Nowe obowiązki w segregacji śmieci. Ruszyły kontrole w całej Polsce

Od 1 stycznia 2025 roku obowiązują znowelizowane przepisy dotyczące gospodarowania odpadami, które nakładają na mieszkańców i firmy nowe obowiązki związane z segregacją śmieci. Szczególny nacisk położono na odpady tekstylne oraz budowlane. Samorządy w całej Polsce rozpoczęły kontrole mające na celu egzekwowanie tych zasad. Za nieprzestrzeganie przepisów grożą kary finansowe.

Fot. Warszawa w Pigułce

Obowiązek segregacji tekstyliów i odpadów budowlanych – co się zmieniło?

Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r., wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobowiązane do wdrożenia selektywnej zbiórki odpadów tekstylnych najpóźniej do 1 stycznia 2025 r. Polska dostosowała się do tego terminu poprzez nowelizację przepisów krajowych.

Podstawą prawną obowiązku selektywnej zbiórki tekstyliów oraz niektórych frakcji odpadów remontowo-budowlanych są:

• Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 2022 poz. 2519, z późn. zm.),
• Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. 2021 poz. 906),
• oraz uchwały rad gmin przyjmujące regulaminy utrzymania czystości i porządku w gminach.

Na podstawie tych aktów prawnych do obowiązkowej segregacji odpadów komunalnych dołączono m.in.:

• odpady tekstylne i odzieżowe,
• odpady budowlane i rozbiórkowe, oddzielnie zbierane przez mieszkańców (np. gruz, płyty gipsowo-kartonowe, styropian).

Jak wyglądają kontrole?

W wielu gminach rozpoczęto wyrywkowe kontrole w zakresie przestrzegania zasad segregacji śmieci. Urzędnicy i pracownicy firm odbierających odpady weryfikują, czy mieszkańcy oddzielają nowe frakcje zgodnie z obowiązującymi przepisami.

W przypadku nieprawidłowości, np. wrzucania gruzu do zwykłych pojemników lub pozostawiania odzieży luzem w altanach śmietnikowych, można zostać ukaranym mandatem. Gmina może również zastosować podwyższoną opłatę za niesegregowanie śmieci, przewidzianą w ustawie.

Jakie grożą kary?

Na podstawie art. 10 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach:

• osoby fizyczne mogą otrzymać mandat karny do 500 zł,
• w przypadku przedsiębiorców, kara może wynieść choćby do 50 000 zł, jeżeli odpady są gromadzone niezgodnie z przepisami lub usuwane w sposób nielegalny.

Gminy mają także prawo podnieść opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi do choćby czterokrotności stawki podstawowej, jeżeli mieszkaniec nie wywiązuje się z obowiązku selektywnej zbiórki.

Gdzie oddawać odpady?

Każda gmina ma obowiązek zapewnić mieszkańcom dostęp do PSZOK-ów (Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych), gdzie można bezpłatnie oddać:

• gruz i inne odpady poremontowe (w określonym limicie rocznym),
• stare ubrania, buty, tekstylia,
• odpady niebezpieczne, elektrośmieci i inne specjalistyczne frakcje.

Nowe przepisy to część unijnej strategii gospodarki o obiegu zamkniętym i ekologicznego ładu. Mieszkańcy i przedsiębiorcy muszą dostosować się do zasad, ponieważ kontrole już ruszyły, a kary za nieprzestrzeganie przepisów są dotkliwe. Warto na bieżąco sprawdzać lokalne regulaminy i korzystać z PSZOK-ów, by uniknąć problemów.