Olszanka walczy o prawo do referendum! Sprawa trafi do sądu

To nie koniec batalii o referendum w sprawie wiatraków w Olszance. Rada zadecydowała o zaskarżenie decyzji Wojewody opolskiego Moniki Jurek o stwierdzeniu nieważności uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum. Teraz sprawa trafi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu.

Podczas sesji Rady Gminy Olszanka, która odbyła się 27 maja 2025 roku, radni zdecydowali o skierowaniu skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Opolskiego. Chodzi o stwierdzenie nieważności uchwały Nr XIII/89/2025 z dnia 15 kwietnia 2025 r., która dotyczyła przeprowadzenia referendum lokalnego w sprawie planowanej budowy farmy wiatrowej w gminie Olszanka.
Geneza konfliktu sięga 15 kwietnia 2025 r., kiedy to Rada Gminy – odpowiadając na obywatelską inicjatywę popartą przez 1074 mieszkańców – podjęła uchwałę o przeprowadzeniu referendum lokalnego w sprawie planowanej budowy ponad 30 turbin wiatrowych w sąsiedztwie miejscowości gminy. Jednak decyzją z 30 kwietnia 2025 r. Wojewoda Opolski unieważnił uchwałę, powołując się na fakt, iż zagadnienia dotyczące planowania przestrzennego należą wyłącznie do kompetencji rady gminy i nie mogą być rozstrzygane w drodze referendum.

Rada Gminy nie zgadza się z tą oceną. W uzasadnieniu swojej skargi wskazuje, iż pytanie referendalne miało charakter opiniodawczy – nie zmieniało prawa, nie zastępowało procedur planistycznych, a jedynie dawało mieszkańcom możliwość wyrażenia swojego stanowiska. Samorząd powołuje się na liczne orzeczenia sądów administracyjnych, które dopuszczały referenda w podobnych sprawach, pod warunkiem iż ich wynik nie ma skutku normatywnego.

Dwa pisma na sesji – wspólny front komitetu i radnych

Podczas obrad Rady Gminy radni otrzymali dwa istotne dokumenty: pismo od Grupy Inicjatywy Referendalnej z podpisem pełnomocniczki Marzeny Tuziak oraz wniosek grupy radnych o wprowadzenie do porządku obrad projektu uchwały o zaskarżeniu rozstrzygnięcia wojewody.

Grupa Inicjatywy Referendalnej, reprezentowana przez pełnomocnik Marzenę Tuziak, zwróciła się do Przewodniczącego Rady Gminy Olszanka z wnioskiem o podjęcie działań w celu zaskarżenia decyzji Wojewody Opolskiego, który unieważnił uchwałę Rady Gminy z 15 kwietnia 2025 r. dotyczącą przeprowadzenia referendum lokalnego.

Wnioskodawcy podkreślają, iż uchwała była odpowiedzią na obywatelską inicjatywę popartą przez 1074 mieszkańców i została podjęta zgodnie z przepisami prawa. Ich zdaniem decyzja Wojewody narusza konstytucyjne prawo mieszkańców do decydowania w drodze referendum o istotnych sprawach lokalnych, takich jak planowanie przestrzenne czy ochrona środowiska. Podają również przykład Głubczyc, gdzie podobna uchwała nie została zakwestionowana.
W piśmie zawarto prośbę, by Rada Gminy zaskarżyła decyzję nadzorczą Wojewody Opolskiego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w ustawowym terminie 30 dni.

Skarga – naruszenie samodzielności gminy i niespójność rozstrzygnięć

Przyjęta przez Radę Gminy Olszanka uchwała dotyczy zaskarżenia rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody Opolskiego z dnia 30 kwietnia 2025 r., którym stwierdzono nieważność Uchwały Nr XIII/89/2025 w sprawie przeprowadzenia referendum lokalnego dotyczącego planowanej inwestycji – farmy wiatrowej w gminie.
W skardze wskazano szereg argumentów świadczących, zdaniem gminy, o bezpodstawności ingerencji wojewody w lokalną inicjatywę referendalną, w tym:

• Referendum lokalne dotyczyło sprawy mieszczącej się w zakresie zadań własnych gminy, tj. planowania przestrzennego i ochrony środowiska – a więc mogło być legalnie zainicjowane.
• Uchwała została podjęta w odpowiedzi na obywatelski wniosek, który uzyskał wymagane poparcie – 1074 podpisy mieszkańców.
• Rada Gminy nie naruszyła prawa, ponieważ ustawa o referendum lokalnym nie wyklucza organizacji głosowania w sprawach ogólnych, kierunkowych i nie będących konkretną decyzją administracyjną.
• W analogicznym przypadku w Głubczycach, Wojewoda Opolski nie zakwestionował legalności podobnej uchwały, co zdaniem radnych i komitetu pokazuje brak spójności i nierówne traktowanie gmin.
• W skardze wskazano również, iż rozstrzygnięcie wojewody ogranicza konstytucyjne prawo obywateli do decydowania o ważnych sprawach lokalnych w drodze referendum, co narusza art. 16 i 170 Konstytucji RP.

Co zawiera jeszcze uchwała Rady Gminy?

Uchwała Rady Gminy Olszanka z 27 maja 2025 r. upoważnia Wójta Gminy do:

• skierowania skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu,
• reprezentowania gminy przed sądem administracyjnym,
• oraz do składania wszelkich niezbędnych dokumentów w postępowaniu sądowym.
  Rada Gminy wyraźnie podkreśliła, iż chce bronić autonomii samorządu i decyzji podejmowanych przez mieszkańców, a postępowanie sądowe ma na celu przywrócenie możliwości przeprowadzenia referendum.

Jak głosowali radni?

W głosowaniu nad uchwałą o złożeniu skargi wzięło udział 15 radnych – za jej przyjęciem opowiedziało się 9, 5 się wstrzymało, a jedna osoba była nieobecna. Uchwała została więc przyjęta większością głosów.

– Fundacja Polak w Polsce Gospodarzem oraz komitet referendalny składają serdeczne podziękowania na ręce 9 radnych Gminy Olszanka Powyższe podziękowania dotyczą prawidłowego procedowania w sprawie odwołania się do pisma blokującego referendum. Urząd Wojewódzki w Opolu odrzucił bowiem nasze referendum w sprawie turbin wiatrowych na terenie Gminy Olszanka. A wszystko to pod czynnym protektoratem wojewody opolskiej Pani Moniki Jurek. Szanowni Radni tym razem zachowaliście się tak, jak trzeba. Tym niemniej będziemy pieczołowicie przyglądać się waszym działaniom w przyszłości. – podsumował głosowanie na sesji Robert Piskorski prezes Fundacji Polak w Polsce Gospodarzem.

W głosowaniu imiennym:
ZA wniesieniem skargi głosowało 9 radnych:

• Wiesław Kołodziejczyk
• Paweł Jaskuła
• Łukasz Bruś
• Jakub Kozicki
• Elżbieta Zawiła
• Dawid Tokarz
• Wojciech Woźniak
• Szymon Kiecak
• Jerzy Tokarczyk
  WSTRZYMUJĄCY SIĘ od głosu (5):
• Robert Janklowski
• Sylwia Litwinowicz
• Sławomir Barwiński
• Krzysztof Rosiński
• Wanda Galant
  PRZECIW: brak
  NIE GŁOSOWALI: brak
  NIEOBECNI: Dorota Skotnicka
  
  – W imieniu całej grupy i mieszkańców chciałaby podziękować Panu Mecenasowi z Brzegu, który z wielkim zaangażowaniem i profesjonalizmem reprezentuje naszą grupę referendalną. Dziękujemy za nieocenione wsparcie prawne oraz za świadczone usługi pro bono. Jesteśmy ogromnie wdzięczni za poświęcony czas życzliwość i wiarę w nasze działania. – po sesji powiedziała Marzena Tuziak, pełnomocnik grupy referendalnej
  Wynik głosowania oznacza, iż Rada Gminy zdecydowała się skierować sprawę do sądu administracyjnego, stając tym samym po stronie zarówno inicjatorów referendum, jak i własnej wcześniejszej decyzji, którą Wojewoda uznał za nieważną.
  
  

Projekt skargi