Wydarzenia PRECOP i Energy Days 2025 – forum zielonej transformacji
W dniach 1-2 października 2025 r. w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach odbyły się dwie najważniejsze konferencje: PRECOP, organizowany przez UN Global Compact Network Poland oraz Grupę PTWP, oraz Energy Days 2025. PRECOP stanowił preludium do Szczytu Klimatycznego ONZ COP30 w Brazylii, będąc miejscem międzynarodowej dyskusji na temat przyszłości klimatu. Równolegle Energy Days skoncentrowały się na zagadnieniach związanych z transformacją energetyczną.
Oba wydarzenia połączyła tematyka wyzwań dla polityki Unii Europejskiej i państw członkowskich, a także rola synergii nauki i przemysłu w budowaniu efektywnych ścieżek transformacji klimatyczno-energetycznej. Istotną rolę w tych procesach odegrały innowacje wspierane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR), które aktywnie uczestniczyło w agendzie spotkań jako partner merytoryczny.
Nauka, biznes i kompetencje dla klimatu
Jednym z kluczowych tematów była kooperacja świata nauki i biznesu w zakresie rozwoju zielonych technologii oraz kształcenia kadr dla transformacji energetycznej. Podczas panelu „Nauka, biznes, kadry dla klimatu” dr inż. Joanna Łopacka z NCBR podkreśliła znaczenie zachowania wysokiego poziomu naukowego przy jednoczesnej dynamice wdrażania innowacji:
Właściwie nie dziś ma innej ścieżki rozwoju. Sukces polega na wprowadzeniu na rynek rozwiązań opartych na innowacjach. Realizacji projektów towarzyszy presja konkurencji i presja czasu, Jednak trzeba pamiętać, iż jeżeli w toku prac badawczo-rozwojowych pozwolimy sobie na zbyt daleko idące kompromisy metodyczne i uproszczenia, to następnie rynek dość brutalnie to rozliczy. W ten sposób rynek stoi na straży jakości badań naukowych.
NCBR nie tylko organizuje konkursy dla konsorcjów naukowo-przemysłowych i inicjuje spotkania networkingowe, ale także przeznaczy ponad 7 mln zł z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) na zadanie „Kadry transferu technologii” w projekcie „Science4Business – Nauka dla Biznesu”. Głównym celem tego projektu, o wartości ponad 296 mln zł, jest zwiększenie efektywności działań Centrów Transferu Technologii i komercjalizacja wyników badań.
Innowacje i niezależność technologiczna – inicjatywa STEP
W ramach Platformy Technologii Strategicznych dla Europy (STEP) NCBR wspiera przedsiębiorstwa oraz konsorcja naukowo-przemysłowe w realizacji projektów badawczo-rozwojowych w obszarze czystych i zasobooszczędnych technologii. Na ten cel przewidziano 300 mln zł z programu FENG. Inicjatywa ma na celu zwiększenie niezależności technologicznej Unii Europejskiej od rynków zewnętrznych.
Oprócz wymagań środowiskowych i prawnych, oprócz tego, czego oczekują konsumenci, w świecie badań i rozwoju istotny jest dziś aspekt geopolityczny. Komisja Europejska zwróciła szczególną uwagę na konieczność przeciwdziałania strategicznym zależnościom Unii Europejskiej od rynków zewnętrznych. Rolą inicjatywy STEP jest wspólne dążenie do zmniejszania tych zależności. Poszukujemy przełomowych rozwiązań – Narodowe Centrum Badań i Rozwoju zaprasza do współpracy także w tym aspekcie.
Rola funduszy publicznych w finansowaniu transformacji
W drugim dniu PRECOP w panelu „Fundusze publiczne na rzecz transformacji” podkreślono znaczenie zarówno unijnych, jak i krajowych środków w finansowaniu zrównoważonych inwestycji oraz adaptacji do zmian klimatu. Agata Rakowska, dyrektor Działu Rozwoju Innowacyjnych Metod Zarządzania Programami w NCBR, wskazała na szerokie wsparcie dla projektów związanych z transformacją klimatyczno-energetyczną:
NCBR odgrywa istotną rolę w systemie wsparcia różnych innowacji związanych z transformacją klimatyczno-energetyczną. Włączamy się już na samym początku, kiedy pojawia się pomysł badawczy. Skłaniamy naszych wnioskodawców do refleksji, co chcą zrobić i czy to ma sens.
Przykładami zrealizowanych projektów są „ciepłownia przyszłości” w Lidzbarku Warmińskim oraz elektrociepłownia w Sokołowie Podlaskim, gdzie mieszkańcy korzystają z ciepła wytwarzanego w ponad 80% z odnawialnych źródeł energii. NCBR planuje kolejne przedsięwzięcia badawcze z udziałem samorządów, uczelni i instytutów badawczych w formule zamówień przedkomercyjnych (PCP).
Transformacja ciepłownictwa – dekarbonizacja i innowacje
Podczas panelu „Ciepło systemowe: dekarbonizacja, inwestycje, współpraca” w ramach Energy Days 2025 eksperci dyskutowali o wyzwaniach związanych z zieloną transformacją sektora grzewczego. Dr inż. Anna Mikołajczuk-Zychora z NCBR przedstawiła praktyczne przykłady wdrożonych innowacji oraz podkreśliła znaczenie lokalnego podejścia do transformacji ciepłownictwa.
Na końcu powstaje demonstrator technologii – rozwiązanie działające w realnych warunkach, będące impulsem dla rynku i wskazujące konkretny kierunek rozwoju.
NCBR przez cały czas wspiera nowatorskie projekty, w których nacisk kładziony jest na wdrożeniowy i komercjalizacyjny potencjał rozwiązań. W obecnej perspektywie finansowej planowane są kolejne inicjatywy z udziałem partnerów publicznych, a elastyczność i dopasowanie do lokalnych potrzeb uznawane są za najważniejsze czynniki sukcesu.
Podsumowanie
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, przy wsparciu Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki, odgrywa istotną rolę w procesie zielonej transformacji polskiej gospodarki. Poprzez finansowanie innowacji, budowanie kompetencji oraz współpracę z samorządami i biznesem, NCBR wspiera realizację praktycznych projektów na rzecz dekarbonizacji i efektywności energetycznej.
Źródło: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
