Emerytura od 53 lat. Rząd może znacząco obniżyć wiek emerytalny

Setki tysięcy Polaków czeka na rozstrzygnięcie w sprawie emerytur stażowych. Inicjatywa obywatelska, pod którą podpisało się ponad 230 tys. osób, od miesięcy nie przechodzi dalszych etapów legislacyjnych. Przeszkodą jest brak oficjalnej opinii rządu, mimo iż Ministerstwo Rodziny przygotowało już projekt dokumentu. Tymczasem osoby, które zaczęły pracować bardzo młodo, mogłyby zakończyć karierę zawodową choćby 7 lat wcześniej niż przewiduje obecny system.

Fot. Shutterstock

Jak miałyby działać emerytury stażowe

Projekt przygotowany przez Solidarność zakłada rewolucyjną zmianę w podejściu do wieku emerytalnego. Zamiast czekać na ukończenie 60 lat przez kobiety i 65 lat przez mężczyzn, najważniejsze byłoby zgromadzenie odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego. Kobiety mogłyby przejść na emeryturę po 35 latach pracy, mężczyźni po 40 latach. Rozwiązanie dotyczyłoby osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, objętych nowym systemem emerytalnym.

Kobieta, która rozpoczęła pracę w wieku 18 lat, mogłaby więc przejść na emeryturę już po ukończeniu 53. roku życia. W przypadku mężczyzny, który również zaczął pracować zaraz po osiągnięciu pełnoletności, byłoby to 58 lat. Różnica w porównaniu do obecnego systemu? choćby 7 lat wcześniejszego zakończenia kariery zawodowej. Istnieje jednak istotne zastrzeżenie – kapitał zgromadzony na koncie w ZUS musiałby wystarczyć na wypłatę świadczenia w wysokości co najmniej minimalnej emerytury, która od marca 2025 roku wynosi 1 878,91 zł brutto.

Ministerstwo przygotowało dokument, ale rząd milczy

Wiceminister rodziny Sebastian Gajewski w odpowiedzi na interpelację poselską potwierdził, iż resort został zobowiązany do opracowania stanowiska rządu w sprawie emerytur stażowych. Dokument już powstał i trafił do Stałego Komitetu Rady Ministrów, który zlecił przeprowadzenie uzgodnień międzyresortowych. To jednak nie przełożyło się na konkretne postępy w pracach legislacyjnych.

Podczas lipcowego posiedzenia komisji sejmowej przedstawiono co prawda opinię Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, która była przychylna dla koncepcji emerytur stażowych. Zabrakło jednak oficjalnego stanowiska całego rządu, co skutecznie blokuje dalsze procedowanie projektu. Przedstawiciele Solidarności coraz częściej używają określenia, iż projekt trafił do parlamentarnej „zamrażarki”.

Związkowcy gotowi do kompromisu

Solidarność, chcąc przyspieszyć prace nad ustawą, zasygnalizowała gotowość do pewnych ustępstw. Organizacja jest otwarta na podniesienie wymaganego stażu pracy – na przykład do 38 lat dla kobiet i 43 lat dla mężczyzn. Związkowcy rozważają także zaostrzenie kryterium dotyczącego zgromadzonego kapitału. Zamiast wymogu uzbierania środków na wypłatę minimalnej emerytury, można by ustalić próg na poziomie 120-150 proc. tej kwoty. W praktyce oznaczałoby to konieczność zgromadzenia kapitału gwarantującego świadczenie rzędu 2 254-2 818 zł.

Takie rozwiązanie mogłoby ograniczyć koszt wprowadzenia emerytur stażowych, który szacowany jest na około 14,5 mld zł rocznie. Rozłożenie wejścia w życie przepisów w czasie to kolejny pomysł mający zmniejszyć obciążenie budżetu państwa. Solidarność podkreśla jednak, iż najważniejsze jest już rozpoczęcie merytorycznych prac w komisji, zamiast dalszego oczekiwania na formalne dokumenty.

44 lata czekania na realizację postulatu

Historia emerytur stażowych w Polsce sięga sierpnia 1980 roku. To właśnie wtedy, w czasie protestów w Stoczni Gdańskiej, 14. postulat Porozumień Sierpniowych zakładał możliwość przejścia na emeryturę w zależności od stażu pracy, a nie wieku. Minęło ponad cztery dekady, a sprawa wciąż pozostaje nierozstrzygnięta. NSZZ Solidarność, nie mogąc doczekać się inicjatywy ze strony rządu, samodzielnie opracowało projekt ustawy. We wrześniu 2021 roku związek złożył go w Sejmie jako inicjatywę obywatelską, popartą rekordową liczbą podpisów – 235 tys. obywateli.

Projekt po pierwszym czytaniu w grudniu 2021 roku trafił do sejmowej komisji, gdzie utknął do końca kadencji parlamentu. Choć nie uległ dyskontynuacji, więc mógł być procedowany dalej, w lutym 2024 roku odbyło się ponowne pierwsze czytanie – tym razem wraz z podobnym projektem złożonym przez posłów Lewicy. Od tego czasu oba dokumenty spoczywają w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, czekając na stanowisko rządu.

Co to oznacza dla ciebie

Jeśli rozpocząłeś pracę bardzo wcześnie – na przykład w szkole zawodowej czy technikum – emerytury stażowe mogą być twoją szansą na znacznie wcześniejsze zakończenie kariery zawodowej. Wyobraź sobie, iż zacząłeś pracować w wieku 16 lat. Przy obecnym systemie jako mężczyzna musiałbyś pracować do 65. roku życia. Z emeryturą stażową przy stażu 40 lat mógłbyś przejść na emeryturę już w wieku 56 lat – o 9 lat wcześniej. Problem w tym, iż taki scenariusz pozostaje na razie tylko teoretyczny, dopóki projekt nie przejdzie dalszych etapów legislacyjnych.

Kluczowe pytanie brzmi: czy twój kapitał zgromadzony w ZUS wystarczy? Musisz mieć na koncie składki pozwalające na wypłatę co najmniej 1 878,91 zł brutto miesięcznie (a być może choćby więcej, jeżeli rząd zaakceptuje propozycję związkowców). Warto zalogować się na Platformie Usług Elektronicznych ZUS i sprawdzić prognozowaną wysokość swojej emerytury. Znajdziesz tam symulator, który pokazuje, jakie świadczenie możesz otrzymać przy różnych wariantach zakończenia pracy. jeżeli okaże się, iż twoja emerytura byłaby niższa od minimalnej, choćby przy długim stażu pracy, emerytury stażowe nie będą dla ciebie rozwiązaniem.

Na razie jednak pozostaje tylko czekanie. Projekt może trafić pod głosowanie w Sejmie dopiero po uzyskaniu stanowiska rządu i zakończeniu prac w komisji. Pesymiści przypominają, iż podobne projekty już wielokrotnie kończyły w parlamentarnej zamrażarce. Optymiści wskazują na ponadpartyjne poparcie dla idei emerytur stażowych – podczas pierwszego czytania politycy od Prawa i Sprawiedliwości przez Koalicję Obywatelską po Lewicę deklarowali wsparcie dla inicjatywy. Czy tym razem deklaracje przełożą się na konkretne decyzje? Odpowiedź poznamy prawdopodobnie dopiero w kolejnych miesiącach.