2 lat temu
Opis stanu faktycznego i przebiegu postępowania przed sądami powszechnymi
Sprawca dopuścił się zaboru z lasu drewna sosnowego. Było to drewno pocięte na kawałki, składowane na stosie, przeznaczone do dalszej sprzedaży jako materiał użytkowy.
Sąd I instancji wydał wyrok skazujący, uznając oskarżonego winnym zarzucanego mu czynu z art. 278 § 1 KK w ten sposób, iż dokonał zaboru w celu przywłaszczenia drewna sosnowego o łącznej masie 13,98 m3, o wartości 1.607,00 zł, na szkodę Lasów Państwowych. Wymierzono mu karę 6 miesięcy więzienia z warunkowym zawieszeniem jej wykonania oraz karę grzywny w łącznej kwocie 3.000 złotych. Co więcej Sąd I instancji orzekł nawiązkę w wysokości dwukrotności wartości przedmiotu kradzieży na rzecz Lasów Państwowych jako pokrzywdzonego, na podstawie art. 290 § 2 KK.
Obrońca wniósł apelację, zarzucając obrazę przepisu prawa materialnego w postaci art. 290 § 2 KK poprzez mylne uznanie, iż zaistniały podstawy do orzeczenia nawiązki. Zgodnie z wnioskiem apelacji wyrok miałby być w tym zakresie zmieniony.
Sąd II instancji nie uwzględnił środka zaskarżenia, podzielając ocenę prawną Sądu I instancji. Wyrok został utrzymany w całości w mocy.
Kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich
RPO złożył kasację do SN na korzyść oskarżonego, zaskarżając wyrok Sądu II instancji w zakresie, w jakim utrzymał wyrok Sądu I instancji co do orzeczenia o nawiązce na rzecz Lasów Państwowych. RPO zarzucił Sądowi II instancji nieprawidłowe przeprowadzenie kontroli operacyjnej, nieprawidłowe rozważenie i ustosunkowanie się do części motywacyjnej uzasadnienia wyroku.
Skarżący kasacyjnie nie kwestionował ustalenia sprawstwa. Podzielił jednak argumentację obrońcy, iż orzeczenie nawiązki nie było możliwe. Przepis art. 290 § 2 KK ogranicza wyraźnie możliwość orzeczenia nawiązki jedynie w razie skazania sprawcy za wyrąb drzewa w lesie albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego.
Utrwalone orzecznictwo SN stanowi, iż przez pojęcie „drzewo” w rozumieniu art. 290 § 2 KK należy rozumieć drzewo w stanie surowym, czyli takim, w jakim pozostało w lesie po wyrąbaniu lub powaleniu, a więc w żaden sposób nieprzerobione. Tymczasem w realiach niniejszej sprawy doszło do kradzieży drewna sosnowego, już pociętego na kawałki, składowanego na potrzeby dalszej sprzedaży. W konsekwencji nie ma podstaw do orzeczenia nawiązki na podstawie tego przepisu. Doszło także do jego rażącej obrazy.
RPO podniósł, iż prawidłowe rozważenie i odniesienie się do zarzutu apelującego przez Sąd II instancji mogło doprowadzić do wydania odmiennego i jednocześnie słusznego, zgodnego z prawem rozstrzygnięcia.
W kasacji wnoszono o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o nawiązce oraz uchylenie orzeczenia w tym punkcie.
Argumentacja SN
SN podzielił stanowisko RPO, wskazując, iż w niniejszej sprawie doszło do rażącego naruszenia przepisów wskazanych w zarzucie kasacji, co z uwagi na charakter tych uchybień i ich następstwa miało Istotny wpływ na treść wyroku w zaskarżonej części.
Zwrócono uwagę, iż Sąd II instancji nie ustosunkował się do wszystkich zarzutów apelacji, nie sprostał wymaganiom stawianym uzasadnieniom wyroków karnych, co doprowadziło do wydania wyroku z rażącym naruszeniem art. 290 § 2 KK.
Podkreślono, iż faktycznie na podstawie art. 290 § 2 KK nawiązkę orzeka się w razie skazania sprawcy za wyrąb drzewa w lesie (art. 290 § 1 KK) albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego. Nie odnosi się on jednak do sytuacji, w której przedmiotem kradzieży jest drewno, tj. drzewo poddane obróbce.
W tym zakresie zgodne jest dotychczasowe orzecznictwo, według którego art. 290 § 2 KK odnosi się do drzewa w stanie surowym, naturalnie występującym w lesie, przed jakąkolwiek ludzką ingerencją. W realiach niniejszej sprawy doszło do zaboru drewna, a więc orzeczenie nawiązki na podstawie art. 290 § 2 KK nie było prawidłowe.
Uznając orzeczenie za dotknięte uchybieniami wskazanymi w kasacji, SN uchylił wyrok Sądu II instancji w części otrzymującej w mocy rozstrzygnięcie co do orzeczonej nawiązki oraz wyrok Sądu I instancji, w zakresie w jakim orzeczono nawiązkę. Wydanie rozstrzygnięcia następczego w postaci przekazania sprawy do ponownego rozpoznania było zbędne, ponieważ ze względu na kierunek kasacji orzeczenie obowiązku zapłaty nawiązki nie było dopuszczalne.
Komentarz
Orzeczenie SN słusznie sanowało nieprawidłowości, do jakich doszło na etapie rozpoznawania sprawy przez Sąd I i II instancji. Uzasadnione było wydanie wyroku reformatoryjnego oraz wyeliminowanie rozstrzygnięcia w zakresie, w jakim orzeczono o nawiązce na rzecz Lasów Państwowych. Utrwalone jest rozróżnianie pojęć „drzewo” oraz „drewno” i faktycznie zadziwia fakt, iż sądy powszechne dopuściły się tak daleko idącego niezrozumienia podstaw orzekania nawiązki na podstawie art. 290 § 2 KK. Przepis ten stanowi wprost, iż orzeczenie nawiązki dotyczy spraw, w których doszło do skazania za wyrąb drzewa, kradzież drzewa wyrąbanego oraz kradzież drzewa powalonego.
W niniejszej sprawie przedmiotem zaboru było drewno, co wynikało choćby z samego opisu czynu, zatem w takim układzie faktycznym orzeczenie nawiązki na podstawie art. 290 § 2 KK było niedopuszczalne. Omawiane rozstrzygnięcie jest więc słuszne i w pełni zasługuje na aprobatę.
