Audyt obowiązkowy dla wszystkich
Największą i najczęściej komentowaną zmianą jest wprowadzenie obowiązkowego audytu energetycznego przed rozpoczęciem inwestycji. Dotyczy to każdej formy wsparcia – nie tylko pełnej termomodernizacji. Po zakończeniu prac konieczne będzie też przedstawienie świadectwa charakterystyki energetycznej, które potwierdzi poprawę efektywności budynku. Oba dokumenty muszą być sporządzone przez osoby z uprawnieniami wpisane do wykazu Ministerstwa Rozwoju i Technologii.
Audyt energetyczny w nowym Czystym Powietrzu? Zobacz, co się zmieniło i dlaczego ma to znaczenie
KIEDYŚ (stara wersja programu Czyste Powietrze):
Audyt obowiązkowy tylko przy kompleksowej termomodernizacji
W pozostałych przypadkach – opcjonalny
Audyty… pic.twitter.com/eEgkYmhM0u
Na audyt i świadectwo można otrzymać łącznie do 1600 zł dotacji. To działanie ma zapobiegać przypadkom niewłaściwego doboru urządzeń – np. montażu pomp ciepła w nieocieplonych budynkach, co w przeszłości skutkowało wysokimi rachunkami za prąd.
Operatorzy – pomoc i kontrola
Nowością w programie jest system operatorów. W tej roli występują gminy i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. Operator ma za zadanie pomóc wnioskodawcy – szczególnie w przypadkach podwyższonego i najwyższego poziomu wsparcia – przejść przez cały proces: od złożenia dokumentów, przez wybór wykonawców, aż po rozliczenie inwestycji. w tej chwili do programu zgłosiło się około 1000 gmin.
Nowa odsłona programu "Czyste Powietrze" – większe bezpieczeństwo i lepsza kontrola
31 marca 2025 r. rusza nowa odsłona programu "Czyste Powietrze", która wprowadza najważniejsze zmiany zwiększające jego skuteczność. To krok w stronę jeszcze lepszej ochrony beneficjentów i… pic.twitter.com/YBK2BzQDaD
Operatorzy są również niezbędni przy tzw. prefinansowaniu, czyli wypłacie zaliczki wykonawcom. Zgodnie z nowymi zasadami, zaliczka nie może przekroczyć 35% dotacji i zostanie wypłacona dopiero po pozytywnej weryfikacji dokumentów, podpisaniu maksymalnie trzech umów z wykonawcami oraz zatwierdzeniu listy kontrolnej przez operatora.
Warunki udziału w programie i limity dofinansowań
Program „Czyste Powietrze” w nowej wersji przewiduje bardziej precyzyjne zasady kwalifikacji, które mają na celu lepsze dopasowanie poziomu wsparcia do realnych potrzeb beneficjentów oraz zabezpieczenie środków publicznych przed nadużyciami. Osoby zainteresowane udziałem muszą spełnić określone warunki formalne i dochodowe.
Z dofinansowania mogą skorzystać wyłącznie osoby fizyczne – właściciele lub współwłaściciele budynków jednorodzinnych lub wydzielonych lokali mieszkalnych z osobną księgą wieczystą. Ważnym kryterium jest także długość posiadania prawa własności – minimum trzy lata przed złożeniem wniosku. Zasada ta ma zapobiec przypadkom „szybkiego” przepisywania nieruchomości w celu uzyskania wyższego wsparcia.
Wnioski można składać wyłącznie na jeden budynek lub lokal. Osoby, które już skorzystały z programu w poprzednich edycjach, nie mogą ponownie ubiegać się o środki. W przypadku inwestycji zrealizowanych między 28 maja 2024 r. a 30 marca 2025 r., możliwe jest ich rozliczenie w okresie przejściowym, trwającym cztery miesiące od dnia wznowienia naboru.
Trzy poziomy dofinansowania – kto i ile może otrzymać?
Program oferuje trzy poziomy wsparcia finansowego, uzależnione od sytuacji dochodowej wnioskodawcy. Każdy poziom różni się maksymalnym procentem dofinansowania oraz limitem kosztów dla poszczególnych elementów inwestycji.
Poziom podstawowy
Ten wariant przysługuje osobom, których roczny dochód nie przekracza 135000 zł. W ramach tego poziomu można otrzymać do 40% zwrotu kosztów kwalifikowanych.
Przykładowe maksymalne kwoty dofinansowania:
- Audyt i świadectwo charakterystyki energetycznej – 640 zł
- Pompa ciepła powietrze-woda – 12600 zł
- Ocieplenie ścian – 100 zł/m²
- Stolarka okienna – 480 zł/m²
Dla inwestycji obejmującej termomodernizację i pompę gruntową maksymalne wsparcie może wynieść 68040 zł. W przypadku pompy powietrze–woda i termomodernizacji – do 56120 zł.
Poziom podwyższony
Kwalifikują się do niego osoby z miesięcznym dochodem nieprzekraczającym 2250 zł na osobę w gospodarstwach wieloosobowych lub 3150 zł w gospodarstwach jednoosobowych. Dodatkowo, dla osób prowadzących działalność gospodarczą wprowadzono limit – ich roczny przychód nie może przekraczać 40-krotności minimalnego wynagrodzenia.
Maksymalny poziom wsparcia w tym wariancie to 70% kosztów netto.
Przykładowe limity:
- Audyt i świadectwo – 1120 zł
- Pompa ciepła powietrze-woda – 22000 zł
- Ocieplenie ścian – 175 zł/m²
- Stolarka okienna – 840 zł/m²
Maksymalna kwota wsparcia przy inwestycji z gruntową pompą ciepła i pełną termomodernizacją to 119070 zł. Dla powietrznej pompy ciepła i ocieplenia – 98210 zł.
Poziom najwyższy
Z tego wariantu mogą skorzystać gospodarstwa o najniższych dochodach – do 1300 zł na osobę w gospodarstwach wieloosobowych lub do 1800 zł w gospodarstwie jednoosobowym. Alternatywnie, można też zakwalifikować się poprzez pobieranie zasiłku stałego, okresowego, rodzinnego lub specjalnego opiekuńczego.
Oprócz kryterium dochodowego, wymagane jest także wykazanie, iż zapotrzebowanie budynku na energię użytkową do ogrzewania przekracza 140 kWh/m²/rok.
Ten poziom umożliwia otrzymanie nawet 100% kosztów netto inwestycji.
Maksymalne stawki:
- Audyt i świadectwo – 1600 zł
- Pompa ciepła powietrze-woda – 31500 zł
- Ocieplenie ścian – 250 zł/m²
- Stolarka okienna – 1200 zł/m²
Dla kompleksowych działań, takich jak termomodernizacja połączona z montażem gruntowej pompy ciepła, maksymalne wsparcie sięga 170100 zł. W przypadku pompy powietrznej – 140300 zł.
Dodatkowe informacje o kosztach i zasadach
W nowej wersji programu dokładnie określono, co można finansować. Dotacje obejmują m.in. wymianę źródła ciepła, modernizację instalacji grzewczej, ocieplenie budynku, wymianę okien i drzwi, wykonanie audytu energetycznego i uzyskanie świadectwa charakterystyki energetycznej. Warunkiem wypłaty zaliczki (do 35% wartości dotacji) jest pozytywna weryfikacja umów z wykonawcami i dokumentów przez operatora.
Ważną informacją dla wszystkich beneficjentów jest również to, iż podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym. Koszt ten zawsze ponosi wnioskodawca we własnym zakresie.
Koniec z kotłami gazowymi
Zgodnie z unijnymi przepisami, które Polska zobowiązała się wdrożyć, z programu Czyste Powietrze całkowicie wyłączono kotły gazowe – choćby te najnowsze. Fundusz zapowiedział osobny nabór dla osób, które zakupiły piec przed końcem 2024 r., ale nie zdążyły złożyć wniosku. Aktualnie wsparcie obejmuje tylko urządzenia z listy ZUM – pompy ciepła, kotły zgazowujące drewno oraz kotły na pellet posiadające odpowiednie badania i certyfikaty.
Brak kwalifikacji do programu i wcześniejsze inwestycje
Osoby, które przekraczają próg 135000 zł rocznego dochodu, nie zostają całkowicie bez wsparcia. Mogą one skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej i odliczyć od podatku do 53000 zł na inwestycje poprawiające efektywność energetyczną budynku.
Dla osób, które poniosły koszty jeszcze przed wznowieniem programu (od 28 maja 2024 r.), przygotowano czteromiesięczny okres przejściowy. W tym czasie można złożyć wniosek i rozliczyć wcześniejsze wydatki, pod warunkiem spełnienia aktualnych wymagań programu.
