Obecny plac, sąsiadujący z rynkiem, powstał w XIX wieku, jakkolwiek już od średniowiecza był on wokół istniejącego kościoła parafialnego na różny sposób zabudowywany. Do ok. 1790 r. znajdował się na nim przykościelny cmentarz grzebalny; według prasy tarnowskiej z końca XIX w. w miejscu nieczynnego cmentarza miało straszyć…
Przed 1400 r. na wzniesieniu powstała kolegiata, którą w latach 90. XIX w. przebudowano w stylu neogotyckim, tworząc katedrę (od 1972 r. bazylika katedralna) z 72-metrową wieżą i koroną ufundowaną w 1898 r. z okazji 50-lecia panowania cesarza Franciszka Józefa I. Kościół znany jest z renesansowych nagrobków rodziny Tarnowskich, w tym nagrobka Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej, uznawanego za jedno z najpiękniejszych europejskich pomników kobiety epoki renesansu. Obok świątyni znajduje się pomnik Jana Pawła II oraz Zaułek Katedralny z gotycko-renesansowym Domem Mikołajewskim z 1524 r., gdzie znajdowała się „akademiola” i pierwsze Muzeum Diecezjalne utworzone w 1888 r.
Z zachowanych starych inwentarzy wynika, iż skarbiec tarnowskiej kolegiaty, późniejszej katedry, już w XVI w. był bogaty w zbiory. Wiele z nich jednak nie przetrwało z powodu transakcji, zaginięć i rabunków. Skarbiec został na nowo zinwentaryzowany w XIX stuleciu. Dzisiaj w jego katalogu ujęty jest między innymi zespół kielichów tynieckich pochodzących z XV-XVIII w.
Wśród nich znajduje się kielich ufundowany przez Macieja ze Skawiny, opata tynieckiego, z połowy XV w., uznawany za wybitne dzieło krakowskiego złotnictwa późnogotyckiego oraz dwa kielichy opata Andrzeja z ok. 1480 r., które były eksponowane na Wystawie Światowej w Wiedniu w 1873 r. W 1940 r. Niemcy wywieźli cenny srebrny, złocony kielich z II połowy XV w., po którym pozostała tylko fotografia.
#zmiloscidomiasta
Opr. na podstawie przewodnika „Tarnów i okolice. Szlakiem tajemnic i ciekawostek” Wiesława Ziobry.
Fot. Monika Batko
