Prezydent po spotkaniu Trójmorza zapowiada RBN ws. bezpieczeństwa energetycznego

Zwołanie Rady Bezpieczeństwa Narodowego ws. bezpieczeństwa energetycznego Polski zapowiedział prezydent Andrzej Duda po spotkaniu liderów Trójmorza. Jak powiedział, wydarzenia w Hiszpanii i Portugalii to „sygnał alarmowy”, aby zadbać o stan sieci energetycznych regionu.

Prezydent RP Andrzej Duda podczas spotkania z przedstawicielami mediów w Arkadach Kubickiego na Zamku Królewskim w Warszawie, 29.04.2025. W stolicy odbył się 10. Szczyt Inicjatywy Trójmorza z udziałem ponad 20 delegacji najwyższego i wysokiego szczebla. Fot. PAP/Radek Pietruszka

We wtorek po południu na Zamku Królewskim w Warszawie odbyło się spotkanie liderów państw Inicjatywy Trójmorza. Po spotkaniu z mediami spotkali się prezydent Andrzej Duda, prezydent Litwy Gitanas Nauseda oraz premier Chorwacji Andrej Plenkovic.

Prezydent Duda wskazał, iż wśród tematów rozmów liderów znalazła się m.in. kwestia blackoutu, który dotknął w poniedziałek Hiszpanię, Portugalię i część Francji. W związku z tymi wydarzeniami zapowiedział zwołanie w najbliższym czasie Rady Bezpieczeństwa Narodowego, aby wraz z rządem przedyskutować kwestię polskiego bezpieczeństwa energetycznego i odporności na podobne scenariusze.

Jak podkreślił, wydarzenia na Półwyspie Iberyjskim to „sygnał ostrzegawczy”, a sieci energetyczne to bardzo wrażliwy element infrastruktury państwa, zwłaszcza wobec charakteryzującego się większym poborem energii zbliżającego się sezonu letniego.

„Pytaliśmy przedstawiciela rządu hiszpańskiego, pana ministra, czy jest w stanie nam coś bliżej powiedzieć o przyczynach tej bardzo poważnej awarii, co ją w szczegółach spowodowało. Powiedział, iż są jeszcze w tej chwili w trakcie wyjaśniania, iż ta sprawa jest w szczegółach badana, iż najprawdopodobniej jest to zbieg kilku okoliczności” – powiedział prezydent.

Oprócz kwestii bezpieczeństwa energetycznego prezydent podkreślił rolę Trójmorza w zacieśnianiu więzów gospodarczych i politycznych między państwami Europy środkowowschodniej i południowej. Duda podkreślił, iż na warszawskim szczycie z Inicjatywą Trójmorza – której członkami są tylko państwa członkowskie UE – zrzeszyły się dwa aspirujące do UE państwa bałkańskie, czyli Czarnogóra i Albania. Poza tym dwa państwa spoza regionu – Turcja i Hiszpania – dołączył do grona partnerów strategicznych Inicjatywy, dołączając do grona takich państw jak USA, Niemcy czy Japonia.

Duda przypomniał, iż w tej chwili w ramach Inicjatywy realizowanych jest już 140 różnych projektów, z których najważniejsze dotyczą transportu i energetyki – to m.in. interkonektory gazowe pomiędzy poszczególnymi państwami, a także rozbudowa sieci drogowych i kolejowych, w tym w ramach inicjatyw takich Via Carpatia, Via Baltica czy Rail Baltica.

Prezydent podkreślił też obecność na szczycie amerykańskiego sekretarza ds. energii Chrisa Wrighta i podpisanej w poniedziałek umowy pomostowej ws. budowy pierwszej polskiej elektrowni atomowej. Duda wyraził nadzieję, iż projekt ten będzie realizowany terminowo i bez przeszkód.

Prezydent Litwy – gospodarz ubiegłorocznego szczytu Trójmorza – podkreślał z kolei znaczenie geopolityczne projektów podejmowanych w ramach Trójmorza. Jak powiedział, w ciągu 10 lat funkcjonowanie inicjatywy zmienił się jej kontekst polityczny, zwłaszcza w obliczu rosyjskiej agresji na Ukrainę. Wskazywał m.in. na znaczenie realizowanych inwestycji drogowych i kolejowych dla mobilności wojskowej na wschodniej flance NATO.

Zwracał uwagę na projekty zwiększające niezależność energetyczną regionu od Rosji, w tym ukończony przed kilku laty terminal gazowy w Kłajpedzie oraz niedawne odłączenie sieci energetycznych państw bałtyckich od systemu rosyjskiego i ich synchronizację z siecią europejską.

Jak wskazał, kraje takie jak Litwa muszą zastanawiać się nad nowymi źródłami bezpiecznej energii, m.in. w obliczu niestabilności energetyki słonecznej czy wiatrowej. Przypomniał, iż do 2010 roku Litwa dysponowała własną elektrownią jądrową w Ignalinie. „Tę tradycję możnaby w przyszłości odnowić” – stwierdził Nauseda.

Premier Chorwacji – który będzie gospodarzem przyszłorocznego szczytu Trójmorza – ocenił, iż inicjatywa ma charakter strategiczny i wyraził wolę jej kontynuowania. Podkreślił, iż Trójmorze to ok. 25 proc. mieszkańców UE, a sama inicjatywa cieszy się zaangażowaniem USA, szczególnie w obszarze energetyki.

Jednocześnie Plenkovic podkreślał, iż Trójmorze nieustannie wspiera broniącą się przed Rosją Ukrainę, która „odważnie walczy o swoją wolność i przestrzeganie prawa międzynarodowego, a także o bezpieczeństwo Europy i wszystkich państw, które są w naszej inicjatywie”. „Mamy nadzieję, iż dojdzie do pokoju honorującego prawo międzynarodowe, nie zaś – nagradzającego agresję” – dodał.

Premier Chorwacji zaznaczył, iż liderzy Trójmorza chcą także „uaktywnić współpracę parlamentarną” i „przybliżyć w ten sposób Inicjatywę wszystkim partiom i ludziom tworzącym prawo”. „Chcemy, żeby Inicjatywa była bardziej dynamiczna i bardziej żywa” – dodał.

Powołanie Inicjatywy Trójmorza zainicjowali prezydenci Polski Andrzej Duda i Chorwacji Kolinda Grabar–Kitarovic podczas spotkania przywódców państw regionu na marginesie Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku w 2015 roku. Rok ten jest uznawany za początek współpracy trójmorskiej, natomiast inauguracyjny szczyt Inicjatywy odbył się w Dubrowniku w 2016 r.

Inicjatywa początkowo skupiała 12 państw członkowskich UE: Austrię, Bułgarię, Chorwację, Czechy, Estonię, Łotwę, Litwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię i Węgry. W 2023 r. grono to powiększyło się o Grecję i liczy w tej chwili 13 państw uczestniczących. Partnerami strategicznymi Inicjatywy Trójmorza są: Stany Zjednoczone, Japonia, Komisja Europejska i Niemcy.

mml/mrr/jpn/PAP