1 dzień temu
Unia Europejska przygotowuje strategię walki z dynamicznie rozwijającymi się chińskimi platformami e-commerce, takimi jak Temu, Shein i Alibaba. Na sztandarach podnosi prawa konsumenckie i ochronę środowiska.
Wzrost liczby paczek importowanych z Chin oraz liczne naruszenia przepisów skłoniły Komisję Europejską do opracowania kompleksowych regulacji celnych, środowiskowych i konsumenckich. Mają one zabezpieczyć prawa unijnych konsumentów i ochronić rynek UE przed napływem produktów niskiej jakości, a choćby niebezpiecznych.
Gwałtowny wzrost chińskich platform e-commerce w UE
Rok 2024 przyniósł ogromny wzrost importu towarów z chińskich platform e-commerce do Unii Europejskiej. Z danych Komisji wynika, iż UE otrzymała aż 4,6 mld paczek o niskiej wartości (do 150 euro), co oznacza dwukrotny wzrost w porównaniu do 2023 r. Ponad 91 proc. z tych przesyłek pochodziło z Chin, a znaczna część z nich była wysyłana przez takie platformy jak Temu i Shein.
Skala tego zjawiska jest bezprecedensowa. Liczba użytkowników Temu i Shein w UE osiągnęła 75 mln w zaledwie kilka miesięcy 2024 r., co wzbudziło poważne obawy zarówno wśród unijnych regulatorów, jak i krajowych organów ochrony konsumentów.
W odpowiedzi Komisja Europejska opracowuje strategię mającą na celu uszczelnienie przepisów celnych, poprawę egzekwowania prawa ochrony konsumentów oraz wprowadzenie surowszych norm środowiskowych dla sprzedawców internetowych.
Zmiany w przepisach celnych – skuteczniejsze kontrole małych przesyłek
Jednym z filarów nowej strategii jest reforma przepisów celnych. w tej chwili paczki o niskiej wartości, których cena nie przekracza 150 euro, nie podlegają szczegółowej kontroli celnej. Sześć państw członkowskich odpowiada za aż 89 proc. importowanych towarów online w Europie, co powoduje ogromne obciążenie dla ich organów celnych.
Aby przeciwdziałać nielegalnemu importowi i zapewnić większą skuteczność kontroli, Komisja zamierza zwiększyć zasoby krajowych organów celnych i promować wykorzystanie sztucznej inteligencji do analizy przesyłek pod kątem nielegalnych towarów. Wsparcie zapewni nowy Urząd Celny UE, który zajmie się przetwarzaniem danych celnych w ramach jednego systemu informatycznego, co usprawni współpracę między państwami członkowskimi.
Ochrona środowiska i odpowiedzialność producentów
W odpowiedzi na rosnącą ilość odpadów pochodzących z importowanej odzieży i obuwia Komisja zamierza nałożyć na producentów obowiązek finansowania zarządzania odpadami. Nowe przepisy mają wymusić na producentach płacenie upoważnionym organizacjom za gospodarowanie odpadami powstałymi z ich produktów.
Ma to na celu zmniejszenie negatywnego wpływu taniej, gwałtownie produkowanej mody na środowisko. Przykładem może być Shein – gigant modowy, który od lat krytykowany jest za promowanie kultury „fast fashion” i produkcję ogromnych ilości odpadów tekstylnych.
Temu i Shein pod lupą Komisji Europejskiej
Chińskie platformy, takie jak Temu i Shein, znalazły się w centrum zainteresowania unijnych regulatorów już w 2023 r. Temu jest w tej chwili objęte dochodzeniem na podstawie unijnego aktu o usługach cyfrowych (DSA). Dochodzenie dotyczy m.in.:
- sprzedaży nielegalnych produktów,
- uzależniającej konstrukcji interfejsu użytkownika,
- systemów rekomendacji produktów opartych na profilowaniu użytkowników,
- braku dostępu do danych dla naukowców.
Komisja oceni, czy Temu naruszyło przepisy DSA w tych obszarach. Śledztwo jest wynikiem wstępnej analizy ryzyk systemowych oraz odpowiedzi platformy na wnioski Komisji z 2024 r.
Nowe obowiązki dla bardzo dużych platform internetowych (VLOP)
Zarówno Temu, jak i Shein zostały oficjalnie wyznaczone jako bardzo duże platformy internetowe (VLOP) na podstawie aktu o usługach cyfrowych. Oznacza to, iż muszą spełniać najbardziej rygorystyczne obowiązki dotyczące zarządzania ryzykiem systemowym i ochrony użytkowników.
W przypadku Shein nowe przepisy obejmują m.in.:
- dokładniejszy nadzór nad sprzedażą nielegalnych i niebezpiecznych produktów,
- roczne raporty z oceny ryzyka związanego z bezpieczeństwem konsumentów,
- środki zapobiegające rozpowszechnianiu nielegalnych treści i towarów,
- wprowadzenie lepszej ochrony małoletnich, w tym systemów gwarantowania wieku,
- zwiększenie przejrzystości reklam i moderowania treści.
Shein będzie również musiał zapewnić naukowcom dostęp do publicznie dostępnych danych oraz podlegać corocznym audytom zewnętrznym w celu oceny zgodności z przepisami DSA.
Skutki dla chińskich gigantów e-commerce
Wprowadzenie nowych regulacji może znacząco zmienić sposób działania chińskich platform e-commerce na rynku europejskim. Dla Temu i Shein oznacza to konieczność dostosowania się do bardziej rygorystycznych standardów i przeprojektowania swoich systemów, aby zapewnić większą przejrzystość oraz bezpieczeństwo użytkowników.
Dla konsumentów w UE może to być korzystna zmiana – poprawa bezpieczeństwa zakupów, ograniczenie ryzyka zakupu podróbek oraz większa ochrona prywatności i praw konsumenckich.
Wyzwania i kolejne kroki Komisji Europejskiej
Formalne postępowanie wobec Temu i wyznaczenie Shein jako VLOP to dopiero początek działań Komisji. Proces dostosowania chińskich gigantów do nowych przepisów będzie monitorowany przez specjalną grupę roboczą Europejskiej Rady Koordynatorów ds. Usług Cyfrowych oraz krajowe organy ochrony konsumentów.
Komisja będzie gromadzić kolejne dowody i w razie potrzeby wysyłać dodatkowe wnioski o informacje do Temu oraz innych podmiotów trzecich. Postępowanie to może zakończyć się nałożeniem surowych kar finansowych lub obowiązkiem wdrożenia dodatkowych środków naprawczych przez platformy.
Jak długo potrwa dochodzenie? Akt o usługach cyfrowych nie określa konkretnego terminu zakończenia formalnych postępowań. Czas trwania zależy od złożoności sprawy oraz współpracy przedsiębiorstw z Komisją. W międzyczasie unijne organy nadzoru rynku będą przez cały czas egzekwować przepisy dotyczące bezpieczeństwa produktów i ochrony konsumentów.
