Zmiany w dowodach osobistych stają się faktem. Co musisz wiedzieć?

Polski rząd zatwierdził przełomowe zmiany dotyczące systemu dowodów osobistych, które fundamentalnie zmienią sposób weryfikacji tożsamości oraz ochrony danych obywateli. Projekt ustawy przygotowany przez Ministerstwo Cyfryzacji, przyjęty 17 maja 2025 roku, wprowadza szereg innowacyjnych rozwiązań mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa obywateli, usprawnienie procesów administracyjnych oraz zapobieganie coraz częstszym przypadkom kradzieży tożsamości.

Fot. Warszawa w Pigułce

Jedną z najważniejszych zmian, które wzbudzają największe zainteresowanie zarówno wśród obywateli, jak i instytucji finansowych, jest umożliwienie bankom oraz innym wybranym podmiotom sektora prywatnego dostępu do zdjęć twarzy z Rejestru Dowodów Osobistych. To przełomowe rozwiązanie ma na celu skuteczniejszą weryfikację, czy osoba okazująca dowód osobisty jest faktycznie jego prawowitym właścicielem.

Problem wyłudzeń z wykorzystaniem skradzionych lub podrobionych dokumentów tożsamości staje się coraz poważniejszy w erze cyfrowej. Przestępcy często posługują się fałszywymi dokumentami zawierającymi prawdziwe dane osobowe ofiary, ale z podmienionym zdjęciem. Dzięki nowym przepisom pracownicy banków będą mogli porównać zdjęcie widniejące na okazywanym dokumencie z oficjalnym wizerunkiem zapisanym w państwowym rejestrze, co znacząco utrudni proceder wyłudzeń.

Ministerstwo Cyfryzacji zapewnia, iż mimo ułatwienia dostępu do danych biometrycznych, wprowadzone zostaną rygorystyczne zabezpieczenia. Dostęp do zdjęć będzie przyznawany wyłącznie za zgodą Ministra Cyfryzacji, po spełnieniu ścisłych warunków bezpieczeństwa. Co istotne, podmiot weryfikujący nie będzie miał prawa do przechowywania pobranych fotografii po dokonaniu weryfikacji. Jest to najważniejsze zabezpieczenie chroniące prawa obywateli do kontroli nad swoimi danymi biometrycznymi.

Nowe przepisy wprowadzają również rewolucyjne ułatwienie dla posiadaczy kont bankowych. Do tej pory wymiana dowodu osobistego wiązała się z koniecznością osobistego poinformowania wszystkich instytucji finansowych, w których klient posiadał produkty, o nowym numerze i dacie ważności dokumentu. Często prowadziło to do problemów z dostępem do usług bankowych, gdy klient zapomniał lub nie zdążył zaktualizować swoich danych.

Po wejściu w życie nowelizacji proces ten zostanie w pełni zautomatyzowany. System państwowy będzie automatycznie przekazywał informacje o nowo wydanym dokumencie, jego numerze, serii i dacie ważności bezpośrednio do systemów banków i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych. Pozwoli to na płynną kontynuację obsługi klienta bez zbędnych formalności i wizyt w placówkach. Warto podkreślić, iż dostęp do tych danych zostanie ograniczony wyłącznie do instytucji zapewniających najwyższy poziom bezpieczeństwa przetwarzania informacji.

Istotną zmianą jest również usprawnienie procedur administracyjnych związanych z udostępnianiem danych z rejestrów prowadzonych przez Ministerstwo Cyfryzacji. w tej chwili każde udostępnienie danych z rejestrów państwowych wymaga wydania decyzji administracyjnej, co znacząco wydłuża czas oczekiwania na informacje. Nowe przepisy zakładają, iż formalna decyzja będzie wydawana wyłącznie w przypadku odmowy lub cofnięcia zgody na dostęp do danych.

Według szacunków Ministerstwa Cyfryzacji, takie podejście pozwoli skrócić czas trwania procedur choćby o połowę, co przełoży się na sprawniejszą obsługę obywateli i podmiotów gospodarczych. Zmiany obejmą szeroki zakres rejestrów państwowych, w tym: rejestr PESEL, ewidencję ludności, Rejestr Dowodów Osobistych, Rejestr Dokumentów Paszportowych, rejestr danych kontaktowych, rejestr zastrzeżeń numerów PESEL oraz centralną ewidencję pojazdów i kierowców.

Resort wyraźnie podkreśla, iż przyspieszenie procedur nie będzie odbywać się kosztem bezpieczeństwa danych osobowych. Każdy wniosek o udostępnienie informacji przez cały czas będzie podlegał weryfikacji pod kątem spełnienia wymagań ustawowych. W przypadku odmowy dostępu do danych lub cofnięcia wcześniej udzielonej zgody, wnioskodawca zachowa prawo do zaskarżenia decyzji i poddania jej kontroli sądu administracyjnego.

Nowelizacja wprowadza również innowacyjne rozwiązanie w postaci centralnego rejestru obywateli polskich przebywających zagranicą. Dotychczas informacje o Polakach czasowo zamieszkałych lub podróżujących poza granicami kraju były rozproszone między różnymi urzędami i placówkami dyplomatycznymi, co utrudniało szybką reakcję w sytuacjach kryzysowych.

Nowy, jednolity rejestr będzie prowadzony przez ministerstwo adekwatne do spraw zagranicznych w zaawansowanym systemie teleinformatycznym. Obywatele będą mogli w prosty sposób zarejestrować swoją podróż zagraniczną dzięki aplikacji mObywatel, podając dane kontaktowe i adres pobytu. Dzięki temu konsulowie uzyskają natychmiastowy dostęp do informacji niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa Polakom w sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak klęski żywiołowe, zamieszki polityczne czy konflikty zbrojne.

System ten może okazać się nieoceniony w przypadku konieczności przeprowadzenia szybkiej ewakuacji z zagrożonego regionu. Mając dostęp do aktualnych danych kontaktowych, służby konsularne będą w stanie sprawnie powiadomić obywateli o zagrożeniu oraz skoordynować akcję ratunkową. To rozwiązanie stanowi odpowiedź na doświadczenia z ostatnich lat, gdy konieczne były nagłe ewakuacje Polaków z różnych regionów świata dotkniętych niespodziewanymi kryzysami.

Aplikacja mObywatel, która już teraz cieszy się ogromną popularnością wśród Polaków, zyska dzięki nowym przepisom dodatkowe funkcjonalności. Oprócz wspomnianej możliwości rejestracji podróży zagranicznej, planowane są kolejne udogodnienia mające na celu cyfryzację kontaktów obywatela z administracją publiczną. Szczegóły tych rozwiązań będą stopniowo ujawniane przez Ministerstwo Cyfryzacji w miarę postępu prac nad implementacją nowych przepisów.

Wprowadzane zmiany wpisują się w szerszy trend cyfryzacji usług publicznych i wzmacniania bezpieczeństwa cyfrowego obywateli. W ostatnich latach Polska konsekwentnie rozwija swoje systemy e-administracji, dążąc do pełnego wykorzystania potencjału technologii cyfrowych w relacjach państwo-obywatel. Aktualna nowelizacja stanowi kolejny krok w tym kierunku, łącząc troskę o bezpieczeństwo danych z dbałością o wygodę użytkowników.

Przyjęty przez rząd projekt ustawy trafi teraz do Sejmu, gdzie posłowie będą mieli okazję do wniesienia ewentualnych poprawek. Biorąc pod uwagę znaczenie proponowanych zmian dla bezpieczeństwa obywateli oraz poprawy funkcjonowania administracji, można się spodziewać stosunkowo sprawnego procesu legislacyjnego. Ministerstwo Cyfryzacji nie podało jeszcze dokładnej daty wejścia w życie nowych przepisów, ale według nieoficjalnych informacji może to nastąpić jeszcze przed końcem bieżącego roku.

Eksperci z zakresu cyberbezpieczeństwa oraz ochrony danych osobowych podkreślają, iż wprowadzane rozwiązania stanowią dobrą równowagę między usprawnieniem procesów a ochroną prywatności obywateli. Ważne będzie jednak dokładne monitorowanie praktycznego funkcjonowania nowych przepisów, szczególnie w obszarze dostępu podmiotów prywatnych do danych biometrycznych, aby zapewnić, iż wykorzystywane są one wyłącznie w zamierzonych celach związanych z weryfikacją tożsamości.

Wdrożenie tych zmian stawia Polskę w czołówce europejskich państw pod względem innowacyjnych rozwiązań w zakresie cyfrowej tożsamości i administracji elektronicznej, jednocześnie zapewniając obywatelom wyższy poziom ochrony przed coraz bardziej wyrafinowanymi formami cyberprzestępczości.