Brak aktualnej strategii energetycznej blokuje rozwój wspólnot energetycznych i OZE

Brak zaktualizowanej strategii energetycznej i opóźnienia w pracach nad Krajowym Planem w dziedzinie Energii i Klimatu utrudniają rozwój energetyki obywatelskiej w Polsce. Eksperci WiseEuropa podkreślają, iż bez odpowiednich regulacji kraj nie wykorzysta pełnego potencjału OZE.

Polska jako jedyny kraj UE bez aktualnej strategii energetycznej

Polska pozostaje jedynym państwem Unii Europejskiej, które nie przedstawiło zaktualizowanej strategii energetycznej. Z powodu braku aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK) Komisja Europejska skierowała przeciwko Polsce pozew do Trybunału Sprawiedliwości UE. Eksperci WiseEuropa zwracają uwagę, iż trwające prace nad dokumentem to szansa na uzupełnienie go o elementy dotyczące energetyki obywatelskiej. Dziś są niedostatecznie obecne w strategiach rządowych. Podkreślają jednocześnie kluczową rolę wspólnot energetycznych w bilansowaniu sieci i wzmacnianiu lokalnej odporności systemu.

Energetyka obywatelska jako brakujący element strategii państwa

Michał Wierzbowski, starszy ekspert i doradca w WiseEuropa oraz autor raportu „Elementy transformacyjnej układanki. Rekomendacje dla rozwoju wspólnot energetycznych”, wskazuje, iż bez systemowego podejścia rozwój takich inicjatyw będzie ograniczony. – Rozwój energetyki obywatelskiej i wspólnot energetycznych to realna szansa na zwiększenie lokalnej odporności, lepsze wykorzystanie potencjału OZE oraz aktywizację społeczności na rzecz transformacji energetycznej. (…) Bez odważnych działań, spójnych strategii, wytycznych, narzędzi wsparcia i regulacji pełne wykorzystanie energetyki obywatelskiej nie będzie możliwe – podkreśla.

Raport zaznacza, iż wspólnoty energetyczne mogą stać się jednym z najważniejszych narzędzi integracji OZE z krajowym systemem elektroenergetycznym. Łącząc samorządy, przedsiębiorców i mieszkańców, projekty te pozwalają bilansować energię na poziomie lokalnym, co odciąża sieci przesyłowe.

Model „stand-alone” ogranicza rozwój wspólnot energetycznych

Eksperci wskazują, iż w Polsce rozwój wspólnot odbywa się wciąż w modelu „stand-alone”, czyli bez jasnych powiązań z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym. Mimo iż prawo formalnie umożliwia ich tworzenie, nie określa, jakie funkcje mają pełnić w bilansowaniu energii i świadczeniu usług systemowych.

– najważniejsze jest więc zbudowanie jasnej wizji, która pozwoli wszystkim interesariuszom zorientować się na wspólny cel. Wspólnoty energetyczne nie mogą być traktowane jako modny dodatek czy oddolny eksperyment – ich rola musi być przemyślana, a miejsce w systemie jasno określone – wyjaśnia Michał Wierzbowski.

Rekomendacje WiseEuropa: włączenie energetyki obywatelskiej do KPEiK

Eksperci WiseEuropa rekomendują, aby rozwój energetyki obywatelskiej został jednoznacznie wpisany w nową wersję KPEiK. Dokument powinien wskazywać nie tylko cele dotyczące mocy OZE, ale również narzędzia prawne, organizacyjne i techniczne umożliwiające ich realizację. Brak takiego podejścia może prowadzić do powielania błędów z wcześniejszych etapów rozwoju fotowoltaiki.

– Potrzebujemy procesu ewolucyjnego, z jasno określonym celem, widocznym na horyzoncie, czyli pełnym włączeniem wspólnot w model zarządzania i świadczenia usług systemowych – dodaje ekspert.

Potrzeba długoterminowej strategii i stabilnych regulacji

Raport zaleca opracowanie długoterminowej strategii rozwoju energetyki lokalnej, integrację tego kierunku z innymi dokumentami państwa, a także opracowanie modelu techniczno-ekonomicznego dla wspólnot i klastrów energii funkcjonujących w warunkach KSE.

W publikacji podkreślono również potrzebę wsparcia szkoleniowego i informacyjnego dla gmin oraz wzmacniania zdolności lokalnych podmiotów do pozyskiwania finansowania. Ministerstwo Klimatu i Środowiska ogłosiło niedawno wyniki naboru, w ramach którego 709 mln zł z Krajowego Planu Odbudowy trafi na rozwój klastrów energii, modernizację sieci oraz magazyny energii. WiseEuropa zaznacza jednak, iż środki te muszą iść w parze z systemowymi reformami.

KPEiK spóźniony. TSUE reaguje na brak aktualizacji planu

W czerwcu Komisja Europejska skierowała przeciwko Polsce pozew do TSUE za brak aktualizacji KPEiK. Polska nie wywiązała się z obowiązku przedstawienia zaktualizowanego dokumentu do czerwca 2024 roku, co utrudnia ocenę realizacji unijnych celów klimatycznych.

Rząd zapowiada ulepszenia i rozwój społeczności energetycznych

Ostatnia wersja KPEiK, przedstawiona przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska w lipcu, uznaje rozwój społeczności energetycznych za jeden z kluczowych filarów transformacji energetycznej. Resort zapowiada szybszą ścieżkę pozwoleń, powstanie Krajowego Punktu Kontaktowego ds. OZE, uruchomienie Symulatora Systemu Energetycznego dla Samorządu oraz Centrum Wsparcia Transformacji Energetycznej.

Według szacunków w 2030 roku w Polsce może działać około 300 społeczności energetycznych, choć nie jest to cel obligatoryjny.

Projekt COMMENCE wspiera rozwój energetyki obywatelskiej

Raport WiseEuropa powstał w ramach projektu „COMMENCE – Community Energy in Central Europe”, finansowanego przez Europejską Inicjatywę Ochrony Klimatu (EUKI) niemieckiego Federalnego Ministerstwa Środowiska, Działań na rzecz Klimatu, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Jądrowego.

Źródło i cała informacja: Newseria Biznes