Umowa na zakup zielonej energii – jak to się robi?

1 dzień temu

Zakup zielonej energii? Jak zorganizować postępowanie o udzielenie zamówienia w ramach umowy cPPA, aby zapewnić gminie zieloną energię po stałej i niskiej cenie w perspektywie 8-10 lat? Przenalizujmy to krok po kroku.

W poprzednim wydaniu „Zielonej Gminy” (luty 2025) przedstawiliśmy w zarysie istotę umów cPPA. Przypomnijmy w tym miejscu, iż kontrakty takie polegają na tym, iż wytwórca energii elektrycznej podpisuje umowę sprzedaży tej energii bezpośrednio z odbiorcą, i z odbiorcą rozlicza się za tak wyprodukowaną energię. Model ten staje się w tej chwili najpopularniejszym sposobem zakupu energii elektrycznej z OZE w większości państw Unii Europejskiej.

Umowa cPPA jest kontraktem sprzedaży energii, który różni się od typowej umowy pewnymi szczególnymi cechami. Zawierana jest co do zasady nie ze spółką obrotu – jak w typowym kontrakcie na dostawy energii, tylko pomiędzy odbiorcą a wytwórcą i obowiązuje najczęściej przez 8-10 lat. W niniejszej publikacji omówimy tryb i przebieg postępowania o udzielenie zamówienia zmierzającego do zawarcia takiej umowy.

1. PRZYGOTOWANIE I PRZEPROWADZENIE POSTĘPOWANIA

Przygotowanie postępowania modelu najczęściej powinno rozpocząć się od wstępnych konsultacji rynkowych. Pomogą one zdobyć najważniejsze dla postępowania informacje oraz poinformują rynek o planowanym zamówieniu.

Dobrze zorganizowane konsultacje pomogą w oszacowaniu wartości zamówienia oraz dostarczą danych na temat jego przyszłych warunków, m.in.: sposobów mitygacji ryzyka wynikającego z profilu zużycia energii, propozycji rynku na temat doboru rodzaju i modelu umowy cPPA, wpływu wymagań na cenę produktu – np. zależności pomiędzy modelem umowy cPPA czy czasem jej trwania a ceną. Konsultacje pozwolą także skonkretyzować własne potrzeby zamawiającego.

Zbiór pozyskanych informacji powinien pozwolić podjąć decyzje m.in. co do typu kontraktu cPPA, czy najbardziej efektywnej i odpowiadającej potrzebom jednostki formuły produktowej (Pay as Produce, baseload, Pay as Consume).

2. ANALIZA POTRZEB I WYMAGAŃ

Analizy potrzeb nie stosuje się w przypadku zamówień, których wartość jest mniejsza od tzw. progów unijnych. Ich przekroczenie w przypadku wieloletnich umów cPPA będzie jednak zasadą.

Pierwszy element analizy to zidentyfikowanie potrzeb zakupowych. Skoro zamawiający w ogóle rozważa umowę cPPA, oznacza to, iż potrzebę zakupu energii chce zrealizować przy specyficznych uwarunkowaniach. Analiza powinna te uwarunkowania czy potrzeby opisać. Dalej ocenić będzie trzeba możliwość wykorzystania zasobów własnych. W przypadku zamówień na energię elektryczną chodzi o analizy wykorzystania własnych źródeł OZE – np. stosunek produkcji do autokonsumpcji.

Analiza potrzeb powinna opisać także rozeznanie rynku w aspekcie alternatywnych środków zaspokojenia potrzeb. o ile jednak uprzednio ustalono potrzebę faktycznego pozyskania zielonej energii – co często będzie zasadą – to w istocie, model fizycznego cPPA nie będzie posiadał racjonalnych alternatyw. Ten ostatni przypadek stanowi równie istotny wniosek analizy.

Zielona gmina – sprawdź, o czym piszemy

Kolejnym punktem będzie przedstawienie wariantów zakupu. o ile analiza prowadzi do ustalenia, iż umowa wirtualna i fizyczna stanowią rozwiązania alternatywne, wskazywać będzie to na finansowe motywy kontraktu. W takim przypadku warto przeanalizować dalsze dane: wielkość wolumenu zamawianej energii oraz profil zapotrzebowania i odniesienie go do profilu wytwórczego, zdolność do poniesienia kosztów finansowych i osobowych, raportowania oraz sprawozdawczości finansowej cPPA. Pozwoli to ustalić, czy model finansowego cPPA jest dla jednostki odpowiedni.

Analiza potrzeb powinna ocenić również ryzyka realizacyjne. Ryzyka mogą dotyczyć kosztów bilansowania, charakterystyki źródła OZE, z czym wiąże się kwestia profilu użycia i profilu produkcji (koszt profilu), czy też gotowości źródła wytwórczego. Ryzyka te powinny być mitygowane przez środki zaradcze. Kształt tych środków powinien podlegać późniejszym negocjacjom z wykonawcą.

3. WYBÓR TRYBU POSTĘPOWANIA

Udzielenie zamówienia w modelu cPPA wymaga, aby zdecydowaną większość elementów przyszłej umowy ustalić dopiero w ramach negocjacji z wykonawcą. Nie jest możliwe udzielenie zamówienia tego rodzaju w trybach tzw. otwartych (przetargowych). Na rynku nie istnieje gotowy produkt cPPA, który mógłby być oferowany niezależnie od indywidualnej sytuacji odbiorcy. Warunki każdego kontraktu będą inne, w zależności od uwarunkowań i specyfiki zapotrzebowania na energię i profilu.

Przepisy Dyrektywy 2014/24/UE oraz ustawy Prawo zamówień publicznych wskazują, iż w takich przypadkach zamawiający publiczni powinni sięgać po tryb negocjacji (z ogłoszeniem), uznając go za podstawową alternatywę dla trybów otwartych. Tryb ten dotyczy zamówień, których wartość jest równa lub przekracza tzw. próg unijny. W przeciwnym wypadku, analogiczne rezultaty uzyskać można stosując tryb podstawowy z obowiązkiem negocjacji.

Łódź ma być jednym z pierwszych miast w Polsce, które podpisze umowę na zakup zielonej energii w formule cPPA. Chodzi o zakup ok. 15 GWh rocznie. Ilość ta pozwoli pokryć ok. 15-20% zużycia energii w obiektach należących do miasta. Kontrakt z dostawcą zostanie zawarty na okres od 4 do 8 lat, ustalony w trakcie negocjacji z wytwórcami energii.

4. OPIS POTRZEB I WYMAGAŃ

W przypadku negocjacji z ogłoszeniem miejsce opisu przedmiotu zamówienia zajmuje opis potrzeb i wymagań. Jest to dokument o tożsamym przeznaczeniu, służy jednak wyznaczeniu punktów początkowych negocjacji oraz określeniu tzw. „minimalnych wymagań”. Te ostatnie to warunki, które nie będą mogły podlegać negocjacjom i muszą zostać zaakceptowane przez wykonawców.

Należy zachować tutaj ostrożność, aby nadmiernie określonymi wymaganiami minimalnymi nie zamknąć możliwości negocjacyjnych. Za adekwatne wymagania minimalne uważać można m.in. opis zapotrzebowania, wraz z wynikami analizy profilów zużycia oraz wybór modelu cPPA, jeżeli przesądzenie tego modelu wynika z analizy potrzeb. Na tym etapie zamawiający powinien podjąć także decyzje co do sposobu zapewnienia bilansowania kontraktu (POB) lub usług tzw. sleeve.

5. KRYTERIA OCENY OFERT

Negocjacje będą zawsze wyłączone co do kryteriów oceny ofert. W przypadku zamówień na energię elektryczną, sprawa jest dość prosta. Cena może być jedynym kryterium oceny ofert, o ile określono wymagania jakościowe głównych elementów zamówienia. W przypadku energii elektrycznej, wymagania jakościowe opisuje tzw. rozporządzenie systemowe. Powszechnie w zamówieniach na dostawy energii elektrycznej stosuje się w efekcie kryterium ceny – jako jedyne kryterium oceny ofert. Warto sięgnąć po tę możliwość, także w przypadku zamówienia udzielanego w modelu cPPA.

6. PRZEBIEG PROCEDURY I NEGOCJACJE

Tryb negocjacji z ogłoszeniem regulowany jest przez przepisy tylko ramowo. Poszczególne etapy, zakres negocjacji, liczba wykonawców, zakres dokumentów, a choćby ilość ofert odbieranych w toku postępowania – zależeć będzie od organizacji tej procedury w dokumentach zamówienia. Warto tę strukturę przemyśleć i odpowiednio zaprojektować.

Niezbędnym jej elementem będą wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Etap ten realizuje się na podobnych zasadach, jak w przypadku przetargu ograniczonego. W przypadku zamówienia na cPPA (zależeć będzie to od modelu planowanego cPPA) zdefiniować będzie trzeba co najmniej warunek w zakresie posiadania koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej lub koncesji na obrót energią.

Po odebraniu ofert wstępnych i zaproszeniu wykonawców, rozpoczyna się etap negocjacji. To tutaj sformułowane zostaną warunki zamówienia, co do których wykonawcy złożą ostateczną ofertę. Negocjacje obejmą zagadnienia finansowe przyszłej umowy, w tym kwestie okresów rozliczeniowych częstotliwości fakturowania, określenia podmiotu odpowiedzialnego za dostarczanie danych, włącznie ze sposobem obliczania wolumenu dostarczonej energii. Będą to także kwestie zabezpieczeń kontraktu – także od zamawiającego, kar umownych, możliwości rozwiązania kontraktu, terminu rozpoczęcia oraz okresu obowiązywania umowy.

7. ZŁOŻENIE OFERT KOŃCOWYCH

Ostatnim etapem jest sporządzenie dokumentów zamówienia na podstawie ustaleń z negocjacji. Do tak przygotowanej dokumentacji wykonawcy złożą oferty końcowe – zwykle oferty cenowe. Na tym etapie postępowanie nie różni się istotnie od trybów otwartych, tzw. przetargowych. Wszystkie ustalone w toku negocjacji warunki muszą być już zdefiniowane oraz zawarte w przygotowanej dokumentacji zamówienia. Warunki te nie mogą ulegać już zmianie. Oferty końcowe podlegają badaniu i ocenie na ogólnych zasadach.

Po wyborze oferty najkorzystniejszej, zamawiający może przystąpić do zawarcia umowy cPPA. Postępowanie dobiega końca, a zamówienie zostaje udzielone.