Zmiany w przepisach dotyczących cen energii elektrycznej w Polsce

Cele nowelizacji

ZmOgrWysCenEnergU zakłada:

1. przedłużenie wsparcia dla gospodarstw domowych – mechanizm ceny maksymalnej energii elektrycznej został utrzymany na poziomie 500 zł/MWh do 30.9.2025 r.;
2. ograniczenie wsparcia dla innych podmiotów – z uwagi na stabilniejszą sytuację samorządów, instytucji użyteczności publicznej oraz sektora małych i średnich przedsiębiorstw, wsparcie skierowano ku gospodarstwom domowym;
3. poprawę efektywności systemu rekompensat – usprawnienie przepływu środków finansowych oraz doprecyzowanie zasad rozliczeń z Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny;
4. wprowadzenie elastyczności finansowej – umożliwienie przesuwania środków między funduszami celem zapewnienia płynności wypłat rekompensat.

Zmiany w systemie cen energii elektrycznej

Kontynuacja mechanizmu ceny maksymalnej

Nowelizacja przedłuża funkcjonowanie mechanizmu ceny maksymalnej za energię elektryczną. Mimo względnej stabilizacji na krajowych i międzynarodowych rynkach energii, uznano, iż podmioty z sektora jednostek samorządu terytorialnego, instytucji użyteczności publicznej oraz sektora małych i średnich przedsiębiorstw są mniej narażone na skoki cen niż gospodarstwa domowe. W efekcie wsparcie skoncentrowano wyłącznie na tej ostatniej grupie odbiorców. W okresie od 1.1.2025 r. do 30.9.2025 r. cena maksymalna energii elektrycznej dla gospodarstw domowych będzie wynosić 500 zł/MWh, co pozwoli na uniknięcie kosztów sięgających średnio 623 zł/MWh, wynikających z taryf rynkowych zatwierdzonych na okres od 1.7.2024 r. do 31.12.2025 r. przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Obowiązki w zakresie taryf energetycznych

ZmOgrWysCenEnergU nakłada na przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność w zakresie obrotu energią elektryczną obowiązek złożenia wniosków o zmianę taryfy dla energii elektrycznej do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w terminie do 30.4.2025 r.

W odniesieniu do przedsiębiorstw wykonujących zadania sprzedawcy z urzędu, zwolnionych z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy z 10.4.1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2024 r. poz. 266) obowiązek ten będzie dotyczył złożenia do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki wniosku o taryfę dla energii elektrycznej albo jej zmianę także w terminie do dnia 30.4.2025 r.

Wprowadzone rozwiązanie gwarantuje dalsze monitorowanie kosztów energii, a także ścisłe przestrzeganie założeń dotyczących cen maksymalnych.

Odejście od wsparcia dla instytucji publicznych

W obliczu stabilniejszej sytuacji na rynku oraz rosnącej dostępności ofert konkurencyjnych, zrezygnowano z mechanizmów ochronnych dla jednostek samorządowych, instytucji publicznych oraz podmiotów z sektora małych i średnich przedsiębiorstw.

Zmiana ta ma na celu uproszczenie systemu wsparcia oraz skoncentrowanie środków na gospodarstwach domowych, dla których wzrost rachunków za energię może mieć najbardziej dotkliwe skutki.

Korekty w systemie opłat mocowych

Zawieszenie opłaty mocowej dla gospodarstw domowych

Działania osłonowe obejmują przedłużenie zerowej stawki opłaty mocowej dla gospodarstw domowych na 2025 r. Odbiorcy energii elektrycznej w punktach poboru o napięciu znamionowym nieprzekraczającym 1 kV, wykorzystujący energię na własne potrzeby, zostaną zwolnieni z tej opłaty.

Operator systemu przesyłowego, który pobiera opłatę mocową, będzie otrzymywał rekompensatę powiększoną o podatek VAT, na wyodrębniony rachunek, który wskaże dysponentowi Fundusz Przeciwdziałania COVID-19. Środki będą przekazywane na wskazany rachunek do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy rekompensata. Co istotne, środki finansowe wypłacane w ramach rekompensaty są środkami zgromadzonymi z tytułu opłaty mocowej.

Nowe limity wydatków z Funduszu COVID-19

W ZmOgrWysCenEnergU przewidziano maksymalne limity wydatków z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 z tytułu rekompensaty w 2025 r. Dostrzeżono również konieczność zmiany planu finansowego Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 oraz zmianę w ustawie z 31.3.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 568) poprzez określenie, iż celem wydatkowania z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 jest rekompensata wypłacana na rzecz operatora systemu przesyłowego w związku z ustaleniem stawki opłaty mocowej dla wybranych odbiorców końcowych na poziomie 0 zł/miesiąc w 2025 r.

Modernizacja zasad finansowania rekompensat

Elastyczność w zarządzaniu funduszami

Analiza funkcjonowania dotychczasowych systemów wsparcia wykazała konieczność wprowadzenia większej elastyczności w gospodarowaniu środkami. ZmOgrWysCenEnergU umożliwia przesuwanie funduszy między Funduszem Wypłaty Różnicy Ceny a Funduszem Przeciwdziałania COVID-19 środków przeznaczonych na rekompensaty za stosowanie mechanizmu ceny maksymalnej w celu zapewnienia ich płynnych wypłat.

Doprecyzowanie terminów rozliczeń

Przepisy nowelizacji wprowadzają terminy końcowego rozliczenia systemu rekompensat za 2025 r., aby uniknąć kolizji z rozliczeniami za poprzednie okresy wsparcia.

Rozwiązanie to zapewnia płynność działania systemu finansowego oraz ułatwia zarządzanie środkami przeznaczonymi na wsparcie odbiorców energii elektrycznej.

Etap legislacyjny

Przepisy ustawy z 27.11.2024 r. o zmianie ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku oraz w 2024 roku oraz niektórych innych ustaw weszły w życie 12.12.2024 r.

Komentarz dla Legalis.pl
dr hab. Mariusz Szyrski, prof. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Przepisy ustawy z 27.11.2024 r. o zmianie ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku oraz w 2024 roku oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1831), które weszły w życie 12.12.2024 r. stanowią dobrą kontynuację działań osłonowych dla gospodarstw domowych – w zakresie mechanizmu ceny maksymalnej energii elektrycznej oraz zawieszenia opłaty mocowej. Problematyczne jednak wydaje się pominięcie innych grup odbiorców (jak wskazano – środków nadzwyczajnych nie stosuje się między innymi wobec jednostek samorządu terytorialnego, instytucji użyteczności publicznej, czy sektora małych i średnich przedsiębiorstw) – w szczególności właśnie w stosunku do najmniejszych przedsiębiorców (MŚP oraz mikro). Na sprawę tą zwrócił uwagę Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców w piśmie z 20.11.2024 r. stanowiącym opinię w procesie legislacyjnym na etapie konsultacji. W znowelizowanej ustawie wprowadzono ponadto „uelastycznienie” w zakresie możliwości przesunięcia pomiędzy Funduszem Wypłaty Różnicy Ceny a Funduszem Przeciwdziałania COVID-19 środków przeznaczonych na rekompensaty za stosowanie mechanizmu ceny maksymalnej.