Dariusza Wieczorka, laureaci prestiżowych europejskich grantów ERC i Nagród Naukowych tygodnika ”Polityka„ postanowili spotkać się z dziennikarzami, by jeszcze raz naświetlić problem niedofinansowania polskiej nauki, czego przejawem jest m.in. budżet Narodowego Centrum Nauki, najważniejszej agencji grantowej finansującej badania podstawowe. Jak podkreślił na wstępie prof. Andrzej Dziembowski z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie, finansowanie nauki na całym świecie opiera się dziś na grantach.” [Forum Akademickie]

• „A na lewicy?… Inbaaaa! W dzisiejszym odcinku Dominika Sitnicka i Agata Szczęśniak wyjaśniają, kto z kim i o co się kłóci w Nowej Lewicy i partii Razem. Podajemy nazwiska! Przygotowałyśmy grafikę i rozrysowałyśmy stronnictwa. ”

---

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Rozpoczęcie naboru do Legionu Ukraińskiego. 957. dzień wojny

• Zełenski przedstawia plan zwycięstwa prezydentowi Francji Macronowi i premierce Włoch Meloni. [The Kyiv Independent]

• Macron spotyka się z ukraińskimi żołnierzami szkolącymi się we Francji przed rozmowami z Zełenskim. [France24]

• „Dr Fico i Mr Hyde” – gra Słowacji w sprawie Ukrainy i Rosji [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Dwa miesiące temu świat obiegła informacja, iż Ukraina zaatakowała Rosję w obwodzie kurskim. Od tego czasu obwód kurski jest miejscem działań ukraińskiej armii. Co w tym czasie zajęła Ukraina? Czy ta operacja to sukces? Jak zmieni to obliczę wojny Rosja-Ukraina? Co może dalej dziać się w obwodzie kurskim? Na te i inne pytania odpowiada Jakub Ber, ekspert OSW.”

• Wojna w Ukrainie ma ogromny wpływ na środowisko naturalne. Pisaliśmy o ekocydzie jaki wystąpił po zniszczeniu tamy w Kachowce oraz o zatruciach rzek. Niestety zniszczenia nie oszczędzają drzew i właśnie o tym jest ten reportaż [Reutersa].

• „W dzisiejszym podcaście OSW wystąpi Marcin Jędrysiak i opowie o niedawnym głosowaniu w parlamencie ukraińskim. Przegłosowano poprawki, które delegalizują działalność cerkwii patriarchatu moskiewskiego. Jakie będą tego konsekwencje i co to znaczy? O tym w podcaście OSW.”

• „Północnokoreańscy inżynierowie wojskowi zostali rozmieszczeni, aby pomóc Rosji celować w Ukrainę pociskami balistycznymi, a żołnierze działający na okupowanych obszarach kraju zostali już zabici, poinformowali wysocy rangą urzędnicy w Kijowie i Seulu.” [The Guardian]

---

Europa

Dwa lata rządów Ulfa Kristerssona w Szwecji: zwrot w polityce migracyjnej i walka z przestępczością. Austria po wyborach – bez przełomowych zmian mimo zwycięstwa skrajnej prawicy. Bułgaria ukrywa zanieczyszczenie powietrza? Premier Albanii Edi Rama zaprezentował pomysł utworzenia w Tiranie Suwerennego Państwa Bektaszytów na wzór Watykanu.

• „Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, iż państwa członkowskie mają obowiązek uznawać dokumenty tożsamości wydane legalnie w innych krajach Wspólnoty. Mowa o przypadkach osób, którym udało się zmienić oznaczenie płci oraz imienia i nazwiska za granicą, ale ich kraje ojczyste tego nie akceptują.” [Krytyka Polityczna]

• Co tam w brytyjskiej polityce się dzieje? Premier Keir Satrmer zwolnił swoją najważniejsza współpracowniczkę i w związku z tym musi zrobić przetasowanie na najwyższym szczeblu w rządzi o czym jest pierwszy artykuł The Guardian. Drugi jest o tym co dzieje się u opozycji. Torysi wybierają nowego lidera i zostało dwoje kandydatów na to stanowisko: Kemi Badenoch i Robert Jenrick. Są to politycy utożsamiani ze skrajnie prawicowym i populistycznym skrzydłem Torysów więc zarówno Labour jak i Liberalni Demokraci są zadowoleni z tego wyboru. [The Guardian #1], [The Guardian #2]

• Od jakiegoś czasu we Francji trwa proces oprawców Gisèle Pelicot. Przez lata kobieta była odurzana przez męża i w tym stanie gwałcona przez niego oraz mężczyzn, których zapraszał w tym celu do domu. Kobieta wykazała się niesamowitą odwagą decydując się na wpuszczenie mediów na salę rozpraw, żeby cały świat zobaczył co jej uczyniono oraz twarze mężczyzn, którzy się tego dopuścili. Wbrew stereotypom dotyczącym gwałtów – dokonują ich „zwykli ludzie” dokładnie tacy jakich mijamy na ulicy. The Guardian ma artykuł, który zastanawia się czy ta sprawa w końcu zmieni podejście francuzów do przemocy seksualnej oraz odcinek podcastu, który szczegółowo opisuje tą straszną sprawę. [The Guardian]

• „24 listopada 2024 r. odbędzie się pierwsza tura wyborów prezydenckich w Rumunii. Tydzień później zostaną przeprowadzone wybory parlamentarne. Wiele wskazuje na to, iż Rumuni udadzą się do urn również 8 grudnia, by wziąć udział w drugiej turze wyborów głowy państwa. To właśnie ta rywalizacja skupia największą uwagę opinii publicznej i komentatorów. Panuje dość powszechne przekonanie, iż obecna koalicja, zbudowana przez Partię Socjaldemokratyczną (PSD) i Partię Narodowo-Liberalną (PNL), zachowa większość w nowym parlamencie. Przebieg kampanii oraz rezultat wyborów prezydenckich zadecydują o układzie sił w koalicji i całym systemie władzy.” [Instytut Europy Środkowej]

• „Ursula von der Leyen potępiła w środę węgierskiego premiera Viktora Orbána po jego przemówieniu w Parlamencie Europejskim, krytykując go za spoufalanie się z Władimirem Putinem, zezwalanie na zagraniczną ingerencję Rosji i Chin oraz zawodzenie narodu węgierskiego.” [Politico]

• „Od kilku tygodni jesteśmy świadkami autoanihilacji rosyjskiej opozycji. Proces rozkładu zaczął się dawno temu, ale przebiegał w sposób ukryty, za zamkniętymi drzwiami biur i na zamkniętych czatach bezpiecznych komunikatorów. To, co niejawne, stało się publiczne 12 września, gdy na kanale Aleksieja Nawalnego na YouTubie Maria Piewczych opublikowała wyniki nowego śledztwa. Wynika z niego, iż za ostatnimi atakami na przedstawicieli Fundacji Walki z Korupcją Nawalnego stał inny rosyjski opozycjonista na emigracji – Leonid Newzlin. Publikacja wyników śledztwa nie zadziała jednak jak katharsis. Zamiast oczyścić atmosferę, otworzyła puszkę Pandory.” [Nowa Europa Wschodnia]

• „W zaplanowanych na 26 października br. wyborach parlamentarnych w Gruzji rządzące Gruzińskie Marzenie (GM) będzie walczyć o pozostanie u władzy na czwartą kadencję. Obóz polityczny Bidziny Iwaniszwilego podkreśla, iż ewentualne zwycięstwo opozycji będzie oznaczało wciągnięcie Gruzji w konflikt z Rosją. Opozycja ostrzega natomiast, iż kontynuacja rządów GM będzie skutkować pogłębianiem tendencji autorytarnych, dalszym uzależnianiem Gruzji od Rosji i utratą szans na integrację z UE. Przedwyborcze badania opinii publicznej nie wskazują jednoznacznie zwycięzcy.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• Żeby zrozumieć co może stać się w najbliższych wyborach parlamentarnych w Gruzji warto spojrzeć w przeszłość, na 3 kadencje rządów Gruzińskiego Marzenia. Marcin Górecki opisuje szczegółowo w jaki sposób ta partia spycha kraj w autokrację oraz sojusz z Rosją. [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• Paweł Łatuszka, wiceszef Zjednoczonego Gabinetu Przejściowego Białorusi Swiatłany Cichanouskiej opowiada w podcaście „po Prostu Wschód” o litewskim wniosku do Międzynarodowego Trybunału Karnego przeciwko Aleksandrowi Łukaszence za popełnione zbrodnie przeciwko ludzkości (o wniosku przeczytacie także w analizie OSW). Usłyszeć możemy o przestępstwach popełnianych przez reżim w Mińsku, sytuacji która panuje w tej chwili na Białorusi, o zbliżających się „wyborach”, a także o działaniach białoruskiej opozycji. [Ośrodek Studiów Wschodnich]

---

Bliski i Środkowy Wschód

• Minął rok od ataku Hamasu na mieszkańców Izraela. W odpowiedzi nastąpiła izraelska odpowiedź, która przez cały czas rujnuje Strefę Gazy. O efektach tych działań, o otwieraniu kolejnego frontu, o zmianach na izraelskiej scenie politycznej (np. o tym, jak Netanjahu odbudowuje poparcie i wzmacnia większość w Knesecie), o nastrojach w Izraelu, o zakładnikach, protestach i słabnącej nadziei na dwupaństwowe rozwiązanie opowiada w materiale Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych analityczka ds. państw arabskich Sara Nowacka.

• Jeśli ktoś woli zwięzłe podsumowanie w wersji tekstowej, to o tym co osiągnięto przez ostatni rok, a także jak rozwija się w ostatnich dniach sytuacja m.in. na froncie libańskim przeczytacie o tym w materiale niezawodnego serwisu [Konflikty].

• Na południu Libanu od końca lat 70tych znajdują się siły misji ONZ UNIFIL. Obecne operacje izraelskie są prowadzone na terenie gdzie operują i znajdują się siły ONZ, w tym polscy i irlandzcy żołnierze. Siły izraelskie ostrzelały ich bazę, w wyniku czego rannych zostało dwóch Irlandczyków. [The Guardian]

• Wspomnienie ataku z 7. października 2023 roku jest w Izraelu bardzo żywe. Filmy o ataku to wręcz osobny gatunek, możemy się wybrać na wirtualny spacer po zmasakrowanym festiwalu na pustyni Nova Musica. Ciężko nie odnieść wrażenia, iż cała ta sztuka i upamiętnienie jest wykorzystywana jako usprawiedliwienie ogromnej brutalności, którą wykazują się w Strefie Gazy czy też w Libanie izraelskie wojska. Długi esej szeroko prezentuje społeczny krajobraz w rok po masakrze i w rok po rozpoczęciu przez cały czas trwającej wojny. [The Guardian]

• Panel ekspertów ONZ oskarżył Izrael o zniszczenie systemu opieki zdrowotnej w Strefie Gazy poprzez „nieustanne i celowe ataki” w trwającej rok wojnie z Hamasem i stwierdził, iż ​​zarówno Palestyńscy więźniowie i izraelscy zakładnicy byli torturowani i wykorzystywani seksualnie. Izrael nie skomentował doniesień, ponieważ od dawna oskarża ONZ o stronniczość wobec niego. Panel jest niezależny i nie reprezentuje stanowiska ONZ. [AP News]

• Mimo obecności okrętów wojennych w okolicy oraz nalotów na instalacje jemeńskich bojowników Hutich, zaatakowali oni kolejny statek handlowy. Trafiony został chemikaliowiec pod liberyjską banderą. Uderzenie nie wywołało pożaru, a także nikt nie został ranny. Od początku ataków Hutich na żeglugę międzynarodową w regionie Zatoki Adeńskiej zaatakowali oni ponad 80 statków. [AP News]

• „Chociaż Turcja jest państwem członkowskim Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO), ubiega się o przystąpienie do BRICS+, chcąc w ten sposób poszerzyć swoje zdolności oddziaływania na forum międzynarodowym. Ewentualnie przystąpienie do tej platformy nie oznaczałoby zerwania relacji z Zachodem, ale dywersyfikację partnerów zagranicznych zarówno na płaszczyźnie politycznej, jak i gospodarczej.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• Turecki prezydent rozpoczyna wizytę na Bałkanach. Podczas wizyty w Albanii otworzył największy w regionie meczet – zbudowany w stołecznej Tiranie, ufundowany przez Turcję. Następnie ma udać się do Serbii. W obu krajach Turcja zwiększa swoją obecność gospodarczą. Mimo wspierania Kosowa, wydaje się, iż kooperacja z Serbią przebiegać będzie nad wyraz dobrze, a komentatorzy nie wykluczają podpisania kontraktów zbrojeniowych. [France 24]

---

Azja

• „W dzisiejszym materiale przybliżamy biografię jednego z najpotężniejszych ludzi na świecie, jakim jest Xi Jinping. Chiny, którymi od wielu lat rządzi ten polityk niewątpliwie zmieniły się pod jego wpływem. Jak biografia Xi Jinpinga wpływa na to jak wygląda chińska polityka? Co wiemy o jego dzieciństwie? Jakie ma poglądy? Jak historia Chin wpłynęła na jego postawę? Na te i inne pytania odpowiada Michał Bogusz, ekspert OSW.”

• „Indie wyłączają internet znacznie częściej niż jakikolwiek inny kraj. W latach 2016-2023 w kraju wystąpiło 771 przerw w dostawie internetu, a w tym roku było ich już 51. Przedstawiliśmy mapę dotkniętych obszarów.” [Rest of World]

• Mamy nadzieję, iż lubicie słuchać Patryka Kugla z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Bo my w redakcji lubimy i chcemy wam polecić dwa podcasty z jego udziałem. Chociaż zarówno o wyborach na Sri Lance jak i tym co dzieje się w Bangladeszu pisaliśmy to uważamy, iż warto przesłuchać tych audycji jeżeli jesteście chociaż trochę ciekawi co dzieje się w tamtej części świata.

• „Potężne siatki przestępcze w Azji Południowo-Wschodniej intensywnie korzystają z aplikacji do przesyłania wiadomości Telegram, która umożliwiła fundamentalną zmianę w sposobie, w jaki przestępczość zorganizowana może prowadzić nielegalną działalność na dużą skalę, stwierdziła Organizacja Narodów Zjednoczonych w poniedziałkowym raporcie.” [Reuters]

Afryka

• „Afryka ma najmniej dróg i samochodów ze wszystkich regionów, a mimo to największy odsetek ofiar śmiertelnych wypadków drogowych, spowodowanych przez typowych podejrzanych – niebezpieczne nawyki, nadmierną prędkość i picie alkoholu – ale także kiepską infrastrukturę, niewielką liczbę ratowników i stare samochody.” [The South African]

• „Konta TikTok są kierowane do Afryki Zachodniej dzięki treści generowanych przez sztuczną inteligencję, promujących Putina i regionalnych przywódców.” [The Digital Forensic Research Lab]

• Wynajęci przez francuski koncern paliwowy TotalEnergies żołnierze mieli terroryzować, mordować i gwałcić mieszkańców Mozambiku. Pierwszy o tym doniósł serwis [Politico].

• „W nielicencjonowanej kopalni złota w Ghanie mężczyźni w t-shirtach, szortach i gumowych butach brodzą w kałużach błotnistej wody nasyconej rtęcią, wyciągają kamienie gołymi rękami i obsługują rozklekotaną śluzę w poszukiwaniu cennego kruszcu. Rozpadająca się kopalnia jest częścią kwitnącego biznesu, który generuje źródła utrzymania i nieformalne źródła dochodów dla gospodarki Ghany, choćby jeżeli szkodzi zdrowiu górników, zanieczyszcza drogi wodne, niszczy lasy i farmy kakaowe oraz napędza przestępczość.” [Reuters]

• Archipelag Czagos zostanie przekazany przez Wielką Brytanię Mauritiusowi o czym pisaliśmy tydzień temu. jeżeli chcecie się dowiedzieć dlaczego Wielka Brytania w XXI wieku miała ciągle zamorskie kolonie i dlaczego zdecydowała się z nich zrezygnować to polecamy podcast Miłosza Szymańskiego.

• „Według agencji ONZ ds. dzieci jedna na osiem dziewcząt i młodych kobiet na całym świecie doświadczyła gwałtu i przemocy seksualnej, przy czym największą liczbę ofiar odnotowano w Afryce Subsaharyjskiej.” [Al-Dżazira]

Ameryka Łacińska

• „Dziesiątki policyjnych influencerów ubiega się o urzędy w Brazylii. Historia policjantów wykorzystujących brutalne treści do budowania swojej osobistej marki w Internecie wzbudza niepokój wśród decydentów.” [Rest of World]

• Czy żeby walczyć ze zorganizowaną przestępczością oraz epidemią morderstw trzeba porzucić prawa obywatelskie? Wielu polityków w Ameryce Łacińskiej uważa, iż tak gdyż taki model zdaje się sprawdzać w Salwadorze. Jednak artykuł w Americas Quarterly zwraca uwagę na inne regiony i miasta, którym udało się w inny sposób skutecznie walczyć z przestępczością. [Americas Quarterly]

• „Prawie 6300 osób uciekło ze swoich domów w następstwie ataku silnie uzbrojonych członków gangu w środkowej części Haiti, w którym zginęło co najmniej 70 osób, według agencji migracyjnej ONZ.” [PBS]

• „Urzędnicy wyborczy w Kolumbii zagłosowali za wszczęciem dochodzenia w sprawie wydatków prezydenta Gustavo Petro podczas jego pamiętnej kampanii w 2022 roku. (...) Petro, który został pierwszym lewicowym prezydentem Kolumbii po zwycięstwie w wyborach w 2022 r., gwałtownie uznał dochodzenie za próbę odsunięcia go od władzy.” [Al-Dżazira]

• Elon Musk ugiął się przed wszystkimi żądaniami Brazylii więc w końcu serwis Twitter został odblokowany w tym kraju. [AP News]

Ameryka Północna

• „Rząd federalny [Kanady] «poważnie» rozważa budowę pierwszego w kraju szybkiego połączenia kolejowego między Quebec City a Toronto, powiedział minister usług publicznych i zamówień publicznych Jean-Yves Duclos.” [CBC]

• „Administracja Trumpa chroniła Bretta Kavanaugha przed pełnym dochodzeniem FBI w następstwie poważnych zarzutów, iż napastował seksualnie dwie kobiety – raz w szkole średniej i raz w college'u – podczas kontrowersyjnego zatwierdzenia przez Senat w 2018 r. na sędziego Sądu Najwyższego, według nowego raportu.” [The Guardian]

• Rozpoczyna się nowy, 9 miesięczny, okres działalności Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych. Reuters przygląda się najgłośniejszym sprawą jakie w tym czasie zostaną rozpatrzone. Na agendzie są sprawy dotyczące broni palnej, praw osób transpłciowych czy internetowa pornografia. [Reuters]

• „Wpływowy konserwatywny think tank zwrócił się do Narodowej Administracji Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej o ujawnienie, o czym pracownicy dyskutują wewnętrznie na temat miliardera Elona Muska i byłego prezydenta Donalda Trumpa, zgodnie z dokumentami federalnymi sprawdzonymi przez Reutersa.” [Reuters]

• Elon Musk fundował skrajnie prawicowe inicjatywy dużo dłużej niż do tej pory było wiadomo o czym jest pierwszy artykuł The Guardian. A Donald Trump na początku pandemii koronawirusa wysłał Putinowi maszynę do szybkiego testowania na COVID – gdy szpitale w Stanach Zjednoczonych miały problem ze zdobyciem takiego sprzętu. [The Guardian #1], [The Guardian #2]

• „Prokurator generalny Kalifornii pozwał w poniedziałek katolicki szpital oskarżony o odmowę wykonania w lutym aborcji w trybie nagłym u kobiety, której przedwcześnie odeszły wody, co naraziło ją na potencjalnie zagrażającą życiu infekcję i krwotok.” Katolicy wszędzie tacy sami, mówią dużo o świętości życia – no chyba, iż chodzi o zdrowie kobiety potrzebującej aborcja, która bez niej może umrzeć to wtedy nie. [Reuters]

• Wydaje się, iż huragan Milton przeszedł już przez Florydę i mieszkańcy tego stanu najgorsze mają już za sobą. The Guardian ma artykuł opisujący zniszczenia jak i tłumaczący szczegółowo z czym wiązał się ten kataklizm. [The Guardian]

• „Demokratyczna kandydatka na prezydenta Kamala Harris zniwelowała przewagę republikańskiego rywala Donalda Trumpa w ogromnej części amerykańskiego społeczeństwa: mieszkańców przedmieść i gospodarstw domowych o średnich dochodach, wynika z analizy sondaży Reuters/Ipsos.” Szkoda, iż ciągle to nie daje jej gwarancji wygranej a wynik wyborów jest niepewny. [Reuters]

• Dlaczego w Stanach Zjednoczonych skrajne ruchy w partii Demokratycznej pozostają, no właśnie ciągle na skraju a u Republikanów de facto przejęły one stery w partii? Właśnie o tym, iż jedna partia jest silna a druga słaba pisze Noah Smith. [Noahpinion]

Oceania

• „Kokaina mórz – jak luksusowa żywność sieje ekologiczny chaos. Rosnący rynek pęcherza pławnego spycha zagrożone gatunki na krawędź. Naukowcy próbują ograniczyć szkody.” Nature opisuje zarówno kwestie ekologiczne związane z tym zagadnieniem jak również pochyla się nad losem, lokalnych mieszkańców Papui Nowej Gwinei dla których nowy sposób zarobku pozwala wyrwać się z ubóstwa. [Nature]

• „Zapomnijcie o Chinach – na wyspach Pacyfiku Stany Zjednoczone są swoim najgorszym wrogiem. Region chce nuklearnej sprawiedliwości dla Wysp Marshalla. Odmowa Waszyngtonu podważa jego strategię na Pacyfiku.” [The Diplomat]

Ekonomia i gospodarka

• „Unia Europejska, pomimo oporu Niemiec, zdecydowała się nałożyć cła na chińskie samochody elektryczne. Czy to początek wojny handlowej pomiędzy Brukselą a Pekinem? Tłumaczy wicedyrektor OSW, Jakub Jakóbowski. Zapraszamy do słuchania!”

• UE poszła do przodu z planem nałożenia ceł na chińskie samochody elektryczne a teraz Chiny postanowiły się odwdzięczyć... nakładając cła na brandy importowane z UE. jeżeli myślicie sobie „eee tylko tyle?” to jest to początek ceł jakie Chiny mogą nałożyć na produkty z naszego regionu. [France24]

• „Główny negocjator związku zawodowego Boeing, reprezentującego około 33 000 pracowników, którzy strajkują od prawie miesiąca, powiedział w środę, iż członkowie są przygotowani na przeczekanie producenta samolotów, po tym jak rozmowy płacowe załamały się dzień wcześniej.” Szykowaliśmy newsa, iż rozmowy idą w dobrym kierunku a okazało się, iż jednak nie. [Reuters]

• Handel energią elektryczną transformuje się razem z sektorem. Niektórzy szukają cam coraz większych wahań cen, inni stabilizacji, a chyba wszyscy przewidywalnych regulacji. Materiał o krajobrazie handlu i jego przyszłości na krajowej Towarowej Giełdzie Energii. [Wysokie Napięcie]

Nauka i technologia

• Kolejny rok, kolejny tydzień noblowski. Jak zwykle polecamy materiały jakie z tej okazji ma Centrum Współpracy i Dialogu Uniwersytetu Warszawskiego na platformie YouTube. Możecie tam znaleźć zarówno krótkie podsumowanie każdej tegorocznej nagrody jak i dłuższe rozmowy o każdej z nich. [Centrum Współpracy i Dialogu UW @ YT]

• Jeśli chcecie poczytać o nagrodach nobla to Nature ma artykuły o wygranej z medycyny, chemii i fizyki.

• „Sezon nagród Nobla to zawsze czas ekscytacji i spekulacji na temat potencjalnych zwycięzców, ale także krytyki ograniczeń narzuconych przez zasady przyznawania najbardziej prestiżowych nagród naukowych na świecie. Czy w końcu realistyczne jest oczekiwanie, iż warunki określone przez Alfreda Nobla 129 lat temu pozostaną odpowiednie dla dzisiejszej nauki?” [Nature]

• „Szybko ocieplający się region Antarktydy zazielenia się z szokującą prędkością. Zdjęcia satelitarne regionu ujawniają, iż obszar pokryty roślinnością wzrósł prawie 14-krotnie w ciągu 35 lat – trend, który spowoduje gwałtowne zmiany w ekosystemach Antarktydy.” [Nature]

• Termit (nie mylić z termitami) został wynaleziony pod koniec XIX wieku. Wtedy wykorzystywano go do uzyskiwania czystych metali. Reakcja ta znalazła jednak zastosowania w przemyśle, z których korzystaliśmy najpewniej wszyscy – choćby jadą pociągiem po spawanych szynach. Ale czym adekwatnie jest termit? Jaki stał za nim pomysł i jakie zachodzą tam reakcje? Jak to możliwe, iż reakcja chemiczna, która generuje tak duże ilości energii, jest tak trudna do rozpoczęcia, iż pożar w magazynie nie spowoduje zapłonu termitu? O tym wszystkim opowiada w pierwszym z serii odcinków o termicie kanał Veritasium.