Kandydat na lidera partii liberalnej Justin Trudeau przemawia podczas Narodowej Prezentacji Liderów Partii Liberalnej 2013 w Toronto w sobotę 6 kwietnia 2013 roku.
Wczoraj najważniejszą wiadomością w kanadyjskich mediach była rezygnacja Justina Trudeau z przywództwa w partii liberalnej, a co za tym idzie dymisja ze sprawowania funkcji premiera Kanady. Komunikat wygłoszony przez Trudeau nastąpił po licznych apelach działaczy partyjnych, członków klubu parlamentarnego Liberałów o ustąpienie. Krok ten wydawał się nieunikniony, bowiem sondaże wskazywały, iż akceptacja w społeczeństwie kanadyjskim dla polityki Justina Trudeau drastycznie spadła, a główna partia opozycyjna osiągnęła miażdżącą przewagę.
Decyzja Justina Trudeau nastąpiła po ponad dziewięciu latach sprawowania najważniejszego urzędu w kraju oraz niemal 12 latach na czele swojej partii. Tak więc, gdy Kanada przygotowuje się do nowej ery politycznej, warto spojrzeć wstecz na karierę Justina Trudeau:
2008–2013: Od posła do lidera partii
W młodości Trudeau mówił w wywiadzie dla Sandie Rinaldo z CTV News, iż „nigdy” nie zostanie politykiem, obserwując, przez co przeszedł jego ojciec, Pierre Elliott Trudeau, jako premier. Jednak spekulacje o jego przyszłości politycznej zaczęły się po tym, jak wygłosił wzruszające przemówienie na pogrzebie ojca, które przywróciło go do centrum uwagi.
W 2007 roku Trudeau przeszedł od pomagania Liberałom w kampaniach do zdobycia nominacji w okręgu Papineau w Quebecu.
W 2008 roku wygrał mandat i zasiadł w Izbie Gmin, wygrywając wbrew przewidywaniom komentatorów – zapowiedź jego umiejętności przełamywania oczekiwań w przyszłości. Jego awans z posła opozycji na lidera partii nastąpił stosunkowo szybko.
Choć lata 2009–2011 były dla Liberalnej Partii Kanady czasem politycznej stagnacji, w 2012 roku, świeżo po zwycięstwie w charytatywnej walce bokserskiej z senatorem Patrickiem Brazeau, Trudeau ogłosił swoją kandydaturę na lidera partii.
W kwietniu 2013 roku, mając 41 lat, zdobył przywództwo partii, uzyskując niemal 80% głosów, obiecując „ciężką pracę, która jest konieczna.”
Od tego momentu starał się odbudować podzieloną markę Liberałów, a sondaże wskazywały na stały wzrost poparcia dla partii pod jego przywództwem.
2014–2015: Od trzeciej partii do premiera
Rozpoczynając przedwyborczy wysiłek, by zaprezentować Liberałów jako realną alternatywę dla starzejącego się rządu ówczesnego premiera Stephena Harpera, Trudeau niespodziewanie ogłosił w lutym 2014 roku, iż wyklucza wszystkich senatorów Liberalnej Partii z klubu parlamentarnego. Decyzja miała na celu uczynienie Senatu bardziej niezależnym.
Ten zaskakujący krok, choć początkowo kontrowersyjny, po dekadzie ugruntował się jako ruch prowadzący do powstania w dużej mierze niezależnego Senatu.
Kiedy Stephen Harper ogłosił przedwczesne rozpoczęcie kampanii w 2015 roku, przedstawiając wybory jako walkę o to, kto ma „sprawdzone doświadczenie, aby utrzymać naszą gospodarkę silną i kraj bezpieczny,” oczekiwania wobec Justina Trudeau były dość niskie. Rządząca od trzech kadencji partia gwałtownie określiła go jako „jeszcze niegotowego.”
Premier Justin Trudeau udaje się na scenę z żoną Sophie Gregoire-Trudeau w siedzibie partii w Montrealu wczesnym rankiem we wtorek, 20 października 2015 roku.
Jednak po najdłuższej kampanii federalnej w najnowszej historii, podczas której Trudeau z powodzeniem pracował nad zdobyciem poparcia zarówno poprzez bezpośredni kontakt z wyborcami, jak i udział w formalnych debatach, Liberałowie przekroczyli wszelkie oczekiwania. W wyborach 19 października 2015 roku zdobyli 184 z 338 mandatów. Obiecując „prawdziwą zmianę,” „pozytywną politykę” oraz „pogodne czasy.” Większościowy rząd Trudeau gwałtownie przystąpił do realizacji swoich obietnic.
2015–2019: Od rządów większościowych do mniejszościowych
Pierwszym historycznym posunięciem Trudeau jako premiera było powołanie gabinetu o równowadze płci, co uzasadnił słynnym stwierdzeniem: „bo mamy 2015 rok!” Ten krok, jak i inne działania wspierające politykę feministyczną, zwróciły na niego uwagę międzynarodowych mediów.
Rząd Trudeau wprowadził szereg istotnych reform, takich jak przywrócenie powszechnego spisu ludności, uruchomienie programu Canada Child Benefit, który wyciągnął setki tysięcy dzieci z ubóstwa, oraz podpisanie Porozumienia Paryskiego w sprawie zmian klimatycznych. W obliczu kryzysu uchodźców, symbolizowanego tragicznym zdjęciem utopionego syryjskiego chłopca Alana Kurdiego, Liberałowie gwałtownie przyjęli dziesiątki tysięcy syryjskich uchodźców.
Rząd podjął też kroki na rzecz pojednania z rdzennymi ludami Kanady, rozwiązując problemy infrastruktury wodnej oraz badając kwestie związane z zaginięciami i morderstwami kobiet i dziewcząt z rdzennych społeczności. Trudeau wydał również szereg oficjalnych przeprosin za historyczne nadużycia wobec mniejszości, w tym rdzennych mieszkańców oraz osób LGBTQ2S+.
W tym czasie Kanada stała się jednym z nielicznych państw umożliwiających dostęp do wspomaganego samobójstwa (MAiD), co wzbudziło kontrowersje, ale było uważane za jedno z najbardziej postępowych rozwiązań na świecie.
Donald Trump wita premiera Kanady Justina Trudeau przed Skrzydłem Zachodnim Białego Domu w Waszyngtonie, poniedziałek, 13 lutego 2017 roku.
Jednak niektóre ambitne obietnice Liberałów zaczęły gwałtownie napotykać trudności. Wycofano się z planu reformy systemu wyborczego „pierwszy na mecie,” nie udało się zrównoważyć budżetu, a zakup za miliardy dolarów rurociągu Trans Mountain rozgniewał aktywistów środowiskowych.
Do problemów doszły skandale etyczne, jak kontrowersyjna podróż Trudeau do Indii, czy złamanie przepisów dotyczących przyjmowania prezentów w związku ze świątecznym pobytem na prywatnej wyspie Aga Khana.
2019: Kolejne wybory i zmiana układu sił
W 2019 roku Trudeau, obciążony już czterema latami rządzenia, zmienił narrację na „kontynuujmy postęp” zamiast „czas na zmianę.” Jednak kampania była trudniejsza, gdyż zarówno Konserwatyści, jak i Nowi Demokraci mieli nowych liderów, a Trudeau z najmłodszego z liderów głównych partii stał się najstarszym.
W trakcie kampanii wizerunek Trudeau został poważnie nadszarpnięty publikacją zdjęć sprzed dwóch dekad, na których miał twarz pomalowaną na ciemno w ramach tematycznej imprezy „Arabian Nights.” Trudeau przeprosił za swoje „całkowicie nieakceptowalne” zachowanie, przyznając, iż miały miejsce inne podobne incydenty.
Justin Trudeau świętuje wygraną w siedzibie partii liberalnej w Montrealu we wtorek 22 października 2019 roku.
Pomimo kontrowersji, 21 października 2019 roku Kanadyjczycy dali Trudeau drugą szansę, ale tym razem w formie rządu mniejszościowego. Wynik wyborów ujawnił jednak nowe wyzwania związane z jednością narodową – Liberałowie nie zdobyli żadnych mandatów w Albercie i Saskatchewan, a ruch niepodległościowy w Quebecu zyskał na sile.
2020–2022: Rządy w czasie pandemii
Rządy mniejszościowe rozpoczęły się od tragedii – w styczniu 2020 roku Iran zestrzelił lot PS752, zabijając 176 osób, w tym 55 obywateli Kanady. Niedługo potem wybuchła pandemia COVID-19, która na nowo podzieliła Kanadyjczyków. Trudeau, w izolacji, rozpoczął codzienne konferencje prasowe przed swoją rezydencją w Rideau Cottage, ogłaszając zamknięcie granic, wprowadzenie zasiłku awaryjnego CERB oraz programów wsparcia dla biznesów.
W połowie 2020 roku na jaw wyszedł kolejny skandal – kontrowersje wokół organizacji WE Charity, która miała zarządzać prawie miliardowym programem grantowym dla studentów. Zarzuty konfliktu interesów dotyczyły bliskich powiązań rodziny Trudeau z założycielami organizacji.
Co nastąpiło potem, to burzliwe polityczne wydarzenia, od przesłuchań jego szefowej gabinetu, Katie Telford, po ówczesnego ministra finansów Billa Morneau, który zwrócił tysiące dolarów za podróże jego rodziny sponsorowane przez organizację WE Charity.
Premier Trudeau rozmawia z mediami na temat pandemii COVID-19 podczas konferencji prasowej przed domem Rideau w Ottawie, w piątek, 20 marca 2020 roku.
Ostatecznie „teflonowy Trudeau” – jak opisał go Don Martin z CTV News – przeprosił i został oczyszczony z bezpośrednich zarzutów, choć wrażenie elityzmu towarzyszące całej sprawie pozostało.
Ten okres obejmował również narodowe rozliczenie się z kwestiami rasowymi, od odkrycia nieoznaczonych grobów na terenach dawnych szkół rezydencyjnych, po protesty przeciwko rasizmowi wobec osób czarnoskórych i brutalności policji. W obliczu obu tych wydarzeń Trudeau okazał empatię, choć krytycy uważali jego działania za powierzchowne.
W sierpniu 2021 roku, chcąc zostawić za sobą dwa trudne lata, Trudeau ogłosił przedterminowe wybory, będące w połowie jego drugiej kadencji. Ogłaszając kampanię, premier z nadzieją podkreślał, iż Kanadyjczycy muszą zdecydować, kto powinien prowadzić kraj w kluczowym momencie pandemii.
Kampania letnia była bezprecedensowa ze względu na rosnącą czwartą falę wirusa oraz związane z nią ograniczenia w organizowaniu dużych zgromadzeń. Centralnym tematem były mandaty szczepionkowe i niejasne stanowisko ówczesnego lidera Konserwatystów, Erina O’Toole’a. Protesty przeciwników szczepień były coraz głośniejsze.
W tym czasie kryzys w Afganistanie, gdzie talibowie ponownie przejęli władzę, zdominował nagłówki. Rząd kanadyjski zobowiązał się przyjąć co najmniej 40 tysięcy uchodźców afgańskich, ale spotkał się z ostrą krytyką za opóźnioną reakcję.
Ostatecznie, 20 września 2021 roku, wyborcy wysłali politykom jasny sygnał: wróćcie do pracy. Liberałowie nie zdobyli większości pandemicznej, na którą liczyli i wrócili do Izby Gmin z układem mandatów niemal identycznym jak przed wyborami.
2022: Konwój Wolności i reakcje rządu
Zimą, gdy Trudeau realizował swoje obietnice wyborcze, pojawił się „Konwój Wolności,” który sparaliżował stolicę kraju na tygodnie, protestując przeciwko polityce COVID-19. Sentencja antyrządowa wśród uczestników, których premier nazwał „niewielką marginesową grupą,” oraz ich nieustępliwość, postawiły na próbę siły policyjne, polityków i społeczeństwo.
W obliczu blokad w Ottawie i na granicach z USA w Windsorze (Ontario) i Coutts (Alberta), rząd federalny uznał za konieczne zażegnanie kryzysu. Po spotkaniach na wysokim szczeblu Trudeau podjął historyczną decyzję o wprowadzeniu Ustawy o sytuacjach nadzwyczajnych, co pozwoliło na rozbicie protestów. Decyzja ta, choć kontrowersyjna, została później przez sąd uznana za uzasadnioną. Trudno jednak zaakceptować decyzje przypominające rządy autorytarne, jak blokadę kont bankowych osób biorących w protestach, którzy wykazywały się szczególną aktywnością. Na takie kroki choćby komuniści w stanie wojennym w Polsce się nie zdecydowali.
Kilka dni po zakończeniu protestów Rosja najechała Ukrainę. Trudeau gwałtownie wyraził wsparcie dla prezydenta Ukrainy, Wołodymyra Zełenskiego, i skierował miliardy dolarów pomocy do tego ogarniętego wojną kraju.
2023-2024: Walka o przetrwanie
Ostatnie lata kadencji Trudeau zdominowały obawy Kanadyjczyków o koszty życia po pandemii. Choć Liberałowie starali się wskazywać na globalne czynniki wpływające na stopy procentowe i ceny żywności, oraz wprowadzili drobne ulgi, jak rabaty na zakupy spożywcze, frustracja obywateli wciąż rosła.
Na scenę wkroczył nowy lider Konserwatystów, Pierre Poilievre, który zastąpił miałkiego O’Toole’a krytykując Liberałów za podatek węglowy i niedostępność mieszkań.
Justin Trudeau czyta dokument z ekranu, występując w roli świadka w Komisji ds. Ingerencji Zagranicznych w Ottawie w środę 16 października 2024 roku.
Do tego doszły doniesienia o zagranicznych ingerencjach w wybory federalne, co zmusiło rząd do powołania publicznego śledztwa. Sprawy komplikował także rosnący nacisk na Trudeau, aby ustąpił miejsca nowemu liderowi partii.
2024-2025: Ostatnie miesiące Trudeau jako lidera
Jesienią 2024 roku Jagmeet Singh, lider NDP, zakończył porozumienie, które wspierało rząd mniejszościowy. Tymczasem wewnętrzne napięcia w partii Liberalnej nasilały się, a liczni posłowie zaczęli otwarcie domagać się odejścia Trudeau.
Po serii porażek politycznych, w tym rezygnacji minister finansów Chrystii Freeland, i presji wewnątrzpartyjnej, Trudeau ogłosił decyzję o ustąpieniu. Swoje odejście uzasadnił nadzieją na obniżenie poziomu polaryzacji w polityce federalnej.
Teraz, po ponad dekadzie na stanowisku, Trudeau przygotowuje się do zakończenia swojej kariery politycznej, pozostawiając swojemu następcy trudne zadanie odbudowy poparcia przed kolejnymi wyborami.
Na podst. CTV News i Canadian Press
