Sprawozdania na temat stanu wód w Unii Europejskiej

Zdjęcie: Sprawozdania na temat stanu wód w Unii Europejskiej

Na początku lutego br. Komisja Europejska opublikowała najnowsze sprawozdania na temat stanu wód w Unii Europejskiej. Stały się one przyczyną wielu komentarzy w literaturze branżowej. W sprawozdaniach dotyczących wdrażania ramowej dyrektywy wodnej, dyrektywy powodziowej i dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej podkreślono postępy poczynione w celu poprawy stanu jednolitych części wód w UE w ciągu ostatnich sześciu lat.

Określono również obszary, w których konieczna jest intensyfikacja wysiłków. Sprawozdania zawierają cenne informacje na temat stanu wód słodkich i morskich w UE oraz działań podjętych w celu poprawy ich jakości, a także środków mających na celu zmniejszenie ryzyka powodziowego.

Jaki jest stan wód w UE? – sprawozdanie z wdrażania ramowej dyrektywy wodnej

Według sprawozdania z wdrażania ramowej dyrektywy wodnej państwa członkowskie poszerzyły swoją wiedzę o jednolitych częściach wód powierzchniowych i podziemnych i poprawiły poziom ich monitorowania, zwiększyły wydatki i poprawiły stosowanie prawodawstwa UE dotyczącego wody, chociaż istnieją znaczne różnice regionalne. Większość jednolitych części wód podziemnych przez cały czas osiąga dobry stan ilościowy i chemiczny.

Zgodnie z przygotowanym sprawozdaniem osiągnięcie celów UE w zakresie jakości i ilości wody słodkiej przez cały czas wymaga znacznych wysiłków. Średni stan jednolitych części wód powierzchniowych w UE ma najważniejsze znaczenie – jedynie 39,5 proc. osiąga dobry stan ekologiczny, a 26,8 proc. – dobry stan chemiczny. Wynika to głównie z powszechnego zanieczyszczenia rtęcią i innymi toksynami.

W sprawozdaniu KE przedstawiła państwom członkowskim najważniejsze zalecenia dotyczące poprawy gospodarki wodnej do 2027 r., w tym:

• zwiększenie zgodności z unijnymi przepisami wodnymi poprzez przestrzeganie limitów zanieczyszczeń, w szczególności substancjami biogennymi pochodzącymi z rolnictwa, oraz zapewnienie adekwatnego postępowania ze zrzutami ścieków w celu ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego;
• zapewnienie wystarczającego finansowania w celu wyeliminowania istniejących luk i zagwarantowania skutecznego wdrażania środków gospodarki wodnej;
• wdrożenie dodatkowych środków w celu sprostania utrzymującym się wyzwaniom środowiskowym, takim jak zanieczyszczenie chemiczne;
• promowanie ponownego wykorzystania wody oraz zwiększenie wydajności i obiegu zamkniętego w celu zapobiegania nadmiernej eksploatacji warstwy wodonośnej, zwalczania nielegalnego poboru wody i łagodzenia susz.

Sprawozdanie dotyczące dyrektywy powodziowej

Drugie ze sprawozdań, które przygotowała KE, dotyczy dyrektywy powodziowej. W tej ocenie wskazuje się na znaczną poprawę zarządzania ryzykiem powodziowym, lepsze dostosowanie celów i środków oraz uwzględnienie wyzwań związanych ze zmianą klimatu.

W związku z częstszymi i poważniejszymi powodziami w Europie państwa członkowskie muszą zwiększyć swoje zdolności w zakresie planowania i administracji oraz odpowiednio inwestować w zapobieganie powodziom. Aby to osiągnąć, najważniejsze znaczenie mają odbudowa ekosystemów i rozwiązania oparte na zasobach przyrody, a także środki gotowości, takie jak systemy wczesnego ostrzegania i podnoszenie świadomości.

Sprawozdanie dotyczące dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej

Zgodnie ze sprawozdaniem z wdrażania dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej poczyniono pewne ograniczone postępy, w szczególności w odniesieniu do odpadów morskich.

Zachęca się państwa członkowskie do zwiększenia wysiłków na rzecz osiągnięcia dobrego stanu środowiska wszystkich wód morskich UE oraz do zrównoważonej ochrony bazy zasobów, od której zależy działalność gospodarcza i społeczna związana z morzem. Szczegółowe informacje dotyczące sprawozdania poświęconego dyrektywie ramowej w sprawie strategii morskiej, w tym informacje o tym, jak wypadła ocena programu działań zaraportowanego przez Polskę, można znaleźć w artykule pt. Ochrona wód morskich w krajach członkowskich UE.

Niektóre najważniejsze zalecenia UE, służące osiągnięciu tego celu, obejmują:

• usprawnienie opracowywania i wdrażania środków mających za zadanie ochronę i odbudowę różnorodności biologicznej mórz oraz zmniejszenie zanieczyszczenia substancjami biogennymi, chemicznymi i hałasem podwodnym;
• wprowadzenie nowych i ulepszonych środków finansowania i zarządzania w celu zapewnienia skutecznego wdrożenia ambitnych i spójnych środków we wszystkich środowiskach morskich UE.

Jaki jest stan wód w Polsce?

W ramach wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej w Europie Komisja Europejska przeprowadziła ocenę planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy dla wszystkich z państw członkowskich. Raport dotyczący dorzeczy w Polsce można znaleźć na stronie Komisji Europejskiej.

Opublikowany dokument podsumowuje opracowywane w latach 2016-2021 plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy w Polsce, a tym samym cały cykl planistyczny trwający w tym czasie. Zawiera on nie tylko opis i porównanie stanu jednolitych części wód, ale także presji na środowisko wodne, realizacji działań oraz innych czynników związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej. Przedstawione w raporcie dane liczbowe dotyczące stanu wód pochodzą z planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy, w tym z podsumowania państwowego monitoringu środowiska.

Pomimo tego, iż przedstawione w raporcie informacje wskazują na pogorszenie stanu wód powierzchniowych w Polsce, zarówno ekologicznego, jak i chemicznego, warto zwrócić uwagę, iż wynika to z szeregu czynników, spośród których najistotniejszym jest bardzo restrykcyjny i rozbudowywany o nowe wskaźniki system oceny. Osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego czy chemicznego wiąże się z osiągnięciem dobrego stanu w odniesieniu do każdego z kilkudziesięciu wskaźników. Warto dodać, iż pomiędzy pierwszą a drugą aktualizacją planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy Polska zmieniła strukturę (wykaz) raportowanych jednolitych części wód powierzchniowych, co również utrudnia porównanie i co zaznaczono w raporcie Komisji.

W związku z powyższym, analizując raport przygotowany przez Komisję Europejską, należy zaznaczyć, iż interpretacja wyników nie jest jednoznaczna i należy zachować szczególną ostrożność w powielaniu wszelkich informacji, które przekazywane w niewłaściwy sposób mogą wprowadzać w błąd. O złożoności związanej z interpretacją wyników w zakresie oceny jakości wód pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów Jak zły jest zły stan wód? O diable tkwiącym w szczegółach.