Rewitalizacja kąpieliska w Przylasku Rusieckim

4 dni temu

Zdjęcie: Rewitalizacja kąpieliska

Rewitalizacja kąpieliska jest jednym z ciekawszych i cieszących się dużym poparciem społecznym projektów. Na takich działaniach, jeżeli prowadzone są w sposób zrównoważony i z poszanowaniem środowiska naturalnego i jego potrzeb, mogą skorzystać wszyscy. Przylasek Rusiecki jest tu świetnym przykładem.

Zanim nastąpiła rewitalizacja kąpieliska

Zbiornik nr 1 należy do kompleksu 14 zbiorników wodnych z Przylasku Rusieckiego, zlokalizowanego w dzielnicy Nowa Huta, w dawnym zakolu Wisły w Krakowie. Jest to teren poeksploatacyjny, gdzie w latach 50. i 60. XX w. wydobywano żwir na budowę kombinatu metalurgicznego. Po zakończeniu eksploatacji stabilizacja stosunków wodnych spowodowała wypełnienie wyrobisk wodą. Teren objęty inwestycją (wraz ze zbiornikiem) zajmuje powierzchnię ok. 28,5 ha. Na łagodnych zboczach, wskutek sukcesji naturalnej, rozwija się roślinność bagienna oraz wodna, złożona z roślin wodnych, szuwarów adekwatnych Phragmition, szuwarów turzycowych Magnocaricion, kwaśnych młak turzycowych Caricetalia fuscae, alkalicznych młak turzycowych Caricetalia davallianae i wiklin nadrzecznych.

Przed przystąpieniem do projektowania teren był w znacznej mierze zdegradowany, zaśmiecony oraz w wielu miejscach niedostępny i niebezpieczny. Otaczające go łąki i pastwiska były w okresie letnim dewastowane spontanicznym parkowaniem samochodów przez amatorów sportów wodnych.

Inwestycja została przeprowadzona jako jedno z pierwszych samorządowych działań dla tej części Krakowa, które w dużej mierze obejmują rewitalizację dawnych obszarów poprzemysłowych. Teren wokół zbiornika wodnego, powstałego wskutek eksploatacji żwiru, pełnił w ostatnim czasie rolę kąpieliska ze zorganizowaną w sposób chaotyczny oraz prowizoryczny infrastrukturą.

Zrealizowany projekt jest odpowiedzią na szereg złożonych uwarunkowań społecznych, przyrodniczych oraz formalno-prawnych. Podstawowym wyzwaniem było znalezienie złotego środka pomiędzy działaniami inwestycyjnymi umożliwiającymi przyjemne i bezpieczne korzystanie z kąpieliska, a poszanowaniem wartości środowiskowych, które w drodze sukcesji naturalnej znajdują odzwierciedlenie w ciekawych i malowniczych zespołach zieleni łęgowej wraz z gatunkami chronionymi roślin i zwierząt.

W szuwarach oraz w gęstwinie wymagań formalnych

Tereny nadwodne są niezwykle pożądanym miejscem do spędzania czasu, co potwierdzają tłumami odwiedzających kolejne sezony. Tego typu miejsc rekreacji wciąż w Krakowie brakuje. Podstawowym założeniem inwestycji było umożliwienie bezpośredniego kontaktu z wodą, zaoferowanie szeregu atrakcji, zarówno tych bardziej wyczynowych, jak również całkowicie amatorskich i spokojnych, wraz z udostępnieniem terenu w sposób niedyskryminujący potencjalnych użytkowników, niezależnie od wieku, stopnia mobilności czy preferowanych aktywności.

Pomosty o łącznej powierzchni 3 tys. m² są najbardziej charakterystycznym elementem zrewitalizowanego kąpieliska. Co ciekawe, uzyskanie pozwolenia wodno-prawnego na urządzenia wodne odbyło się w skomplikowanych okolicznościach sporu kompetencyjnego między wydziałem architektury UMK a Urzędem Wojewody. Wniosek złożony do organu 1 instancji został przez urząd skierowany jako błędnie zaadresowany do organu II instancji, po czym organ II instancji (wojewoda) odesłał wniosek z powrotem do organu I instancji, podtrzymując jednocześnie poprawność pierwotnego zaadresowania wniosku.

Wyzwaniem było również spore wahanie poziomu wód w zbiorniku, w związku z tym zaproponowano pomosty pływające z odcinkami przegubowymi na połączeniach z brzegiem. W ten sposób użytkownicy, niezależnie od poziomu wody, mają możliwość przechadzki ok. 30 cm powyżej lustra wody. Nie ma też ryzyka upadku z większej wysokości.

W ramach projektu zagospodarowano również całość wód opadowych na Przylasku. Deszczówka z dachów jest powierzchniowo rozprowadzana na tereny zielone, a ta z utwardzonej powierzchni parkingu, po wcześniejszym oczyszczeniu poprzez separator substancji ropopochodnych, zasila wody zbiornika. Poza tym wykonano odcinek kanalizacji opadowej oraz wylot wody, który również, jako urządzenie wodne, wymagał uzyskania pozwolenia wodno-prawnego.

Układ komunikacyjny skomponowano w oparciu o istniejące drogi oraz przedepty. Ścieżki wykonane z kruszywa są kontynuowane pomostami drewnianymi. Jeden z nich, prawdopodobnie najdłuższy drewniany pomost pływający w Polsce, meandrujący między wodą a nadbrzeżnymi szuwarami, prowadzi od głównego wejścia aż do centralnego punktu z plażą oraz budynkami zaplecza techniczno-sanitarnego. Rozwiązania projektowe wpisują się w charakter terenu. Duży nacisk położono na stosowanie materiałów naturalnych, takich jak drewno i kamień. Zaprojektowano ścieżki wodoprzepuszczalne z kruszywa, drewniane pomosty i elewacje budynków. Funkcje ogrodzeń pełnią ekologiczne nasadzenia żywokołów wierzbowych, nawiązujące do tradycji wierzby głowiastej, której przepiękne stare okazy zachowały się z czasów przedeksploatacyjnych, kiedy na tym terenie znajdowały się podkrakowskie łąki oraz pastwiska.

Kolejną ciekawostką był wymóg uzyskania wyłączenia z produkcji rolnej planowanych ciągów komunikacyjnych, mimo iż były wykorzystywane latami – powielały istniejące przedepty, a żadna produkcja rolna czy wypas nie były na tym terenie prowadzone od lat. Co więcej całość terenu w MPZP oznaczona jest jako tereny wód powierzchniowych śródlądowych i zieleni urządzonej WS/ZP.3. Warto o tym wspomnieć, gdyż sama opłata administracyjna za wydanie decyzji (czysto abstrakcyjnej) o wyłączeniu z produkcji rolnej kosztowała w tym przypadku ponad 2 tys. złotych.

Niedaleko plaży zlokalizowano dwa budynki pomocnicze – magazynowo-obsługowy oraz sanitarno-szatniowy. Architekturą nawiązują do tradycyjnej zabudowy zagrodowej sąsiednich terenów. Obiekty zostały zaprojektowane jako proste, symetryczne bryły o jasnej kolorystyce. Użyte materiały, takie jak biały tynk, blacha na rąbek czy deski modrzewiowe, są charakterystyczne dla wykończenia budynków gospodarczych i zagrodowych tradycyjnych podkrakowskich wiosek. Zgodnie zatem z intencją projektu budynki zdają się wyglądać tak, jakby „od zawsze” stały w tym miejscu. Jedynie współczesne detale wykończeniowe, przy bliższej oraz bardziej wnikliwej obserwacji, pomagają użytkownikowi zorientować się, iż mamy do czynienia z całkowicie współczesną architekturą.

Wszystkie obiekty są dostępne dla osób z niepełnosprawnościami oraz zostały wykonane zgodnie z zasadami uniwersalnego projektowania. Zapewniono możliwość korzystania z powstałego centrum rekreacji małym i średnim dzieciom, amatorom różnego rodzaju sportów wodnych, w tym wyczynowych, seniorom. Akwen wodny został udostępniony poprzez budowę pomostów cumowniczych, zarówno dla sprzętów pływających należących do inwestycji, jak i dla indywidualnych użytkowników.

Rekreacja w zgodzie z naturą

Całość założenia w minimalnym stopniu ingeruje w istniejącą roślinność łęgową. Zachowano oraz uzupełniono malownicze szuwary oraz łąki kwietne. Nasadzenia zieleni wysokiej wkomponowano, przy zastosowaniu gatunków adekwatnych dla siedliska, w naturalistyczny charakter miejsca. Wykonując projekt, zanalizowano skład gatunkowy istniejącej szaty roślinnej, a charakterystyczne elementy powielano (z natury) jako nowe nasadzenia. W ten sposób wprowadzono m.in. chmiel zwyczajny na elewacje budynków czy wierzby głowiaste przy alejach spacerowych.

Realizacja znalazła szerokie uznanie w lokalnych mediach. Spotkała się też z bardzo pozytywnym odbiorem mieszkańców najbliższych okolic oraz całego miasta, a choćby przyciągnęła odwiedzających z dalszych stron. Szeroka oferta sportowo-rekreacyjna została subtelnie wpisana w cenny przyrodniczo krajobraz, dzięki czemu nadrzędne cele inwestycji, polegające na spełnieniu potrzeb i oczekiwań społecznych, zostały zrealizowane w zgodzie z walorami naturalnego krajobrazu.

Teren rekreacyjny przy zbiorniku nr 1 w Przylasku Rusieckim w liczbach:

Na lądzie:

kruszywo: 11 tys. to;
piasek na plażę: 7 tys. ton;
długość kabli zakopanych pod ziemią: 40 km;
pustaki przeznaczone na budynki: 6 tys. szt.

Pomosty:

liczba użytych śrub: 27 tys. szt.;
liczba użytych wkrętów: 91 tys. szt.;
deski ułożone w rzędzie mają długość 22,7 km;
łączna wyporność pomostów: 225 t.

Zadanie obejmowało budowę:

ścieżek serwisowych: 1296,8 m²;
parkingu z drogą serwisową: 1440 m²;
promenady rekreacyjnej: 6845,76 m²;
bulwaru dojazdowego: 3312,03 m²;
parterowych budynków: sanitarno-szatniowego i magazynowo-obsługowego;
elementów małej architektury: ławek szt. 39, koszy na śmieci szt. 48, hamaków szt. 13, leżaków ze stolikami kpl. 15, stojaków rowerowych szt. 12+4, tablic informacyjnych szt. 4, parasoli plażowych szt. 4, lamp oświetleniowych, głazów szt. 5;
pomostów wędkarskich i widokowych: 1096 m² wraz z trapami 582 m²;
pomostów cumowniczych: 539 m² wraz z trapami 64 m²;
pomostów rekreacyjnych: 532 m² wraz z trapami 97,92 m²;
slipów do wodowania sprzętu pływającego: 95 m²;
plaży przy kąpielisku ze zjeżdżalniami: 10 010,51 m²;
namiotu plenerowego wraz z uzbrojeniem;
placu zabaw: 432 m²;
boisk do piłki plażowej: 960 m², 12 894,59;
basenu pływającego dla dzieci;
wież obserwacyjnych dla ratowników – sezonowych, demontowalnych szt. 3;
przyłączy i instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych, energetycznych, instalacji fotowoltaicznej;
instalacji słaboprądowych, monitoringu, elektronicznego płotu i innych elementów inteligentnego zarządzania, stacji do ładowania pojazdów elektrycznych (dwustanowiskowej);
instalacji oświetlenia terenu;
uzbrojenia telekomunikacyjnego – zapewniono dostęp do internetu oraz obsługi monitoringu dzięki urządzeń bezprzewodowych;
wyciąg narciarstwa wodnego – pozostawienie istniejącej infrastruktury wraz z dopasowaniem do niej projektowanego zagospodarowania;
przebudowa zjazdu.

Saneccy sp. z o.o. Architektura x Krajobraz to pracownia specjalizująca się w łączeniu projektów z dziedziny architektury, architektury krajobrazu i sztuki. Siedziba firmy mieści się w Krakowie, a jej działalność obejmuje całą Polskę. Założycielami i prowadzącymi są Agnieszka i Marek Saneccy. W swoim dorobku pracownia posiada liczne projekty rewitalizowanych oraz nowo projektowanych parków miejskich, w tym Parku Reduta w Krakowie, który zdobył I nagrodę w konkursie Green Building Awards, terenów rekreacyjnych w Przylasku Rusieckim w Krakowie, również nagrodzonych I miejscem w tym samym konkursie, rewitalizacji Plant Salinarnych w Bochni oraz budynku użyteczności publicznej – Amfiteatru w Krynicy-Zdroju. Pracownia zdobyła także liczne nagrody w konkursach architektonicznych, m.in. III nagrodę oraz wyróżnienie na Biennale Architektury w Krakowie w 2015 r. za projekt „Drogi do Wolności” w Gdańsku, I nagrodę za Plac Czerwonych Gitar w Gdańsku w 2022 r. oraz II nagrodę za platformę widokową w Jarosławcu w 2024 r. Od 2023 r. w nowej siedzibie pracowni działa również Galeria Sztuki Saneccy.

zdj. główne: Rafał Barnaś

Metryczka projektu:
Przylasek Rusiecki – centrum rekreacji i wypoczynku
generalny projektant: Saneccy Sp. z o.o. Architektura x Krajobraz
Marek Sanecki x Agnieszka Sanecka
generalny wykonawca: Krisbud Sp z o.o.
Projekt: 2019-2020
Realizacja: 2020-2021
Otwarcie: 08.07.2021

Idź do oryginalnego materiału