Afera bez afery. Kraków tłumaczy się z pism RIO, w tle zadłużenie miasta

W Krakowie przez kilka dni mówiono o „aferze” wokół dokumentów Regionalnej Izby Obrachunkowej, choć samo postępowanie zdążyło się zakończyć, zanim temat trafił do mediów. Rutynowa kontrola nad miejską prognozą finansową została przedstawiona jako poważny kryzys, głównie dlatego, iż informacje o niej nie dotarły do wszystkich na czas. Gdy oddzielić emocje od faktów, zostaje historia nie o interwencji RIO, ale o tym, jak łatwo wrażliwy temat może zostać rozdmuchany, zanim ktokolwiek zdąży go wyjaśnić.

W ostatnich dniach można było odnieść wrażenie, iż Regionalna Izba Obrachunkowa zakwestionowała miejską prognozę finansową i postawiła pod znakiem zapytania cały plan wydatków na kolejne lata. W mediach pojawiały się sugestie, iż RIO „wstrzymała” uchwałę, a część radnych informowała, iż nie wiedziała o żadnych pismach. Dla mieszkańca, który nie śledzi samorządowej księgowości, brzmiało to jak początek poważnego sporu. Tyle iż rzeczywistość — jak to często bywa — okazała się bardziej skomplikowana, choć znacznie mniej dramatyczna.

Regionalna Izba Obrachunkowa pełni funkcję kontrolną wobec wszystkich samorządów w Polsce. Jej praca polega na sprawdzaniu dokumentów finansowych i zadawaniu pytań tam, gdzie prognozy są zbyt ogólne lub wymagają doprecyzowania. Nie jest więc niczym nadzwyczajnym, iż po przyjęciu przez Radę Miasta nowej Wieloletniej Prognozy Finansowej Izba poprosiła o dodatkowe uzasadnienia. Wskazała kilka miejsc, w których miasto powinno wyjaśnić, skąd wezmą się planowane oszczędności lub dlaczego przewiduje określone wysokości dochodów. Każdy samorząd przechodzi podobną procedurę — czasem co roku.

W tym przypadku Izba zajęła się dokumentem 30 października, czyli trzy tygodnie po jego uchwaleniu. Miasto przygotowało wymagane poprawki i odpowiedzi na pytania RIO. Te działania zakończyły sprawę. Po otrzymaniu uzupełnionej dokumentacji Izba uznała, iż uchwała została dostosowana do obowiązujących wymogów. Postępowanie zostało umorzone 13 listopada. Według magistratu organ nadzoru nie znalazł podstaw do podważenia dokumentu, a przesłane wyjaśnienia zostały przyjęte bez zastrzeżeń.

Gdzie więc pojawił się problem? W komunikacji — a adekwatnie w jej braku w pierwszych dniach po wysłaniu pism. Część radnych twierdziła, iż nie została poinformowana o działaniach RIO na czas. Dokumenty trafiły do Kancelarii Rady i magistratu, ale zanim wszyscy radni je zobaczyli, temat zaczął już krążyć w przestrzeni publicznej. W naturalny sposób wywołało to napięcie. o ile ktoś dowiaduje się o piśmie o tak dużej wadze dopiero z mediów, trudno oczekiwać spokojnej reakcji. Jednocześnie trzeba pamiętać, iż ten element — choć istotny politycznie — nie miał wpływu na sam przebieg postępowania RIO.

To właśnie brak pełnej informacji sprawił, iż część publikacji zaczęła nadawać sprawie ton znacznie poważniejszy niż wynikało to z faktów. W niektórych artykułach sugerowano, iż Izba „wkroczyła” do miasta lub iż grozi unieważnieniem całej uchwały. W rzeczywistości RIO po prostu poprosiła o wyjaśnienia, a po ich otrzymaniu zamknęła sprawę. To nie oznacza, iż w finansach Krakowa nie ma problemów — bo są. Prognoza na kolejne lata jest napięta, a miasto musi wskazać konkretne źródła przyszłych oszczędności. Jednak zamiana rutynowej kontroli w sensację nie pomaga ani radnym, ani mieszkańcom.

Dla czytelnika, który nie zna skomplikowanego języka prognoz i wskaźników, najważniejsze jest jedno: nie doszło ani do wstrzymania miejskiego budżetu, ani do zakwestionowania uchwały. Izba wykonała swoją rolę, miasto odpowiedziało, a postępowanie zakończyło się po dostarczeniu wymaganych wyjaśnień. Prawdziwy problem leżał gdzie indziej — w tym, iż zabrakło jasnej informacji na początku, co pozwoliło mediom na tworzenie własnych interpretacji i dopowiada­nie scenariuszy, które brzmiały znacznie groźniej, niż wyglądał stan faktyczny.

Ta historia nie zmienia jednak większego obrazu: Kraków wciąż stoi przed trudnymi decyzjami finansowymi, a każde kolejne aktualizacje budżetu będą analizowane przez RIO równie uważnie. Mieszkańcy mają prawo oczekiwać, iż informacje o takich sprawach będą przekazywane jasno i na bieżąco — zanim zdążą urosnąć do rozmiaru „afery”.