Zostały tylko godziny! Przedsiębiorcy muszą zapłacić lub ryzykują milionowe kary

W najbliższy piątek, 28 lutego 2025 roku, mija ostateczny termin na uiszczenie obowiązkowej opłaty rocznej za wpis do Bazy Danych o Produktach i Opakowaniach oraz o Gospodarce Odpadami, powszechnie znanej jako BDO. Ten najważniejszy obowiązek, który w tym roku wiąże się z wyraźnie wyższymi kosztami, dotyczy znacznej części polskich firm. Przedsiębiorcy, którzy zaniedbają terminową wpłatę, narażają się na dotkliwe konsekwencje finansowe, mogące sięgać choćby miliona złotych. Co więcej, brak aktualnego wpisu może całkowicie sparaliżować działalność firmy w zakresie handlu wieloma kategoriami produktów.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

System BDO został utworzony, aby zapewnić skuteczne monitorowanie przepływu odpadów na terenie całego kraju. Jego podstawę prawną stanowi Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach. Elektroniczna baza gromadzi kompleksowe informacje o produktach wprowadzanych na rynek, ich opakowaniach oraz powstających w wyniku ich użytkowania odpadach. Jednym z kluczowych elementów tego systemu jest rejestr BDO, prowadzony przez marszałków województw, do którego wpisane muszą być podmioty spełniające określone w ustawie kryteria.

Od początku 2025 roku w systemie zaszły istotne zmiany, o których poinformowała Monika Maziarz, zastępca dyrektora departamentu ochrony środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego. Najważniejszą nowością jest rozszerzenie obowiązku prowadzenia ewidencji w bazie BDO na wszystkie rodzaje odpadów niebezpiecznych. Do tej pory pięć kategorii takich odpadów było wyłączonych z tego wymogu. Wprowadzone modyfikacje są efektem konieczności dostosowania polskiego prawodawstwa do regulacji obowiązujących w Unii Europejskiej i mają na celu zwiększenie kontroli nad przepływem potencjalnie szkodliwych substancji.

Obowiązek uiszczenia opłaty rocznej BDO dotyczy szerokiego spektrum przedsiębiorców. W pierwszej kolejności są to firmy wprowadzające na rynek produkty elektroniczne i sprzęt RTV/AGD. Również przedsiębiorcy oferujący towary zawierające baterie lub akumulatory muszą posiadać aktualny wpis do rejestru. Nie inaczej jest w przypadku podmiotów, które używają do pakowania swoich produktów opakowań z tworzyw sztucznych. Branża motoryzacyjna także nie jest wyłączona z tego obowiązku – dotyczy to zwłaszcza firm handlujących oponami i olejami. Warto podkreślić, iż wymóg rejestracji i opłaty obejmuje również importerów, producentów, a także wewnątrzwspólnotowych nabywców opakowań oraz autoryzowanych przedstawicieli producentów sprzętu pochodzącego spoza Unii Europejskiej.

Nowi przedsiębiorcy, którzy dopiero w 2025 roku rozpoczynają działalność i rejestrują się w systemie BDO po raz pierwszy, mają nieco łatwiej – w pierwszym roku uiszczają jedynie opłatę rejestrową. Dopiero od następnego roku kalendarzowego będą zobowiązani do wnoszenia corocznej opłaty. Jest to pewne ułatwienie dla startujących firm, które w początkowym okresie działalności muszą mierzyć się z licznymi wydatkami i formalnościami.

Znaczącą zmianą, która zaskoczyła wielu przedsiębiorców, jest podwyższenie stawek opłat rocznych BDO od stycznia 2025 roku. Zgodnie z nowym rozporządzeniem Ministerstwa Klimatu i Środowiska, mikroprzedsiębiorstwa, czyli firmy zatrudniające do 10 osób i osiągające obrót nieprzekraczający 2 milionów euro, muszą zapłacić 200 złotych, co stanowi dwukrotny wzrost w porównaniu z poprzednią kwotą 100 złotych. Jeszcze bardziej odczuwalną podwyżkę przygotowano dla pozostałych przedsiębiorców – w ich przypadku opłata wzrosła z 300 do 800 złotych, co oznacza wzrost o ponad 160 procent. Te znaczące podwyżki stanowią dodatkowe obciążenie dla polskich firm, szczególnie tych mniejszych, które muszą zmagać się z rosnącymi kosztami prowadzenia działalności.

Proces uiszczenia opłaty BDO nie jest skomplikowany, ale wymaga od przedsiębiorcy znajomości adekwatnego urzędu marszałkowskiego. Wpłaty należy dokonać na rachunek bankowy urzędu marszałkowskiego, odpowiadającego lokalizacji prowadzenia działalności gospodarczej. Numery tych rachunków są dostępne na oficjalnych stronach internetowych poszczególnych urzędów. Warto jednak pamiętać, iż w przypadku firm posiadających oddziały w różnych województwach, opłatę wnosi się do urzędu adekwatnego dla siedziby głównej przedsiębiorstwa.

Konsekwencje zaniedbania terminowej wpłaty mogą być niezwykle dotkliwe. Najbardziej bezpośrednim skutkiem jest wykreślenie podmiotu z rejestru BDO, co w praktyce uniemożliwia legalne wprowadzanie na rynek wielu kategorii produktów. Przedsiębiorca zostaje wówczas pozbawiony możliwości normalnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym, co może prowadzić do paraliżu działalności i utraty klientów. Jednak to nie wszystko – za brak aktualnego wpisu w rejestrze BDO organy kontrolne mogą nałożyć karę administracyjną, której wysokość waha się od tysiąca do choćby miliona złotych. Skala kary uzależniona jest od wielu czynników, w tym wielkości przedsiębiorstwa, rodzaju i skali naruszeń oraz potencjalnych szkód dla środowiska.

Dodatkowym problemem, z którym może spotkać się firma nieposiadająca aktualnego wpisu, są trudności z odbiorem i utylizacją odpadów opakowaniowych. Przedsiębiorcy bez ważnej rejestracji BDO mogą napotkać odmowę ze strony firm zajmujących się gospodarką odpadami, co może prowadzić do gromadzenia się odpadów na terenie przedsiębiorstwa i dalszych komplikacji prawnych związanych z nieprawidłowym składowaniem materiałów potencjalnie szkodliwych dla środowiska.

Eksperci podkreślają, iż systematyczne zwiększanie kontroli nad przepływem odpadów jest częścią szerszej strategii ekologicznej Unii Europejskiej, zmierzającej do minimalizacji negatywnego wpływu działalności gospodarczej na środowisko naturalne. System BDO ma najważniejsze znaczenie dla monitorowania całego cyklu życia produktów – od momentu wprowadzenia ich na rynek, poprzez użytkowanie, aż po utylizację powstałych odpadów. Dzięki temu możliwe jest bardziej efektywne wdrażanie zasad gospodarki obiegu zamkniętego, której celem jest maksymalizacja ponownego wykorzystania surowców i minimalizacja ilości odpadów trafiających na składowiska.

W obliczu zbliżającego się terminu urzędy marszałkowskie odnotowują wzmożony ruch w systemie BDO. Wielu przedsiębiorców, świadomych konsekwencji zaniedbania obowiązku, stara się dokonać wpłaty w ostatniej chwili. Eksperci zalecają jednak, aby nie odkładać tej formalności na ostatni moment, gdyż mogą wówczas wystąpić problemy techniczne związane z przeciążeniem systemu lub opóźnienia w księgowaniu przelewów. Bezpieczniej jest dokonać wpłaty z kilkudniowym wyprzedzeniem, aby mieć pewność, iż środki zostaną zaksięgowane przed upływem terminu.

Dane z poprzednich lat pokazują, iż mimo potencjalnie wysokich kar, wciąż znaczna liczba przedsiębiorców zaniedbuje obowiązek terminowej wpłaty do rejestru BDO. Powody są różne – od zwykłego zapomnienia, przez brak świadomości, iż dany podmiot podlega temu obowiązkowi, aż po celowe unikanie rejestracji. Warto jednak pamiętać, iż w dobie zaawansowanych systemów informatycznych i rosnącej współpracy między różnymi instytucjami państwowymi, prawdopodobieństwo wykrycia nieprawidłowości jest coraz większe. Dlatego też systematyczne wypełnianie obowiązków wynikających z przepisów o gospodarce odpadami powinno być integralną częścią zarządzania każdym przedsiębiorstwem.

Dla przedsiębiorców, którzy chcą uzyskać więcej informacji na temat systemu BDO, dostępne są różnorodne źródła wsparcia. Oprócz oficjalnych stron internetowych urzędów marszałkowskich i Ministerstwa Klimatu i Środowiska, funkcjonuje również infolinia BDO, gdzie można uzyskać odpowiedzi na pytania dotyczące rejestracji i obowiązków sprawozdawczych. Dodatkowo, wiele izb gospodarczych i organizacji branżowych organizuje szkolenia i webinaria poświęcone tematyce obowiązków środowiskowych przedsiębiorców, które mogą być cennym źródłem aktualnej wiedzy w tym zakresie.

Obowiązujący termin 28 lutego 2025 roku jest ostateczny i nie przewiduje się jego przedłużenia. W związku z tym przedsiębiorcy, którzy jeszcze nie dokonali wpłaty, powinni niezwłocznie dopełnić tego obowiązku, aby uniknąć potencjalnie poważnych konsekwencji prawnych i finansowych. Regularne monitorowanie zmian w przepisach dotyczących gospodarki odpadami i terminowe wypełnianie wynikających z nich obowiązków to nie tylko wymóg prawny, ale również element odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska naturalnego.