Nowy rozdział w polityce Japonii: Jaki kierunek obierze premier Ishiba Shigeru?

2 miesięcy temu

Zdjęcie: Chińska polityka energetyczna (65)

Analiza w skrócie:

27 września w Japonii odbyły się wybory na nowego lidera partii rządzącej (Partia Liberalno-Demokratyczna) i tym samym nowego premiera Japonii. Stosunkiem 215 do 194 głosów w II turze wygrał Ishiba Shigeru – doświadczony polityk z zamiłowaniem do obronności.
W expose wygłoszonym 1 października nowy premier nakreślił kierunki w polityce krajowej jak i zagranicznej. Możemy spodziewać się między innymi wzmocnienia sojuszy międzynarodowych, a także większej samodzielności pod względem militarnym. W sprawach wewnętrznych Ishiba Shigeru chce skupić się chociażby na problemie niskiego wskaźnika dzietności, czy poprawie warunków życiowych najbiedniejszych regionów.
Obecny premier rozpisał także przedwczesne wybory powszechne do parlamentu (27 października). Nie do końca lubiany w partii, może chcieć dzięki temu uzyskać legitymizację społeczną dla swojej władzy.

We wtorek 1 października japoński parlament zatwierdził wybór Shigeru Ishiby na nowego premiera. Były minister obrony pokonał w drugiej turze stosunkiem 215 do 194 głosów Takaichi Sanae – jeszcze wtedy minister bezpieczeństwa gospodarczego i bliską współpracowniczkę Shinzo Abe [1]. Co wiemy o następcy Fumio Kishidy i jakie kierunki obierze w polityce krajowej jak i zagranicznej?

Kariera polityczna Ishiby Shigeru zaczęła się w 1986 roku, kiedy to po raz pierwszy wybrano go na członka Izby Niższej Parlamentu. Miał wtedy 29 lat i tym samym był najmłodszym na tym stanowisku. Jego ojcem był Ishiba Jiro, pełniący w przeszłości funkcję gubernatora jednej z japońskich prefektur oraz ministra spraw wewnętrznych. Ukończył studia na Uniwersytecie Keio, po czym podjął się pracy w banku. Świat polityki stanął przed nim otworem, gdy po śmierci ojca został polecony przez jego przyjaciela – byłego premiera Tanaki Kakuei [2].

W 1992 roku został wybrany na ministra rolnictwa, jednakże jego zainteresowania skupiały się na obronności i militariach. Sam przyznał, iż było to związane z wybuchem I wojny w Zatoce Perskiej, a także z wizytą w Korei Północnej. Rok później opuścił partię Liberalno-Demokratyczną i dołączył do Partii Odnowienia Japonii, ale po kilku latach powrócił [3]. Od tego czasu sprawował takie stanowiska jak minister obrony i ponownie minister rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa. Zanim udało mu się odnieść sukces w wyborach na przewodniczącego Partii Liberalno-Demokratycznej i tym samym premiera Japonii, czterokrotnie przegrywał z takimi rywalami jak Taro Aso, Shinzo Abe i Yoshihide Suga [4].

Wybór na lidera partii mógł być zaskakujący, zważając na to, iż wśród członków ugrupowania nie jest szczególnie lubiany. Może za tym stać pamięć o opuszczeniu PLD w krytycznym dla niej momencie w 1993 roku, a także nieprzychylne wypowiedzi obecnego premiera o wysoko postawionych członkach partii [5]. Jednakże, to krytyczne podejście sprawia, iż opinia publiczna ma wobec niego całkiem pozytywne odczucia. Zbliżają się przedterminowe wybory parlamentarne (27 października), a zaufanie społeczne do partii rządzącej niemal bez przerwy od 1955 (oprócz dwóch okresów między 1993 a 1994 oraz 2009 a 2012) zmalało po skandalach korupcyjnych, w jakie uwikłani byli członkowie [6 ]. Zatem wybór Ishidy Shigeru na lidera, który jest także bardziej umiarkowany w prawicowych poglądach, mógł zostać przemyślany pod względem przyszłości ugrupowania.

Czego zatem możemy spodziewać się w polityce zagranicznej nowego premiera?

W swoim expose zaznaczył, iż kluczowym dla bezpieczeństwa Japonii i stabilności w regionie Indo-Pacyfiku jest sojusz z USA, który przez cały czas będzie wzmacniał, szczególnie w zakresie odstraszania nuklearnego i zdolności reagowania.

Jednocześnie zauważył potrzebę zmiany jeżeli chodzi o status amerykańskich żołnierzy stacjonujących w Japonii, aby zmniejszyć ich wpływ w regionie, a zwiększyć znaczenie japońskich Sił Samoobrony. W relacji z Chinami premier wyraził chęć budowy stabilnych i konstruktywnych stosunków, ale podkreślił, iż będzie sprzeciwiał się próbom zmiany statusu quo w regionie. Ishiba Shigeru zdaje sobie sprawę z tego zagrożenia i wyraził gotowość do dialogu w razie rosnącego napięcia w regionie [7]. W tym kontekście jeszcze przed wygranymi wyborami przyszły premier wysunął pomysł utworzenia azjatyckiego sojuszu na wzór NATO, by między innymi powstrzymywać Chiny przed agresją na Tajwan. Natomiast w swoim expose pominął tę kwestię, prawdopodobnie po krytyce tej propozycji, gdyż była ona uważana za nierealną np. ze względów różnego podejścia do kwestii bezpieczeństwa w państwach regionu [8]. Ishiba najwyraźniej zdaje sobie sprawę, iż podnoszenie tego tematu przed wyborami może wywołać dalszą krytykę. Zamiast tego zapowiedział promowanie stabilności w sąsiedztwie i ogólne działania mające na celu utrzymanie porządku opartego na prawie. Zależy mu także na współpracy z krajami członkowskimi G7, Australią i Koreą Południową. Tej ostatniej poświęcił szczególną uwagę w swoim przemówieniu, podkreślając znaczenie współpracy w obecnej sytuacji, mimo nie do końca ustabilizowanych stosunków dwustronnych. Japonia i Korea Południowa są obarczone wspólną, kolonialną przeszłością, o której oba rządy i społeczeństwa nie mogą zapomnieć. To sprawia, iż postępy w ich relacji mogą łatwo zostać przesłonięte przez różne kontrowersje, np. terytorialne czy dotyczące reparacji. W obliczu zagrożenia bezpieczeństwa w tamtej części świata premier Ishida, mimo wielu wyzwań, stawia sobie za cel uczczenie 60. rocznicy normalizacji stosunków z Koreą Południową i utrzymanie zaufania, jakie udało się odbudować prezydentowi Republiki Korei Yoon Suk Yeolowi i poprzedniemu premierowi Japonii Fumio Kishidzie. W kwestii Korei Północnej, oprócz podkreślenia jakie zagrożenie stanowi to państwo, nowy premier będzie dążył do zrealizowania przez nie postanowień z Deklaracji Pjongjańskiej [9]. W 2002 roku KRLD zadeklarowała, iż umożliwi powrót do ojczyzny porwanym w latach 70. i 80. obywatelom Japonii, ale Ishida podkreślił, iż przez cały czas nie wypuszczono wszystkich ofiar [10].

Inne kwestie w polityce zagranicznej poruszone przez nowego premiera to dalsze nakładanie sankcji na Rosję i wsparcie dla Ukrainy, zacieśnienie współpracy z ASEAN i Globalnym Południem, czy działania na rzecz klimatu. Wszystkie wymienione priorytety odzwierciedlają realistyczne i pragmatyczne podejście do polityki zagranicznej, które koncentruje się na umacnianiu sojuszy, rozwijaniu współpracy z krajami regionu oraz dążeniu do stabilizacji w obszarze Indo-Pacyfiku, przy jednoczesnym przeciwdziałaniu zagrożeniom ze strony takich państw jak Chiny, Rosja i Korea Północna. Ishiba Shigeru nazwał obecną sytuację na arenie międzynarodowej “najsurowsza i najbardziej złożoną” od II wojny światowej, a naruszenia przez te państwa przestrzeni powietrznej Japonii poważnym zagrożeniem dla suwerenności nie tylko dla kraju, ale i reszty regionu oraz świata [11]. Dlatego też chce dążyć do wzmocnienia potencjału obronnego swojego państwa i być ważnym partnerem w sojuszach.

Ishiba Shigeru w swoim expose odniósł się także do wyzwań dotyczących polityki wewnętrznej. Jak już wspomniano, jednym z nich jest odzyskanie zaufania społecznego do partii rządzącej po skandalach korupcyjnych, w które zamieszani byli członkowie [12].

W tym celu zaczął od obsadzenia stanowisk w swoim rządzie politykami, którzy z aferami nie mieli nic wspólnego. Co ciekawe, wśród 19 ministrów tylko dwie to kobiety, co pokazuje, iż w Japonii przez cały czas istnieje problem z równością płci [13]. Kolejnym wyzwaniem, jakie stoi przed japońskim rządem już od jakiegoś czasu jest zjawisko starzejącego się społeczeństwa, co wiąże się z niskim wskaźnikiem urodzeń. Nowy premier zapowiedział w tej sprawie wsparcie rodzin z małymi dziećmi np. w postaci elastycznych godzin pracy, aby zachęcić młode osoby do ich zakładania. Ishiba Shigeru zauważa również, iż w regionach kraju panuje duże zróżnicowanie pod względem wskaźnika urodzeń jak i zawierania małżeństw, dlatego można spodziewać się działań mających wspierać poszczególne prefektury. Pod względem gospodarczym nowy rząd ma się skupić na rozwoju i wsparciu biedniejszych obszarów, a także małych i średnich przedsiębiorstw. Japończycy obawiają się rosnących kosztów życia, dlatego rząd będzie musiał poświęcić dużo uwagi walce z wysokimi cenami i podniesieniu minimalnych wynagrodzeń. Ta strategia będzie zatem kontynuacją polityki gospodarczej jego poprzednika. Podsumowując wypowiedź Ishiby Shigeru, te i inne działania mają na celu zwiększyć poziom zadowolenia i bezpieczeństwa w Japonii [14].

Wartym poruszenia jest fakt rozpisania wcześniejszych wyborów parlamentarnych, które mają odbyć się niespełna miesiąc po zatwierdzeniu nowego premiera. Rozwiązanie dotychczasowego parlamentu nastąpiło 9 października.

Ishiba wie, iż jego własna partia nie odczuwa do niego zbyt dużej sympatii, dlatego jak najszybciej chce uzyskać ewentualne poparcie społeczeństwa i tym samym legitymację swojej władzy. Pierwszy miesiąc rządów jest także zwykle czasem, w którym ciężko o decyzje mające doprowadzić do spadku popularności polityka, z czego nowy premier na pewno zdaje sobie sprawę. Wykorzystując jak na razie przychylną opinię obywateli chce także zdobyć głos poparcia osób niezdecydowanych, a tych w jednej z ankiet było aż 47% [15]. W ostatnim badaniu Agencji Kyodo w tej chwili rządząca partia zdobyła 26,4% głosów respondentów, natomiast największa opozycyjna partia – Konstytucja Partia Demokratyczna – 12,4% [16]. Przełomu w wyborach raczej nie należy się spodziewać i prawdopodobnie LPD zachowa władzę, jednakże ta niezdecydowana część obywateli może dużo zmienić.

Bibliografia: