Orwella Folwark Zwierzęcy, czyli EU

Niedawno minęła 80 rocznica, 17 sierpnia 1945 roku opublikowano Folwark Zwierzęcy Georga Orwella. Nie od razu udało się wydanie książki ukończonej w 1943 roku. Wcześniej wydawnictwa odrzucały tekst. Poniżej taki odmowny list z wydawnictwa Faber and Faber, 13 lipca 1944.

Dear Orwell,

I know that you wanted a quick decision about “Animal Farm”: but the minimum is two directors' opinions, and that can't be done under a week. But for the importance of speed, I should have asked the Chattman to look at it as well. But the other director is in agreement with me on the main points. We agree that it is a distinguished piece of writing; that the fable is very skilfully handled, and that the narrative keeps one's interest on its own plane — and that is something very few authors have achieved since Gulliver.

On the other hand, we have no conviction (and I am sure none of the other directors would have) that this is the right point of view from which to criticise the political situation at the present time. It is certainly the duty of any publishing firm which pretends to other interests and motives than mere commercial prosperity, to publish books which go against the current of the moment: but in each instance that demands that at least one member of the firm should have the conviction that this is the thing that needs saying at the moment. I can't see any reason of prudence or caution to prevent anybody from publishing this book — if he believed in what it stands for.

Now I think my own dissatisfaction with this apologue is that the effect is simply one of negation. It ought to excite some sympathy what the author wants, as well as sympathy with his objections to something: and the positive point of view, which I take to be generally Trotskyite, is not convincing. I think you split your vote, without getting any compensating stronger adhesion from either party i.e, those who criti¢ise Russian tendencies from the point of view of a purer communism, and those who, from a very different point of view, are alarmed about the future of small nations. And after all, your pigs are far more intelligent than the other animals, and therefore the best qualified to run the farm - in fact, there couldn't have been an Animal Farm at all without them: so that what was needed, (someone might argue), was not more communism but more public-spirited pigs.

I am very sorry, because whoever publishes this, will naturally have the opportunity of publishing your future work: and I have a regard for your work, because it is good writing of fundamental integrity.

Miss Sheldon will be sending you the script under separate cover.

Yours sincerely,

T.S. Eliot

Podkreślenia w tekście są moje, a poniżej tłumaczenie:

Drogi Orwellu,

Wiem, iż chciałeś szybkiej decyzji w sprawie „Folwarku zwierzęcego”; ale minimum to opinie dwóch dyrektorów, a to nie może się odbyć w ciągu tygodnia. Gdyby nie szybkość, powinienem był poprosić Chattmana, żeby też to przejrzał. Jednak drugi dyrektor zgadza się ze mną w najważniejszych kwestiach. Zgadzamy się, iż to wybitne dzieło; iż bajka jest bardzo umiejętnie poprowadzona, a narracja utrzymuje zainteresowanie czytelnika na adekwatnym poziomie – a to jest coś, co udało się niewielu autorom od czasów Guliwera.

Z drugiej strony, nie jesteśmy przekonani (i jestem pewien, iż żaden z pozostałych dyrektorów też by nie był), że jest to adekwatny punkt widzenia, z którego należy krytykować obecną sytuację polityczną. Z pewnością obowiązkiem każdego wydawnictwa, które sięga po inne interesy i motywy niż tylko komercyjny dobrobyt, jest publikowanie książek, które idą pod prąd: ale w każdym przypadku wymaga to, aby przynajmniej jeden członek firmy był przekonany, iż to jest właśnie to, co należy w danej chwili powiedzieć. Nie widzę żadnego powodu, dla którego roztropność lub ostrożność miałyby komukolwiek zabraniać publikacji tej książki – jeżeli wierzy w to, co ona reprezentuje.

Myślę, iż moje własne niezadowolenie z tej apologii polega na tym, iż jej efektem jest po prostu negacja. Powinna wzbudzić pewne współczucie dla tego, czego chce autor, a także dla jego sprzeciwów wobec czegoś: a pozytywny punkt widzenia, który uważam za zasadniczo trockistowski, nie jest przekonujący. Myślę, iż podzieliłeś swój głos, nie zyskując żadnego kompensującego, silniejszego poparcia ze strony którejkolwiek ze stron, tj. tych, którzy krytykują rosyjskie tendencje z punktu widzenia czystszego komunizmu, i tych, którzy z zupełnie innej perspektywy martwią się o przyszłość małych narodów. A przecież twoje świnie są o wiele inteligentniejsze niż inne zwierzęta, a zatem najlepiej nadają się do prowadzenia farmy – w rzeczywistości Folwark Zwierzęcy w ogóle nie mógłby istnieć bez nich: tak więc potrzeba było (ktoś mógłby argumentować) nie więcej komunizmu, ale więcej świń o nastawieniu społecznym.

Bardzo mi przykro, ponieważ ktokolwiek to opublikuje, naturalnie będzie miał możliwość publikowania twoich przyszłych prac: a szanuję twoją twórczość, ponieważ jest to dobry tekst o fundamentalnej uczciwości.

Pani Sheldon odeśle manuskrypt oddzielnie.

Z poważaniem,

T. S. Eliot

Czyli nie można myśleć tak jednostronnie. Komunizm tak, wypaczenia nie.

Do tej pory projekt komunistycznego społeczeństwa nigdzie nie wypalił (*), ale to za sprawą niewłaściwych ludzi u steru. Gdy będą adekwatni, to ho, ho ho…

Jak to dobrze, iż teraz w Unii Europejskiej u sterów mamy wyłącznie świnie o nastawieniu społecznym i szczerze pragnące ratować planetę, więc tym razem na pewno się uda.

(*) Ważna uwaga: nie słuchajcie propagandy. W Polsce komunizmu nie było pomimo usilnych działań Wielkiego Brata. PRL komunizmem nie był oprócz może bardzo krótkiego okresu za Bieruta. Natomiast w tej chwili realizowany projekt Unii Europejskiej jest jak najbardziej biurokratyczno-komunistyczny. Najwyższy czas, abyśmy zaczęli to widzieć i rozumieć.