Upały przyspieszają starzenie

Ekstremalne upały sprawiają, iż większość z nas czuje się wyczerpana. Ale nie tylko. Nowe badania pokazują, iż stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia po cichu przyspieszać proces starzenia, co może mieć długofalowe konsekwencje dla zdrowia publicznego.

Wiadomo jak w bezpośredni sposób może na organizm człowieka zadziałać ekstremalne ciepło: zwiększa ryzyko udaru cieplnego, chorób układu krążenia, dysfunkcji nerek, a choćby śmierci. Dotyczy to szczególnie osób starszych mniej odpornych i mających już problemy z układem krążenia czy mających mniej sprawne nerki. Do tej pory brakowało badań pokazujących, w jaki sposób ciepło wpływa na starzenie biologiczne : stopniowe pogarszanie się komórek i tkanek, zwiększając ryzyko chorób związanych z wiekiem oraz ostatecznie przyspieszyć śmierć.

Nowe badania zrobione przez zespół Eunyoung Choi profesora geriatrii University of Southern California wskazują, iż długotrwała ekspozycja na ekstremalne ciepło może przyspieszyć biologiczne starzenie się na poziomie molekularnym , co budzi obawy dotyczące długoterminowych zagrożeń dla zdrowia, jakie niesie ze sobą ocieplenie klimatu.

W tym celu naukowcy zbadali próbki krwi od ponad 3,6 tys. starszych osób w USA. Zmierzyli ich wiek biologiczny dzięki zegarów epigenetycznych , które rejestrują wzorce modyfikacji DNA – metylację – zmieniające się wraz z wiekiem.

Metylacja DNA odnosi się do chemicznych modyfikacji DNA, które działają jak przełączniki włączające i wyłączające geny. Czynniki środowiskowe mogą wpływać na te przełączniki i zmieniać sposób funkcjonowania genów, wpływając na starzenie się i ryzyko chorób w czasie. Pomiar tych zmian dzięki zegarów epigenetycznych może silnie przewidywać ryzyko chorób związanych z wiekiem i długość życia .

Badania na modelach zwierzęcych wykazały, iż ekstremalne ciepło może wywołać to, co jest znane jako maladaptacyjna pamięć epigenetyczna lub trwałe zmiany w wzorcach metylacji DNA. Badania wskazują, iż pojedynczy epizod ekstremalnego stresu cieplnego może powodować długotrwałe zmiany w metylacji DNA w różnych typach tkanek u myszy. Aby przetestować wpływ stresu cieplnego na ludzi, połączyliśmy dane zegara epigenetycznego z zapisami klimatycznymi, aby ocenić, czy ludzie żyjący w cieplejszym środowisku wykazywali szybsze starzenie biologiczne.

Dorośli zamieszkujący obszary z częstymi bardzo gorącymi dniami wykazali znacznie szybsze starzenie się epigenetyczne w porównaniu z osobami mieszkającymi w chłodniejszych regionach. Na przykład uczestnicy mieszkający w miejscach, w których występuje co najmniej 140 dni ekstremalnego upału w rok, doświadczyli do 14 miesięcy dodatkowego biologicznego starzenia się w porównaniu z osobami mieszkającymi w obszarach, w których takich dni jest mniej niż 10 w roku.

Ten związek między wiekiem biologicznym a ekstremalnym upałem utrzymywał się choćby po uwzględnieniu szerokiego zakresu czynników indywidualnych i społecznościowych, takich jak poziom aktywności fizycznej i status społeczno-ekonomiczny. Oznacza to, iż choćby wśród osób o podobnym stylu życia, osoby żyjące w cieplejszym środowisku mogą przez cały czas starzeć się szybciej na poziomie biologicznym.

Jeszcze bardziej zaskakująca była skala efektu – ekstremalne ciepło ma porównywalny wpływ na przyspieszenie starzenia się, jak palenie i nadmierne spożycie alkoholu . Sugeruje to, iż narażenie na ciepło może po cichu przyspieszać starzenie się, na poziomie porównywalnym z innymi głównymi znanymi stresorami środowiskowymi i związanymi ze stylem życia.