Rozpoczęto prace nad aktem prawnym o gospodarce o obiegu zamkniętym

Zdjęcie: o obiegu zamkniętym

W dniu 1 sierpnia 2025 r. Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje publiczne propozycji aktu prawnego o gospodarce o obiegu zamkniętym. Mają one umożliwić Komisji zebranie opinii od szerokiego grona zainteresowanych i ogółu społeczeństwa, a tym samym lepsze zrozumienie zagrożeń i szans w zakresie rozwoju i wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym.

Jak wskazuje KE, gospodarka o obiegu zamkniętym, którą społeczeństwo postrzega jako najskuteczniejsze rozwiązanie problemów środowiskowych, ma najważniejsze znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa gospodarczego Unii Europejskiej, jej odporności, konkurencyjności i dekarbonizacji.

Uwagi i opinie można nadsyłać do dnia 6 listopada 2025 r. poprzez formularz zamieszczony na stronie Komisji Europejskiej.

Kontekst ogólny

Jak powszechnie wiadomo, Unia Europejska uzależniona jest od importu wielu surowców, w tym krytycznych, ponadto jej zasobooszczędność jest niewystarczająca.

Aby zapobiec uzależnieniu UE od surowców zewnętrznych, poprawić jej konkurencyjność oraz zmniejszać presję na środowisko, niezbędne stało się dążenie do wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym. Tym działaniem KE zamierza wzmocnić jednolity rynek odpadów i surowców wtórnych, zwiększając podaż wysokiej jakości surowców wtórnych po konkurencyjnych cenach i popyt na nie zapewniając odpowiednią opłacalność tym rynkom.

W wytycznych politycznych na lata 2024–2029, w Kompasie konkurencyjności oraz w Pakcie dla czystego przemysłu wskazano potrzebę zobowiązania UE do szybszego dążenia do wdrożenia gospodarki o obiegu zamkniętym. W dokumentach tych zapowiedziano, iż do końca 2026 r. ma zostać przyjęty akt w sprawie gospodarki o obiegu zamkniętym. Stąd też kolejnym krokiem stało się przygotowanie aktu legislacyjnego o gospodarce o obiegu zamkniętym.

Akt prawny o gospodarce o obiegu zamkniętym

Zgodnie z założeniami akt prawny o gospodarce o obiegu zamkniętym będzie miał na celu przyspieszenie przejścia na tego rodzaju gospodarkę, zwiększenie bezpieczeństwa gospodarczego, odporności, konkurencyjności i dekarbonizacji Unii Europejskiej. Ma też przyczynić się do realizacji ambitnych celów określonych w Kompasie konkurencyjności oraz w Pakcie dla czystego przemysłu, aby w perspektywie 2030 r. UE stała się światowym liderem, podwajając tym samym wskaźnik w dziedzinie gospodarki o obiegu zamkniętym.

Zatem celem aktu prawnego o gospodarce o obiegu zamkniętym jest pomoc w stworzeniu wystarczającej podaży surowców wtórnych i popytu na nie (w tym surowce krytyczne) oraz prawdziwego jednolitego rynku odpadów i surowców wtórnych.

Warianty rozwiązań gospodarki o obiegu zamkniętym

KE proponuje w scenariuszu bazowym (status quo) przyjąć już obowiązujące przepisy sprzyjające gospodarce o obiegu zamkniętym. Są nimi przykładowo:

• dyrektywa ramowa w sprawie odpadów;
• rozporządzenie w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów;
• rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych.

Niemniej jednak wskazuje się, iż inicjatywy te mogą nie rozwinąć potencjału, o ile nie zostaną usunięte bariery utrudniające obieg zamknięty na jednolitym rynku. Tym samym niezbędne wydaje się zapewnienie wystarczających i racjonalnych pod względem kosztów dostaw wysokiej jakości weryfikowalnych surowców wtórnych.

Dlatego KE proponuje przeanalizowanie przepisów legislacyjnych i działań innych niż legislacyjne dotyczących podaży i popytu.

Zakłada się, iż rozwiązania, które będą w akcie prawnym o gospodarce o obiegu zamkniętym, mogą opierać się na dwóch głównych filarach:

• rozwiązanie problemu e-odpadów (sprzęt elektroniczny i elektryczny), z czego mniej niż 40 proc. jest poddawane recyklingowi;
• rozważenie połączenia interwencji wspierających jednolity rynek odpadów, surowców wtórnych i ich wykorzystania w produktach.

Komisja Europejska przeprowadzi ocenę skutków proponowanych rozwiązań w celu oszacowania prawdopodobnego wpływu wariantów strategicznych na poszczególne komponenty. Ocena będzie obejmować analizę ekonomiczną, środowiskową i społeczno-gospodarczą.

Konsultacje społeczne

Celem prowadzonych do 6 listopada 2025 r. konsultacji jest zagwarantowanie wszystkim zainteresowanym stronom okazji do przedstawienia swojej opinii czy doświadczania obiegu zamkniętego na jednolitym rynku. Ma to pomóc KE w przygotowaniu aktu prawnego w sprawie gospodarki o obiegu zamkniętym.

KE szczególnie zależy na udziale w konsultacjach i opinii od:

• społeczeństwa;
• administracji krajowej;
• administracji szczebla niższego niż krajowy w państwach członkowskich (w tym od organów nadzoru rynku);
• indywidualnych przedsiębiorstw (w tym MŚP) i stowarzyszeń przedsiębiorców z sektorów reprezentujących różnych producentów;
• podmiotów zajmujących się recyklingiem;
• podmiotów gospodarujących odpadami;
• europejskich, międzynarodowych i krajowych stowarzyszeń handlowych;
• partnerów społecznych;
• organizacji odpowiedzialności producenta;
• organizacji normalizacyjnych;
• jednostek certyfikujących;
• organizacji pozarządowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego;
• instytucji badawczych i naukowych;
• partnerów handlowych z państw trzecich.

Uwagi i opinie można nadsyłać we wskazanym powyżej terminie poprzez formularz zamieszczony na stronie Komisji Europejskiej. Zakończenie prac nad aktem prawnym o gospodarce o obiegu zamkniętym planowane jest na IV kwartał 2026 r.