Rekordowe emisje i zatrute powietrze – konsekwencje pożarów lasów w Kanadzie

Pożary, które trawią kanadyjskie lasy, już teraz są rekordowe, a to dopiero połowa sezonu. Zniszczyły duże połacie lasów i odcisnęły swoje piętno na zdrowiu ludzi. To nie wszystkie konsekwencje pożarów. Doprowadziły też do olbrzymiej emisji dwutlenku węgla do atmosfery, tym samym stając się dodatnim sprzężeniem zwrotnym ocieplającego się klimatu.

Pożary, za którymi stoi globalne ocieplenie

Ten wyjątkowo długi, uporczywy sezon pożarów lasów w Kanadzie został spowodowany przez zmiany klimatu. Kanada ze względu na swoje położenie geograficzne należy do państw i regionów świata z najszybciej zmieniającym się klimatem. W latach 1948-2022 średnia temperatura w Kanadzie wzrosła o 1,9^oC. To blisko dwukrotnie więcej niż średnia globalna. Przyczyną tego stanu rzeczy jest oddziaływanie czapy polarnej Oceanu Arktycznego. Ta kurcząc się od lat, znacznie wpływa na roczne i sezonowe temperatury w Kanadzie, Alasce czy na Syberii.

Jeden z pożarów w Kanadzie sfotografowany przez satelitę Sentinel-2 4 lipca 2023 roku. ESA/Sentinel

Ciepłe i suche warunki, jakie panowały wiosną tego roku w Kanadzie, bardzo gwałtownie stworzyły punkt zapalny dla dzikich pożarów. Tym bardziej iż większość z tych pożarów nie została spowodowane przez bezpośrednią działalność człowieka, a uderzenia piorunów. „Sezon pożarów trwa teraz dłużej z powodu zmian klimatu. Wiosna nadchodzi kilka tygodni wcześniej, a jesień kilka tygodni później. Więcej jest czasu w pożary i wypalanie łąk”, powiedział Edward Struzik z Uniwersytetu Queen’s w Belfaście.

Według prowadzonych od ponad 50 lat obserwacji wynika, iż sezon pożarów w Kanadzie znacznie się wydłużył. W ostatnich latach pożary zaczynają się średnio tydzień wcześniej i tydzień później się kończą. To oczywiście średnia wieloletnia. Każdy rok jest inny, bo są lata, kiedy jest chłodniej i wilgotniej. Średnio rzecz ujmując widać ostatnio, iż początek sezonu nie zaczyna się w maju, a już w kwietniu. A to będzie wiązało się z konsekwencjami.

Zatrute powietrze

Jedną z nich jest jakość powietrza. Dymy z pożarów lasów w Kanadzie ogarnęły wiele miast w Ameryce Północnej. Dotarły m.in. nad Nowy Jork, czyniąc metropolię jedną z najbardziej zanieczyszczonych na świecie. Wskaźnik AQI kreślący stan jakości powietrza 7 czerwca osiągnął wartość 342. To bardzo wysoka wartość, stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia „To może być pierwszy raz, kiedy doświadczyliśmy czegoś takiego na taką skalę”, powiedział burmistrz Nowego Jorku, Eric Adams. „Zmiany klimatu przyspieszają te warunki. Musimy przez cały czas ograniczać emisje i poprawiać jakość powietrza oraz budować naszą odporność”.

Dymy z kanadyjskich pożarów dotarły nad zachodnią Europę. Głównie nad region Półwyspu Iberyjskiego, co było szczególnie widoczne pod koniec czerwca. Ich pływ na jakość powietrza był na szczęście dość niewielki. „Transport dymu na duże odległości, który w tej chwili monitorujemy, nie jest niczym niezwykłym i nie oczekuje się, iż będzie miał znaczący wpływ na jakość powietrza w Europie”, poinformował Copernicus. Dym niesiony był na wysokości 1000 metrów, a po drodze ulegał rozproszeniu.

A jak taki poziom zanieczyszczeń w Nowym Jorku ma się do nas? Porównanie jest dość problematyczne. „Trudno to określić. Amerykanie posługują się swoim wskaźnikiem jakości powietrza AQI, czyli Air Quality Index. AQI sumuje wszystkie rodzaje zanieczyszczeń. My się takim wskaźnikiem nie posługujemy”, wyjaśnia Piotr Siergiej, prezes Polskiego Alarmu Smogowego. Jednak jak dodaje, podobna sytuacja choć zdarza się w polskich bardzo rzadko, to ma miejsce.

Gigantyczne emisje dwutlenku węgla

Ten sezon pożarów lasów w Kanadzie wciąż trwa i prędko się nie skończy. choćby jeżeli nadejdzie ochłodzenie i opady, będzie to sytuacja przejściowa. Poza tym, jak wyżej wspomniano, pożary wywołują burze, więc sytuacja co najmniej do końca sierpnia się nie zmieni. Do tej pory spłonęło blisko 9 mln ha lasów i zarośli, to rekord. Wraz z tymi spalonymi drzewami od atmosfery dostały się ogromne ilości CO₂. Według europejskiej agencji monitorującej klimatu Copernicus w pierwszym półroczu 2023 kanadyjskie lasy wyemitowały rekordową ilość tego gazu. Dokładnie 160 mln ton. To mniej więcej połowa tego, co rocznie emituje cała Polska. Poprzedni rekord kanadyjskich pożarów padł w 2014 roku – 140 mln ton.

„Emisje z tych pożarów są w tej chwili największymi emisjami rocznymi dla Kanady w ciągu 21 lat naszego zbioru danych”, pisze w oświadczeniu Copernicus. Co ciekawe, do pierwszych dni maja emisje CO₂ z kanadyjskich pożarów mieściły się w granicach średniej, radykalny wzrost nastąpił dopiero w maju, kiedy Kanadę ogarnęły fale upałów i przechodzące co jakiś czas gwałtowne burze.

Dodatnie sprzężenie zwrotne

Te emisje mogą wydawać się niewielkie na tle rekordowych 1,8 mld ton CO₂, jakie zostały wyemitowane przez wszystkie pożary lasów na świecie w 2021 roku. Jednak sezon pożarów jeszcze się nie skończył. Do gry zaczyna też wchodzić Syberia, gdzie w Jakucji według oficjalnych danych płonie ponad 60 tys. ha terenu. Z każdym dniem, z godziny na godzinę sytuacja się tam pogarsza ze względu na utrzymujące się wysokie temperatury.

Prawdziwe emisje CO₂ mogą okazać się jeszcze większe, bo tam gdzie występują pożary i fale upałów, dochodzi do wtórnej emisji związanej z nagrzewaniem się gruntu. Topnieje wieczna zmarzlina, która uwalnia do atmosfery metan – silny gaz cieplarniany. Ten średnio 25 razy silniejszy od CO₂ gaz cieplarniany po kilku latach ulega rozkładowi, zamieniając się w CO₂. Same zaś lasy borealne Kanady magazynują w sobie 200 mld ton węgla organicznego, co stanowi ekwiwalent kilkudziesięciu lat emisji CO₂ do atmosfery przez człowieka. Pożary na Dalekiej Północy mogą stać się dodatnim sprzężeniem zwrotnym prowadzącym do niekontrolowanego dalszego ocieplenia klimatu.

–

Zdjęcie: Oxanaso/Shutterstock