Unia Europejska planuje 20 mln ton wodoru do 2030 r. – czy to realne?

enerad.pl 3 dni temu

Ramy prawne istnieją, ale brakuje jasności i szybkości działania

Unia Europejska zbudowała solidne podstawy pod rozwój rynku odnawialnego wodoru. Strategia z 2020 roku oraz plan RePowerEU zakładają 40 GW elektrolizerów w UE i 40 GW w krajach sąsiednich. Od 2022 roku cele są jeszcze ambitniejsze – 10 mln ton produkcji i 10 mln ton importu wodoru do 2030 roku.

Równocześnie wprowadzono akty delegowane dotyczące odnawialnych paliw niebiologicznego pochodzenia (RFNBO), które definiują ścisłe wymagania dla wodoru. Jednak wciąż brakuje spójnych definicji dla wodoru niskoemisyjnego, w tym tego produkowanego z udziałem energii jądrowej. Dopiero pod koniec 2024 r. Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje w tej sprawie.

Niewystarczająca koordynacja na poziomie państw członkowskich

Do grudnia 2024 roku jedynie 60% unijnego celu produkcyjnego zostało uwzględnione w krajowych planach energetyczno-klimatycznych (NECP). Różnice między państwami są duże – liderem jest Hiszpania (1,2 Mt), Niemcy (1,09 Mt) i Dania (0,66 Mt), ale przez cały czas brakuje 4 Mt do realizacji celu UE

Brak spójności między unijnymi inicjatywami też rodzi pytania. Przykładowo, plan NZIA zakłada 100 GW mocy w elektrolizerach, jednak do osiągnięcia 10 mln ton produkcji wodoru może być potrzebne aż 140 GW.

Finansowanie projektów – skomplikowane i powolne

UE dysponuje szerokim wachlarzem instrumentów finansowych – od Europejskiego Banku Wodoru po programy CEF-T i IPCEI. Łącznie przewidziano choćby do 340 mld euro do 2030 roku na rozwój wodoru. Ale procedury są czasochłonne – wypłata środków może trwać od 12 do 24 miesięcy. Projekty IPCEI wymagają często aż dwóch lat na akceptację.

W 2023 roku pierwsza aukcja Europejskiego Banku Wodoru przyznała 720 mln euro siedmiu projektom, a ceny zwycięskich ofert były wyjątkowo niskie – od 0,37 do 0,48 euro/kg. Kolejna edycja w 2024 roku zwiększyła budżet do 1,2 mld euro, ale nałożyła też surowsze warunki, np. ograniczenia w imporcie sprzętu z Chin.

Projekty wodoru są liczne, ale wciąż w początkowej fazie

Do 2030 roku zapowiedziano projekty o łącznej mocy 141 GW. Jednak aż 98% z nich jest na etapie koncepcji lub studium wykonalności.

Tylko niewielka część projektów działa operacyjnie. Duże projekty (powyżej 1 GW) to klucz do osiągnięcia unijnych celów, ale większość z nich dopiero startuje.

Przemysł rozwija się, ale z opóźnieniem i problemami technicznymi

Technologie elektrolizerów, jak alkaliczne i PEM, są już dojrzałe (TRL 9), ale inne, jak SOEC czy AEM, dopiero się rozwijają. Koszt wodoru w 2023 roku wahał się od 4,13 €/kg w Irlandii do 9,30 €/kg w Luksemburgu. By zejść poniżej 3 €/kg do 2030 roku, potrzebne są stabilne i tanie źródła energii.

Niestety, rozwój produkcji nie nadąża za potrzebami. W 2023 roku w Europie działało tylko 258 MW w 141 projektach. Przemysł wciąż boryka się z brakiem komponentów i ograniczonymi zdolnościami produkcyjnymi.

Kluczowe znaczenie mają długoterminowe kontrakty i zaufanie inwestorów

Aby projekty mogły ruszyć, konieczne są kontrakty odbioru wodoru. W 2023 roku zapotrzebowanie na odnawialny wodór wyniosło tylko 23 tys. ton – zaledwie 0,3% całkowitej konsumpcji wodoru. Największymi odbiorcami są przemysł, mobilność i sektor nawozów.

Inwestorzy potrzebują przewidywalności. Programy takie jak niemiecki H2Global czy francuski mechanizm wsparcia dla 200 MW elektrolizy to przykłady skutecznych działań.