2 godzin temu
Ponad milion seniorów złożyło wnioski o rentę wdowią, licząc na znaczącą poprawę swojej sytuacji finansowej. Tymczasem rząd zdecydował o minimalnej podwyżce limitu świadczenia – zaledwie o 276 złotych miesięcznie. Decyzję podjęto bez rozgłosu, publikując rozporządzenie w Dzienniku Ustaw.
Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce
Wiceminister finansów Zbigniew Stawicki potwierdził, iż limit renty wdowiej wzrośnie z obecnych 5634 złotych do około 5910 złotych brutto od marca 2026 roku. To efekt waloryzacji na najniższym możliwym poziomie – 4,9 procenta, wynikającym z inflacji plus 20 procent realnego wzrostu płac.
Problem w tym, iż seniorzy liczyli na znacznie większe zmiany. Pierwotny projekt ustawy zakładał powiązanie limitu z trzykrotnością przeciętnej emerytury, co w tej chwili oznaczałoby około 12 tysięcy złotych brutto – ponad dwukrotnie więcej niż obecny próg.
Dlaczego tyle osób dostało odmowę
Od stycznia 2025 roku do ZUS wpłynęło ponad 1,1 miliona wniosków o rentę wdowią. Pozytywną decyzję otrzymało jednak tylko 804,5 tysiąca osób. Pozostałe wnioski – 106,3 tysiąca – zostały odrzucone, a najczęstszą przyczyną odmowy okazało się przekroczenie maksymalnej kwoty świadczenia.
Aż 40 tysięcy seniorów otrzymało odmowę właśnie z powodu zbyt wysokiego obecnego świadczenia. W 24,4 tysiąca przypadków problemem był zbyt wczesny wiek owdowienia – kobieta musi owdowieć nie wcześniej niż w wieku 55 lat, a mężczyzna 60 lat. Ponad 34,5 tysiąca odmów wynikało z braku prawa do renty rodzinnej lub własnego świadczenia.
Te liczby pokazują skalę problemu. Osoby, które przez całe życie pracowały i opłacały wyższe składki, często nie mogą skorzystać z nowego świadczenia. Portal My Company Polska informuje, iż średnia wysokość renty wdowiej wynosi w tej chwili około 300 złotych miesięcznie – kwota wynikająca z 15-procentowego dodatku do głównego świadczenia.
Co to oznacza dla ciebie
Jeśli planujesz złożyć wniosek o rentę wdowią lub już go złożyłeś, sprawdź najpierw łączną wysokość swoich świadczeń. Renta wdowia pozwala pobierać 100 procent jednego świadczenia i 15 procent drugiego (od 2027 roku będzie to 25 procent), ale suma nie może przekroczyć trzykrotności minimalnej emerytury.
Obecnie ten limit wynosi 5634 złote, a od marca 2026 roku wzrośnie do około 5910 złotych. jeżeli twoja emerytura plus 15 procent renty rodzinnej po zmarłym małżonku przekracza tę kwotę, nie otrzymasz pełnej renty wdowiej.
Przykład pierwszy: Pani Maria ma emeryturę 3500 złotych, a renta rodzinna po zmarłym mężu wynosi 2800 złotych. Gdyby mogła pobierać pełne kwoty, dostałaby 3500 złotych + 15 procent z 2800 złotych = 3920 złotych. To mieści się w obecnym limicie, więc otrzymuje pełną rentę wdowią.
Przykład drugi: Pani Krystyna ma emeryturę 4500 złotych i rentę rodzinną 4200 złotych. Liczyłaby na 4500 + 630 złotych (15 procent z 4200) = 5130 złotych. To też mieści się w limicie.
Przykład trzeci: Pani Stanisława z emeryturą 5000 złotych i rentą rodzinną 5500 złotych liczyłaby na 5000 + 825 złotych = 5825 złotych. To przekracza obecny limit 5634 złote, więc dostanie tylko maksymalną kwotę. Od 2026 roku będzie to 5910 złotych.
Seniorzy czekają na większe zmiany
Problem polega na tym, iż większość wdów i wdowców ma świadczenia przekraczające obecny limit. Szczególnie dotyczy to osób, które przez całe życie pracowały na dobrych stanowiskach i opłacały składki na wyższym poziomie.
Na forach internetowych seniorzy dzielą się swoimi historiami. Pani Teresa z Gdańska napisała: „Mąż był inżynierem, ja pracowałam w banku. Przez 40 lat płaciliśmy maksymalne składki, a teraz dostajemy mniej niż ktoś, kto zarabiał minimalną pensję”.
Organizacje emerytów od miesięcy apelują o podniesienie limitu. Najczęściej postulują powrót do pierwotnej wersji projektu, która przewidywała limit na poziomie trzykrotności przeciętnej emerytury. Portal Biznes Wprost informuje, iż rząd odsuwa temat znacznego podwyższenia limitu do 2028 roku, tłumacząc to potrzebą ewaluacji programu.
W ustawie zapisano, iż Rada Ministrów dokona weryfikacji wskaźnika wysokości świadczeń w celu oceny możliwości i zasadności jego podwyższenia. To może oznaczać zmiany, ale nie wcześniej niż za trzy lata.
Kontrowersyjne kryterium wieku
Limit kwotowy to nie jedyny problem renty wdowiej. Równie kontrowersyjne okazało się kryterium wieku. ZUS informuje, iż właśnie ten warunek był powodem 24,4 tysiąca odmownych decyzji w pierwszych miesiącach działania programu.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi od osób, które owdowiały wcześniej i uważają ten warunek za dyskryminujący. Seniorzy argumentują, iż śmierć małżonka to tragedia niezależnie od wieku, a system powinien wspierać wszystkich wdowców.
Szczególnie bolesne są przypadki osób, które owdowiały kilka miesięcy przed osiągnięciem wymaganego wieku. Pani Anna z Warszawy owdowiała w wieku 54 lat i 8 miesięcy. „Gdybym owdowiała cztery miesiące później, dostałabym rentę wdowią. To absurd” – skarży się na grupach wsparcia dla wdów.
Rosnące koszty programu
Program renty wdowiej generuje coraz większe koszty dla budżetu państwa. W pierwszych miesiącach funkcjonowania, od lipca do grudnia 2025 roku, koszt wyniesie prawie 4 miliardy złotych. W 2026 roku, gdy świadczenie będzie wypłacane przez pełnych 12 miesięcy, wydatki znacznie wzrosną.
Ministerstwo Finansów nie podało dokładnych prognoz kosztów na kolejne lata, ale ekonomiści szacują, iż przy obecnej liczbie beneficjentów roczny koszt programu może przekroczyć 8 miliardów złotych. Od 2027 roku, gdy procent wzrośnie do 25, średnia wypłata może sięgnąć około 500-600 złotych miesięcznie.
Portal Money.pl wylicza, iż sama waloryzacja wszystkich świadczeń to koszt około 22 miliardów złotych, trzynastki i czternastki – 32 miliardy złotych. Do tego dochodzą programy, z których seniorzy już korzystają, jak renta wdowia czy świadczenie wspierające.
Jak sprawdzić, czy ci przysługuje
Przed złożeniem wniosku warto skorzystać z kalkulatora dostępnego na stronie ZUS. Narzędzie pozwala obliczyć wszystkie możliwe warianty zbiegu świadczeń i wybrać najkorzystniejszy dla twojej sytuacji.
Aby otrzymać rentę wdowią, musisz spełnić cztery podstawowe warunki równocześnie: mieć ukończone 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna), pozostawać we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka, nabyć prawo do renty rodzinnej nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego oraz nie zawrzeć nowego związku małżeńskiego.
Wniosek można składać od 1 stycznia 2025 roku. Aby otrzymać świadczenie od lipca 2025 roku, trzeba było złożyć go najpóźniej do 31 lipca. Teraz wypłaty rozpoczynają się od miesiąca złożenia wniosku.
Ważna praktyczna rada: jeżeli twoje łączne świadczenia przekraczają obecny limit, nie oznacza to, iż wniosek nie ma sensu. Po podwyżce limitu do 5910 złotych w 2026 roku możesz jednak kwalifikować się do świadczenia.
Co dalej z systemem
Decyzja o minimalnej waloryzacji może sygnalizować, iż rząd nie planuje większych zmian w najbliższym czasie. Wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski w ostatnich wypowiedziach podkreślał potrzebę stabilizacji systemu przed wprowadzaniem kolejnych modyfikacji.
Seniorzy liczą jednak na zmiany po 2028 roku, gdy przeprowadzona zostanie zapowiedziana ewaluacja programu. Organizacje emerytów przygotowują już petycje z żądaniem podniesienia limitu i zniesienia kryterium wieku owdowienia.
Portal Gov.pl precyzuje, iż osoby, które otrzymały odmowne decyzje, mogą składać odwołania. Do tej pory wpłynęło 1465 postępowań odwoławczych, choć ich skuteczność jest ograniczona – przepisy są jasne i nie pozostawiają dużego pola do interpretacji.
Praktyczne porady dla wdów i wdowców
Jeśli jeszcze nie złożyłeś wniosku o rentę wdowią, ale spełniasz warunki, warto to zrobić choćby przy obecnych limitach. Każdy dodatkowy grosz to wsparcie w budżecie domowym, a system może ulec zmianie w przyszłości.
Skorzystaj z kalkulatora na stronie ZUS, aby sprawdzić, który wariant będzie dla ciebie korzystniejszy: 100 procent swojego świadczenia plus 15 procent renty rodzinnej, czy odwrotnie. Czasami opłaca się wybrać rentę rodzinną jako główne świadczenie.
Jeśli otrzymałeś odmowę z powodu przekroczenia limitu, śledź informacje o przyszłych zmianach. Ewaluacja programu w 2028 roku może przynieść podwyższenie limitów, co otworzy drogę do świadczenia.
Niezależnie od planowanych zmian, renta wdowia pozostaje znaczącym wsparciem dla setek tysięcy polskich seniorów. choćby przy obecnych ograniczeniach, średni dodatek 300 złotych miesięcznie to istotna pomoc w codziennych wydatkach.
