Mieszkańcy realnie włączni w planowanie miasta

Gry wideo już od dawna są nie tylko formą rozrywki, ale i nowym medium poznawczym, w którym cyfrowe światy coraz częściej odzwierciedlają i reinterpretują prawdziwe miasta. Od renesansowego Paryża w Assassin’s Creed: Unity po fantastyczne krainy w Genshin Impact – twórcy gier przenoszą do świata wirtualnego nie tylko architekturę, ale także idee urbanistyczne i społeczne. Jak podkreśla Haochen Shi, badacz łączący robotykę i urbanistykę, coraz silniej wpływa to zarówno na nasze postrzeganie przestrzeni miejskiej, jak i na realne praktyki planowania.

Najbardziej oczywistym przykładem tego zjawiska są gry typu city-building, takie jak SimCity czy Cities: Skylines, które pozwalają graczom wcielić się w rolę urbanisty, zarządzać budżetem, planować infrastrukturę i dbać o potrzeby mieszkańców. Chociaż wirtualni „burmistrzowie” działają bez ograniczeń prawnych czy społecznych, sama rozgrywka wymaga logicznego myślenia o przestrzeni, równowadze budżetowej i funkcjonalności miasta. To właśnie dzięki takim symulacjom wiele osób po raz pierwszy zetknęło się z podstawami urbanistyki: od planowania strefowego po ideę zrównoważonego rozwoju. – Tego typu gry mają ogromny potencjał edukacyjny, pomagając zrozumieć złożone mechanizmy działania miast, kształtując świadomość społeczną i potencjalnie wspierając procesy partycypacji obywatelskiej – przekonuje Haochen Shi. Przykładem tego typu działań jest przeprowadzony przez fińskie miasto Hämeenlinna konkurs urbanistyczny, w którym wykorzystano popularną grę symulacyjną Cities: Skylines do crowdsourcingu kreatywnych pomysłów na zagospodarowanie terenów położonych w pobliżu centrum miasta.

Zespół urbanistów przygotował w grze mapę bazową, obejmującą istniejące układy drogowe oraz elementy przyrodnicze, takie jak rzeki, która stanowiła punkt wyjścia dla projektów uczestników. Konkurs koncentrował się na kilku kluczowych aspektach rozwoju miejskiego. Po pierwsze, celem było zebranie propozycji dotyczących planu zagospodarowania śródmieścia, ze szczególnym uwzględnieniem ulepszenia sieci transportowej, infrastruktury usługowej oraz rozwiązywania problemów handlowych. Po drugie, uczestnicy mieli opracować konkretne koncepcje rewitalizacji dzielnic Kantola i Katuma. Zachęcano ich do zapoznania się z miastem poprzez pobranie mapy symulacyjnej Hämeenlinny w grze Cities: Skylines oraz przestudiowanie materiałów informacyjnych dotyczących obszarów objętych konkursem. Uczestnictwo w grze było możliwe zarówno w młodzieżowej sekcji głównej biblioteki miejskiej w Hämeenlinnie, jak i z własnego domu, jeżeli dysponowali zainstalowaną kopią gry. Konkurs został zaplanowany tak, aby wyłonić dwunastu finalistów, spośród których zwycięski projekt wybrano na podstawie trzech kryteriów: nowatorstwa, oryginalności oraz realności wdrożenia przedstawionego planu urbanistycznego.

Wirtualne miasta mają więc coraz większy wpływ na praktyki planistyczne. Gry i platformy symulacyjne umożliwiają testowanie projektów urbanistycznych, prezentowanie ich mieszkańcom w formie trójwymiarowych modeli i zbieranie opinii w czasie rzeczywistym. Dzięki temu mogą one uzupełniać tradycyjne konsultacje społeczne i ułatwiać dialog między planistami a obywatelami. Przykładem może być holenderski projekt Utrecht2040, w którym mieszkańcy uczestniczyli w grze badającej możliwe scenariusze zrównoważonego rozwoju miasta. Oczywiście, gry nie oddają w pełni złożoności rzeczywistego planowania – wirtualni gracze nie muszą mierzyć się z polityką, biurokracją czy protestami społecznymi. Jednak ich potencjał edukacyjny i partycypacyjny jest bezsprzeczny. Dzięki nim coraz więcej osób potrafi lepiej rozumieć, jak funkcjonują miasta, i włączać się w rozmowy o ich przyszłości.

– W miarę jak granice między światem wirtualnym a rzeczywistym coraz bardziej się zacierają, miasta w grach wideo przestają być jedynie tłem rozgrywki, stając się laboratoriami, w których testujemy wizje urbanistyczne, społeczne i kulturowe – przekonuje Haochen Shi. – A może to właśnie wirtualne metropolie staną się pierwszymi prototypami miast przyszłości.