Fotografia przyrodnicza Włodzimiera Puchalskiego w stalowowolskim Muzeum

Zdjęcie: Fotografia przyrodnicza Włodzimiera Puchalskiego w stalowowolskim Muzeum

Fotograf-przyrodnik

Wiele osób wie, kim jest sir David Attenborough. kilka jednak jest świadomych faktu, iż Polacy mają postać dorównującą temu brytyjskiemu przyrodnikowi i filmowcowi. Jest nią Włodzimierz Puchalski. Był fotografem, leśnikiem, pionierem filmu przyrodniczego, reżyserem, podróżnikiem, polarnikiem, niestrudzonym popularyzatorem wiedzy o rodzimej faunie. Jego prace — dziesiątki albumów fotograficznych i książek, kilkadziesiąt filmów dokumentalnych, programy radiowe i telewizyjne — do lat 70. XX wieku kształtowały wyobrażenia Polaków o obcowaniu z naturą.

Puchalski fotografią interesował się od dzieciństwa. Pierwszy aparat fotograficzny otrzymał od dziadka na 13. urodziny. Profesjonalnie zaczął się zajmować tą dziedziną w latach 30. podczas studiów na Politechnice Lwowskiej. Pierwszą wystawę swoich prac przygotował mając zaledwie 19 lat. Jego zdjęcia prezentowano w wielu konkursach międzynarodowych i wielokrotnie nagradzano. W Kairze w 1949 roku prasa nadała Włodzimierzowi Puchalskiemu przydomek „Colosse” — olbrzym. Wyróżniało go szczególne podejście do natury, nacechowane miłością i respektem. Za najważniejsze uznaje się fotografie zwierząt w ich naturalnym środowisku, wykonywane najczęściej z ukrycia, niepozowane. Były to zdjęcia doskonałe, o dużej wartości naukowej i dydaktycznej, a jednocześnie wysokich walorach artystycznych.

Domowroty

Tytułowe „domowroty” są polskim odpowiednikiem naukowego terminu „homing”, oznaczającego zdolność zwierząt do powracania do gniazda, choćby jeżeli znajdą się poza swoim zwyczajowym obszarem życia. Na wystawie zostało to zilustrowane przez przybliżenie eksperymentu przyrodniczego z bocianami, jaki miał miejsce w latach 1937–1938 we wsi Butyny, w tej chwili Ukraina. W badaniach tych czynnie uczestniczył również Włodzimierz Puchalski.

Wątek lokalny w biografii Puchalskiego

Bohater wystawy związany był również z naszym terenem. W latach 1940–1944 mieszkał i pracował jako leśniczy w leśnej osadzie Brzóza niedaleko Radomyśla nad Sanem. Trafił tu jako zbieg z niemieckiej niewoli za sprawą zaprzyjaźnionej z nim rodziny Chrzanowskich z Krakowa. Został zatrudniony, by zarządzać ich majątkiem ziemskim, walczył z kradzieżami drewna, ale też czynnie dział w podziemiu antyhitlerowskim na terenie Lubelszczyzny.

Wystawa

„Domowroty. Włodzimierz Puchalski” miały swoją premierę w 2022 roku w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie. Ekspozycja stalowowolska prezentuje część obiektów pokazywanych pierwotnie, w tej chwili jest to ponad sto fotografii z kolekcji Muzeum Niepołomickiego, a ich dopełnieniem są pamiątki po Włodzimierzu Puchalskim, między innymi jego aparat fotograficzny, wodery i medale. Bardzo istotny jest aspekt edukacyjny wystawy, przygotowano więc też coś dla najmłodszych odbiorców. Po tropach umieszczonych na podłodze, dzieci będą mogły trafić do domów wiewiórki, ropuchy oraz mewy śmieszki. Starannie przygotowane rekonstrukcje gniazd umieszczone w skrzyniach pozwolą na zajrzenie do środka, czyli na to, czego nie moglibyśmy zrobić w naturze.

Współorganizatorem wystawy jest Muzeum Niepołomickie Zamek Królewski w Niepołomicach; partnerem jest Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie.

Beata Trybuła