Doktoranci wciąż czekają na obiecane podwyżki

Zdjęcie: man in beige blazer holding tablet computer

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Finansów w odpowiedziały na interpelację złożoną przez posłankę Paulinę Matysiak oraz posłów z partii Razem, w sprawie podwyżek stypendiów doktoranckich. Mimo wcześniejszych zapowiedzi wzrostu o 5%, sytuacja finansowa młodych naukowców pozostaje niepewna.

Subwencje rosną, ale stypendia stoją w miejscu

Z odpowiedzi udzielonej przez sekretarz stanu Karolinę Zioło-Pużuk wynika, iż choć w ustawie budżetowej na 2025 rok zaplanowano w części dotyczącej szkolnictwa wyższego i nauki wydatki w wysokości ponad 33 mld zł (wzrost o 5,08% w porównaniu do 2024 r.), nie toczą się w tej chwili prace legislacyjne nad zmianą rozporządzenia określającego minimalne miesięczne wynagrodzenie zasadniczego dla profesora. To właśnie od tej kwoty zależy wysokość stypendiów doktoranckich.

„Ewentualna zmiana decyzji w tym zakresie jest uwarunkowana zapewnieniem odpowiedniego finansowania tego przedsięwzięcia z budżetu państwa” – czytamy w odpowiedzi ministerstwa.

Ministerstwo Finansów natomiast informuje, iż w ustawie budżetowej na rok 2025 łączne wydatki na naukę i szkolnictwo wyższe zostały zwiększone w porównaniu do roku 2024 o kwotę 1.799.222 tys. zł. Zabezpieczono m.in. środki na zwiększenie wynagrodzeń pracowników uczelni publicznych o 5% od stycznia 2025 r. Jednak resort finansów wskazuje, iż inicjatywa legislacyjna w zakresie zmiany rozporządzenia o wynagrodzeniu profesora nie leży w jego gestii.

System stypendialny po reformie

Ministerstwo Nauki w swojej odpowiedzi przypomina o zmianach, które zaszły po reformie systemu kształcenia doktorantów. W 2019 roku wprowadzono powszechny system stypendialny, zakładający wypłacanie stypendium każdemu doktorantowi przez 4-letni okres kształcenia. W ocenie resortu zmiana ta „w istotny sposób poprawiła status materialny doktorantów”.

Doktoranci kształcący się w szkołach doktorskich mają ponadto prawo do korzystania z preferencyjnego kredytu studenckiego z dopłatami do oprocentowania z budżetu państwa. Mogą również ubiegać się o środki z programów grantowych i stypendialnych oferowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne i prawne, a także o stypendium ministra dla wybitnych młodych naukowców.

Zniesienie zakazu dodatkowego zatrudnienia

Resort nauki wskazuje także na zmianę przepisów, która weszła w życie 1 października 2023 r., znoszącą zakaz zatrudnienia doktoranta jako nauczyciela akademickiego lub pracownika naukowego. Ta zmiana została wprowadzona „w kontekście możliwości dodatkowego zabezpieczenia sytuacji materialnej doktorantów”.

Wysokość stypendium doktoranckiego określona w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce stanowi jedynie poziom minimalny. Podmiot prowadzący szkołę doktorską może ustalić stawki na poziomie wyższym. Doktoranci posiadający orzeczenie o niepełnosprawności otrzymują stypendium zwiększone o 30%.

Decyzja uzależniona od finansów

Oba ministerstwa podkreślają, iż decyzja o podwyżkach stypendiów doktoranckich zależy od możliwości finansowych budżetu państwa.

„Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w pełni dostrzega istotność kwestii wysokości stypendiów doktoranckich. Należy jednak wskazać, iż determinantem kolejnych podwyżek w tym zakresie, jest zapewnienie finansowania kosztów z budżetu państwa w 2025 r. i w latach następnych” – pisze Karolina Zioło-Pużuk.

Z kolei Ministerstwo Finansów zaznacza, iż ewentualna decyzja o zwiększeniu wysokości wynagrodzenia profesora powinna być poprzedzona przez resort szkolnictwa wyższego „szczegółową kalkulacją kosztów tego rozwiązania, nie tylko w zakresie obligatoryjnego wzrostu wynagrodzeń nauczycieli akademickich, ale również innych wydatków relacjonowanych do tego wynagrodzenia”.

Środowisko doktoranckie przez cały czas czeka więc na konkretne decyzje, które pozwolą na realną poprawę ich sytuacji finansowej w obliczu rosnących kosztów życia.