Zamek na szczycie wulkanu

Zamek na szczycie wulkanu.

Mamy w Polsce kilka zamków (bodajże trzy), które zostały zbudowane na szczycie stożka wulkanicznego. Oczywiście na szczycie stożka bardzo starego, wypłaszczonego i dawno wygasłego, ale jednak!

Jednym z nich jest położony na Szlaku Orlich gniazd, Zamek Tenczyn, który niegdyś był wspaniałą rezydencją magnacką, zacnego, nieodzownie związanego w Polską, rodu Tęczyńskich. Trzeba bowiem wiedzieć, iż ród Tęczyńskich, był jednym z najpotężniejszych rodów dawnej rzeczpospolitej.

Drewniane zabudowanie obronne zaczęły powstawać tutaj już w XIV wieku, budowane przez Nawoja z Morawicy, który prawdopodobnie wzniósł tam pierwszą drewnianą warownię. Jego syn, Andrzej (który przyjął później nazwisko Tęczyński), wzniósł na miejscu drewnianych zabudowań kamienny, gotycki zamek. Warownia zyskiwała na znaczeniu nie tylko przez adekwatności obronne, ale także przez to, iż leżała na ważnym szlaku handlowym, który łączył Kraków ze Śląskiem.

W okresie Renesansu zamek został przebudowany w tym stylu, w taki sposób, iż nazywany był „wawelskim bratem”, chociaż był dużo mniejszy, to i tak robił ogromne wrażenie.

Dzisiaj po dawnym wyglądzie zamku pozostały ruiny murów, dzięki którym możemy jedynie wyobrazić sobie jego dawną świetność. Obecny jego wygląd zawdzięczamy głównie Szwedom, którzy oblegali warownię, uwierzywszy w fejka puszczonego przez Polaków, iż to tu ukryty jest Polski Skarbiec Koronny (w rzeczywistości był on na Spiszu). Polacy ostatecznie skapitulowali, a zdradzieccy Szwedzi pod dowództwem Kurta Christopha von Königsmarcka nie dotrzymali warunków układu i wymordowali całą załogę. Zamek ograbili, a następnie spalili. W wieku XVIII Tenczyn ponownie spłonął, tym razem w wyniku uderzenia pioruna i od tego czasu popadał w coraz większą ruinę. Obecnie, po batalii sądowej, właścicielem zamku został hr. Potocki (Ród Tęczyńskich zakończył się na Janie Magnusie Tęczyńskim, a całość majątku odziedziczyła jego córka, tym samym dobra Tęczyńskich przeszły we władanie rodziny Opalińskich. Od 1816 r. zamek stał się własnością Potockich herbu Pilawa).

Informacje praktyczne (stan na 14.04.2024)

Kwiecień soboty i niedziele, od 10:00 do 18:00.

wejścia z przewodnikiem o każdej pełnej godzinie (wliczone w cenę biletu!). Bez przewodnika można wchodzić o dowolnej porze. Ostatnie oprowadzanie z przewodnikiem o godz. 17:00.

Ceny biletów:

Dzieci do lat 5 bezpłatnie.

W każdy ostatni czwartek miesiąca Muzeum nieczynne – dzień techniczny.
Ostatnie zalecane wejście 90 minut przed zamknięciem Muzeum.

Zachęcamy do śledzenie strony Facebook zamku: https://www.facebook.com/ZamekTenczyn.

Parking (info ze strony zamku): W bezpośredniej okolicy zamku znajduje się 5 parkingów.

Od strony miejscowości Tenczynek (Rudno, ul. Galicyjska):

1) Parking bezpłatny, niestrzeżony, pozostający w dyspozycji Lasów Państwowych. Ścieżka dojścia do zamku prowadzi stromym leśnym szlakiem, w związku z czym nie rekomendujemy jej osobom starszym, osobom ze specjalnymi potrzebami oraz podróżujących z małymi dziećmi.

Od strony miejscowości Rudno (Rudno, ul. Królewska):

2) Parking bezpłatny, niestrzeżony, pozostający w dyspozycji Fundacji NEW ERA ART, wskazywany jako parking pierwszeństwa dla osób z niepełnosprawnościami, gości specjalnych zamku oraz pracowników. Znajduje się w odległości 50 metrów od bramy zamku.

3) Parking płatny, 7 zł / 24 h, podmiot zarządzający: “PARKKING WITOLD KOZŁOWSKI”.

4) Parking płatny przy Muzeum Agatów w Rudnie, 9 zł / 24 h, podmiot zarządzający: “FHU AGAT MARIA KOPRUCHA”.

5) Parking bezpłatny przy Kaplicy św. Rafała Kalinowskiego w Rudnie.

lokalizacja: Rudno 1, 32-067 Rudno, 50.10263567772104, 19.581218155278

Zwiedzanie Zamku Tenczyn

Jak wspominałem, zamek położony jest na szczycie stożka wulkanicznego, a więc z terenu, który znajduje się nieco niżej, można zobaczyć go w całej okazałości. Zanim do niego wejdziemy polecam go obejść dookoła. Jeśli będziecie mieli możliwość odwiedzić Tenczyn przy dobrej pogodzie i widoczności, to ze wzgórza zobaczycie Beskidy, a choćby Tatry. Warto również wiedzieć, iż w czasach prehistorycznych nie tylko był tutaj wulkan, ale także morze, stąd w wapiennych kamieniach z których budowano warownię, można dostrzec wiele śladów amonitów.

Poniżej zamku znajduje się mini zoo, które prawdopodobnie będzie nie lada atrakcją dla dzieci.

Wchodząc do środka musimy przejść przez barbakan, czyli przez znany od średniowiecza typ budowli obronnej. Najbardziej znany w Polsce barbakan znajduje się w Krakowie, ale ma go również Tenczyn! Przechodząc przez bramę nie sposób nie dostrzec nad nią herbu Tęczyńskich, czyli herbu Topór. Przedłużeniem barbakanu jest długi na 40 metrów korytarz — szyja. Jest to najdłuższa tego typu budowla w Polsce.

Na końcu szyi, na wzniesieniu możemy zobaczyć wieżę bramną, czyli wieżę Nawojową (nazwaną tak na cześć pierwszego budowniczego zamku), a na poziomie, na którym znajdziemy się po przejściu szyi, możemy podziwiać pozostałości baszt. Na uwagę zasługuje Baszta Grunwaldzka, nazwana tak w związku ze zwycięstwem Polaków w bitwie pod Grunwaldem, oraz w związku z tym, iż to właśnie na zamku Tenczyn byli więzieni zacniejsi rycerze krzyżaccy.

Przechodząc przez Wieżę Nawojową, po prawej stronie możemy zobaczyć pozostałości kaplicy, w której w tej chwili realizowane są prace archeologiczne i zabezpieczające, następnie wjedziemy na dziedziniec, a tym samym na zamek górny. To tutaj mieściła się studnia, budynki mieszkalne, budynki dla załogi zamku, tu toczyło się zamkowe życie. Stąd możemy udać się na Wieżę Nawojową, w której gniazda uwiły sobie pustułki, i która będzie świetnym punktem obserwacyjnym na warownię i okolicę. Możemy również wejść na szczyt barbakanu.

W przyszłości prawdopodobnie będzie można wejść do kaplicy, czy do baszty „Dorotka”. Jednakże w tej chwili nie jest to możliwe. Na zamku wciąż realizowane są prace, które są spowalniane tym, iż fundusze od państwa są coraz to mniejsze, a w tym roku nie przyznano ich wcale.

Tak wygląda Tenczyn obecnie:

A tak wyglądał kiedyś:

(zdjęcia rekonstrukcji zamku ze strony: https://tenczyn.com/rekonstrukcje/)

Zamek Tenczyn to wspaniałe miejsce na szlaku Orlich Gniazd, zwiedzając go warto skorzystać z usługi przewodnika, zwłaszcza że, po oprowadzaniu mamy ograniczony jedynie godzinami zamknięcia zamku czas wolny. Warto również przyjechać tutaj w sierpniu, kiedy rozgrywa się epicka rekonstrukcja bitwy – “Obrona Zamku Tenczyn przed Szwedem 1655”.

Tu zdjęcia z tego wydarzenia z 2023 r:

Czytaj też inne z serii podróże: tutaj