Krajowy Kongres Forów Skarbników z udziałem NIK

W dniach 11-12 marca 2025 r. w Warszawie odbywa się VII Krajowy Kongres Forów Skarbników, realizowany w tym roku pod hasłem: Budowanie przyszłości finansów JST: nowe regulacje, wyzwania i możliwości”. Duża część agendy Kongresu jest w tym roku poświęcona niedawnym i nadchodzącym zmianom w finansach na poziomie lokalnym. W wydarzeniu uczestniczy ponad 700 osób. W spotkaniu środowiska skarbników samorządowych Najwyższą Izbę Kontroli reprezentują Prezes Marian Banaś i Wiceprezes Michał Jędrzejczyk.

Krajowy Kongres Forów Skarbników to ważne wydarzenie w kalendarzach skarbników jednostek samorządowych. Podczas dwóch dni debat wystąpień i paneli toczą się dyskusje o zadaniach, wyzwaniach i problemach z jakim mierzą się samorządy. Poruszane przez ekspertów tematy dotyczą wdrożonych i planowanych zmian w zakresie realizacji budżetów, podatków i opłat oraz polityki finansowej w JST.

Jednym z prelegentów I dnia Kongresu był Prezes Marian Banaś, który wziął udział w panelu „Wycena i finansowanie zadań zleconych – stare problemy a nowe zadania”. W debacie środowisko samorządowe reprezentowali: Ewa Guziel, Skarbnik Miasta Ruda Śląska; Agnieszka Kądziela-Biernat, Skarbnik Miasta Węgrowa; Grzegorz Kubalski, Zastępca Dyrektora Biura Związek Powiatów Polskich; Katarzyna Gryś, Skarbnik Gmina Jerzmanowa; Dorota Pudło-Żylińska, Skarbnik Miasta Szczecin.

- Według raportu NIK, w latach 2018–2023 samorządy dołożyły do realizacji zadań zleconych niemal 4,3 miliarda złotych. Znacząco obciążyło to ich budżety i ograniczyło możliwość realizacji zadań własnych – przekazał na wstępie Prezes NIK.

- Nowy system dochodów jednostek samorządu terytorialnego wprowadzono pod koniec 2024 roku, dlatego ocena jego skutków jest w tej chwili przedwczesna. Natomiast warto się odnieść do informacji opublikowanych zaledwie dwa tygodnie temu przez Ministerstwo Finansów na temat wykonania budżetów samorządowych w 2024 roku. Z tych danych wynika, iż choć ogółem dochody samorządów wzrosły, sytuacja finansowa różnych jednostek przez cały czas się bardzo różni – mówił prezes Banaś.

- Aż 222 samorządy wykazały deficyt operacyjny. Podobnie jak w 2023 roku, samorządy zrealizowały wysokie wydatki majątkowe, przekraczające 86 miliardów złotych, ale większość tych wydatków pokryto ze środków zewnętrznych, głównie transferów rządowych, a nie z nadwyżki operacyjnej. Zróżnicowanie samorządów pod względem dochodów na mieszkańca wzrosło w powiatach, w miastach na prawach powiatu i w pozostałych gminach. Warto także dodać, iż wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych pozostawały poniżej poziomu przed wprowadzeniem programu Polski Ład, i to pomimo przekazania samorządom dodatkowego udziału w PIT w trakcie 2024 roku. Informacje te wskazują, iż samorządy kończyły poprzedni rok z wieloma nierozwiązanymi problemami finansowymi – mówił Marian Banaś.

- Chociaż dochody samorządów nominalnie wzrosły to ich struktura oraz sposób finansowania inwestycji budzą wątpliwości, a sytuacja wielu samorządów przez cały czas jest trudna – podsumował Prezes NIK.

Największym problemem samorządów jest – jak wskazywali pozostali uczestnicy dyskusji - niedostateczna wysokość środków przekazywanych przez rząd. Podkreślali jednak, iż nie jest to jedyny powód trudnej sytuacji. Jako istotne problemy zdefiniowano także skomplikowane przepisy dotyczące rozliczania zadań zleconych. Szczególnie trudna sytuacja dotyka małe gminy, które dysponują ograniczonymi zasobami finansowymi i kadrowymi. Wszyscy uczestnicy dyskusji podkreślali jedno - niezbędna jest lepsza kooperacja między administracją rządową a samorządami i dialog.

Warto podkreślić, iż Najwyższa Izba Kontroli na bieżąco analizuje kwestie związane z finansami samorządu terytorialnego i przeprowadza kontrole w obszarach, które uznaje za szczególnie problematyczne. W ubiegłym roku zakończyliśmy dwie duże kontrole systemowe, dotyczące finansowego wsparcia samorządów przez państwo i zapewnienia im środków na realizację zadań własnych i zleconych. Dotowanie zadań zleconych kontrolowaliśmy również w latach wcześniejszych. Ponadto co roku w analizie wykonania budżetu państwa zamieszczamy także analizę sytuacji finansowej samorządów.

Organizatorem Kongresu jest Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego, a współorganizatorem Krajowa Rada Forów Skarbników JST działająca przy Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej.

Zachęcamy do śledzenia relacji organizatorów z wydarzenia.