W duchu zbliżających się świąt chcemy Was zachęcić do pomocy dzieciakom z Ukrainy. Możecie to zrobić biorąc udział w wielkanocnych aukcjach na [Allegro]. Znajdziecie tam dużo fantów po najeźdźcach oraz po bojownikach z Ukrainy. Tylko ostrożnie licytujcie bo kwoty zaczynają już wyglądać poważnie.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
„Europoseł Braun wtargnął do szpitala w Oleśnicy, na Dolnym Śląsku, by »zatrzymać« Gizelę Jagielską, ginekolożkę, która wykonuje legalne aborcje. Od kilku dni szpital i dr Jagielska są pod ostrzałem prawicy w związku z przerwaniem ciąży pani Anity.” OKO.press opisuje w pierwszym artykule co się wydarzyło w Oleśnicy gdzie szalał brunatny europoseł. Polecamy też drugi tekst z tego serwisu o tytule „Czego o sprawie z Oleśnicy nie powie ci prawicowy polityk i dziennikarz”. [OKO.press]
Serwis Frontstory w krótkich filmikach w serwisie YouTube analizuje jak kandydaci na prezydenta radzą sobie na TikToku. W związku z (niestety) kolejnym wtargnięciem Grzegorza Brauna na pierwsze strony gazet polecamy Wam filmik sprzed tygodnia właśnie o nim. [###]
„Do wyborów prezydenckich nie mamy co liczyć na to, iż kandydaci będą jakkolwiek interesować się prawami kobiet – choćby jeżeli dyskusję o aborcji sami rozkręcają, tak jak w przypadku szpitala w Oleśnicy.” Krytyka Polityczna opisuje wyborczy kontekst ataku na szpital w Oleśnicy. [Krytyka Polityczna]
„Duda zablokował ustawę o mowie nienawiści. Nie, nie tylko wobec osób LGBTQ, ale np. seniorów. Ustawa, która według prawicy ma być kagańcem na wolność słowa, w praktyce pomogłaby grupom szczególnie narażonym na hejt: i nie, nie tylko gejom, ale również osobom starszym i z niepełnosprawnościami, np. z ośrodków opieki” [OKO.press]
W piątek 18 kwietnia obchodzić mieliśmy tysiąclecie koronacji Bolesława Chrobrego. Było to pierwsze tego typu wydarzenie w dziejach Polski, a brak większych państwowych obchodów z nim związanych stanowił kolejny powód do zjadliwej krytyki wysuniętej przez obóz Zjednoczonej Prawicy wobec rządzących. Czy w istocie możemy mówić tu o epokowym wydarzeniu, czy też raczej o epizodzie faktycznie mało znaczącym? Czy w ogóle znamy dokładną datę koronacji Bolesława Chrobrego? Jak nakładają się współczesne światopoglądowe kalki na wydarzenia z tak odległej przeszłości? Na wskazane pytania odpowiada dr hab. Grzegorz Pac, specjalista zajmujący się historią średniowieczną w wersji skrótowej w swym artykule dla Więzi, w sposób rozbudowany zaś – w rozmowie z Karoliną Głowacką z Radia Naukowego. [Więź], [###]
„Wybory prezydenckie – nie tylko w tym roku – są w Polsce nieuczciwe i absurdalne, bo słyszymy w nich obietnice z góry niemożliwe do spełnienia. A przecież jest wiele poważnych kwestii, w których możemy domagać się precyzyjnego określenia, co kandydat lub kandydatka zamierzają zrobić w ramach prezydenckich uprawnień.” [Krytyka Polityczna]
„Dla ludzi takich jak ja (czyli gejów) nie ma miejsca w wojsku – słyszałem, kiedy starałem się o awans na kapitana. Nie różnię się niczym od innych oficerów. Jestem polskim patriotą i żołnierzem, jestem gotów spełnić swój obowiązek. Nie chcę odchodzić” Polecamy pierwszy tekst z najnowszego cyklu rozmów KPH i OKO.press. [OKO.press]
„Szymon Hołownia, w tej chwili marszałek Sejmu, już po raz drugi próbuje swoich sił w wyborach prezydenckich. Choć nikt nie wieszczy mu drugiej tury, po serii debat w Końskich i Republice jego notowania znów zdają się rosnąć. Przypominamy nasz tekst o Hołowni sprzed pięciu lat, kiedy zszokował środowisko dziennikarskie swoją kandydaturą. Media miały z nim wtedy niemały problem.” [Press]
Jak tam idzie negocjacja pokoju przez Stany Zjednoczone? Z jednej strony wiceprezydent Vance podczas spotkania z premierką Włoch Giorgią Meloni mówił o swoim optymizmie w tym temacie. Z drugiej prezydent Trump i sekretarz stanu Marco Rubio mówią o tym, iż Stany Zjednoczone porzucą prowadzenie rozmów pokojowych jak nie zobaczą żadnego postępu w najbliższym czasie. mówił o swoim optymizmie, porzucą prowadzenie rozmów pokojowych
„Wojna powietrzna między Rosją a Ukrainą jest wybuchowa pod każdym względem. Ale poza wymiarem fizycznym, jest to także bitwa morale i informacji. Obie strony są zamknięte w ciągłej wymianie publicznych oświadczeń i dramatycznych filmów, w których twierdzą, iż druga strona została trafiona i uszkodzona.” [Kyiv Independent]
„W tym odcinku bierzemy. pod lupę sankcje na Rosję. Jak to się stało, iż Rosja wciąż ma dostęp do części zachodnich towarów. Dlaczego rakiety z komponentami z Zachodu wciąż uderzają w Ukrainę? Czy sankcje działają? Jak Rosja 2025 radzi się z sankcjami? Jak rosyjska gospodarka wypracowała mechanizmy obchodzenia sankcji?” [###]
„W krótkim odstępie czasu pojawiły się informacje o dwóch raportach na temat osiągnięć zachodnich czołgów i innego sprzętu pancernego na froncie wojny rosyjsko-ukraińskiej. Pierwszy został przygotowany przez Rosjan, drugi przez Niemców. Aż chce się powiedzieć, iż jeżeli druga wojna światowa jest punktem wyjścia, to Niemcy i Rosjanie do niego wrócili.” [Konflikty]
Europa
„Każde państwo członkowskie UE gromadzi i przetwarza dane dotyczące aborcji na swój sposób. Komisja Europejska nie ustanawia jednolitych standardów i twierdzi, iż nie posiada informacji na temat kobiet wyjeżdżających za granicę, żeby przerwać ciążę.” [OKO.press]
Tydzień temu mogliście przeczytać co Polski Instytut Spraw Międzynarodowych ma do powiedzenia na temat umowy koalicyjnej nowego rządu Niemiec a teraz możecie poczytać i posłuchać co o tym sądzi Ośrodek Studiów Wschodnich. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [###]
30% populacji Niemiec korzysta z TikToka a wśród młodych odsetek ten rośnie do 40%. Od połowy 2024 roku w Niemczech trwały nieustanne kampanie wyborcze, federalne jak i stanowe a serwis Square sprawdził jak kampanie prowadzone przez partie na TikToku przez AfD i Die Linkę mogły przełożyć się na wynik wyborów. [VSquare]
„J.K. Rowling, szkocki ruch anty-trans i dostęp do toalet – sprawa, która przez lata rozgrywała się na stronach brytyjskich tabloidów, skończyła się wyrokiem Sądu Najwyższego, który wykluczył trans kobiety z przestrzeni przeznaczonych dla kobiet: oddziałów szpitalnych, rozgrywek sportowych, szatni, noclegowni, ośrodków dla ofiar przemocy” [OKO.press]
„Budapeszt strefą wolną od LGBT? Jest zakaz Parady Równości. Trwające od tygodni protesty i nacisk międzynarodowej opinii publicznej nie pomogły. Węgierski parlament przegłosował prawo zakazujące organizowania budapesztańskiej Parady Równości.” [OKO.press]
„Podczas węgierskiej prezydencji w UE, rząd Viktora Orbána naciskał na odwiedzające delegacje, aby zatrzymały się w Hotelu Dorothea, luksusowym hotelu należącym do zięcia premiera. Jednym z najbardziej uderzających przypadków był premier Finlandii Petteri Orpo, którego delegacja została tam przekierowana przez węgierskich organizatorów, mimo iż dokonała rezerwacji w innym miejscu.” [VSquare]
Na Bałkanach i Kaukazie ciągle niespokojnie. Ośrodek Studiów Wschodnich przygotował kilka analiz, które przybliżą Wam jak się sytuacja zmieniła w tych miejscach.
„Od śmierci najsłynniejszego rosyjskiego opozycjonisty Aleksieja Nawalnego minął już ponad rok. Jak teraz wygląda rosyjska opozycja? Czy Władimir Putin jest zagrożony? Czy wojna na Ukrainie budzi kontrowersje w Rosji? O tym opowiada Maria Domańska, ekspertka OSW.” [###]
Bliski i Środkowy Wschód
Izraelskie naloty na Gazę nie ustają. Tylko w piątek zginęło 25 osób. [AP News]
Organizacje pomocowe donoszą, ze Izrael od sześciu tygodni nie wpuszcza na teren Gazy żywności i innej pomocy humanitarnej. System pomocy humanitarnej w Strefie Gazy „jest w obliczu całkowitego upadku”, ostrzegli szefowie 12 niezależnych organizacji pomocowych we wspólnym oświadczeniu. Ze względu na wznowione przez Izrael bombardowania część organizacji ograniczyła/zamknęła swoją działalność ze względu na zbyt duże niebezpieczeństwo. W wyniku ostatnich licznych ataków zginęły setki osób, a ponad 400 000 Palestyńczyków musiało opuścić swoje schronienia. [AP News]
Izraelskie wojsko zacieśnia kontrolę nad Strefą Gazy, rozszerzając strefy buforowe i korytarze bezpieczeństwa oraz utrzymując przejścia graniczne zamknięte. Od zakończenia zawieszenia broni między Izraelem a Hamasem 18 marca podział Strefy Gazy przyspieszył, być może jest to preludium do trwałej okupacji izraelskiej. Minister obrony Izraela powiedział w środę, iż armia „pozostanie w strefach bezpieczeństwa, aby działać jako bufor między wrogiem a społecznościami [izraelskimi]”. [France24]
Reuters informuje o rzekomo planowanym przez Arabią Saudyjską spłaceniu syryjskich długów w Międzynarodowym Funduszu Walutowym (MFW). Mowa o około 15 mln dolarów, które muszą zostać spłacone zanim MFW będzie skłonny udzielać Syrii dalszej pomocy rozwojowej. Może to być znak, iż wsparcie dla Syrii płynące z nad Zatoki Perskiej zaczyna się materializować. W zeszłym miesiącu Katar ogłosił plan dostarczania Syrii gazu przez Jordanię w celu poprawy skromnych dostaw energii elektrycznej w kraju, posunięcie, które według źródeł Reutersa uzyskało akceptację Waszyngtonu. Saudyjscy oficjele pytani o doniesienia odmówili komentarza. [Reuters]
Niektórzy syryjscy lekarze pracujący przez lata w Niemczech wracają do Syrii aby bezpłatnie pomagać tam chorym i pomóc w odbudowie Syrii. Niektóre niemieckie szpitale obawiają się, iż część z medyków już do Niemiec nie powróci. O jakiej skali mowa? Póki co skromnej, jednak warto mieć na uwadze, iż w Niemczech pracuje 6 tysięcy lekarzy posiadających syryjski paszport. Łącznie Syryjczyków może być w tej profesji jeszcze więcej. [DW]
Światowy Program Żywnościowy (WFP) wstrzymał dostawy żywności do kontrolowanych przez Huti obszarów Jemenu i zawiesił dystrybucję żywności po tym, jak rebelianci splądrowali jeden z ich magazynów na północy. Jest to kolejny cios dla ogarniętego wojną kraju, w którym narasta problem głodu. W lutym WFP poinformował, iż 62% gospodarstw domowych, które przebadał, nie mogło zdobyć wystarczającej ilości żywności, a liczba ta rośnie od dziewięciu miesięcy. Szacuje się, iż około 17 milionów ludzi – blisko połowa populacji Jemenu – cierpi na niedożywienie. Carl Skau, zastępca dyrektora wykonawczego i dyrektor operacyjny WFP, powiedział agencji Associated Press, iż Huti przejęli magazyn w północnym regionie Saada w połowie marca i zabrali około 1,6 miliona dolarów w dostawach. [AP News]
Amerykański nalot na istotny port naftowy kontrolowany przez jemeńskich rebeliantów Huti zabił ponad 70 osób Miał on miejsce tuż przed wznowieniem negocjacji między USA a Iranem w sprawie programu nuklearnego Teheranu. [AP News]
„Amerykańskie naloty na Jemen przez cały czas trwają, nie przynosząc jednak przełomu. Presja wywierana przez Stany Zjednoczone na Hutich miała za to skłonić siły koalicji – obejmującej rząd Jemenu wraz z USA, Arabią Saudyjską i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi – do przemyślenia potencjalnej ofensywy lądowej przeciwko proirańskim bojówkom. Czy po miesiącu nalotów Amerykanie odniosą pierwszy strategiczny sukces?” [Konflikty]
„12 kwietnia doszło do pierwszego spotkania specjalnego przedstawiciela nowej administracji USA z szefem dyplomacji Iranu. Rozmowy w stolicy Omanu dotyczyły rozpoczęcia formalnych negocjacji po przekazaniu Iranowi przez USA ultimatum w kwestiach nuklearnych i regionalnych, m.in. w sprawie zakończenia wsparcia dla radykalnych grup na Bliskim Wschodzie.” PISM podsumowuje co wiemy o tych rozmowach. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Czy w Turcji kończą się resztki demokracji? Ostatnie wydarzenia w Turcji, tj. aresztowanie na polityczne zamówienie opozycyjnego prezydenta Stambułu jest ostatnim mocnym akordem w rozgrywce rządzącej partii AKP oraz prezydenta Erdoğana o władzę nad Turcją. Przeglądowo o sytuacji w kraju i stanie jej demokracji w rozmowie z Miłoszem Szymańskim opowiada dr Mateusz Chudziak specjalizujący się w sytuacji wewnętrznej i polityce zagranicznej Turcji. [###]
Irak zapewnia powrót coraz większej liczbę swoich obywateli z obozu Al-Hol w Syrii, gdzie znajdują się osoby związane z tzw. państwem islamskim – najczęściej żony bojowników i ich dzieci. Ich ponowna resocjalizacja i aklimatyzacja w społecznościach jest trudna i pozostaje sporym wyzwaniem dla władz. Dokładne liczby trudno jest ustalić, ale od 2021 r. Al-Hol opuściło między 8000 a 12 500 Irakijczyków. Trudno powiedzieć, ilu Irakijczyków przez cały czas tam jest, ponieważ ludzie opuszczają obóz nielegalnie lub są przemycani. Jednak potencjalnie przez cały czas mieszka tam od 15 000 do 20 000 obywateli Iraku. Rząd iracki twierdzi, iż planuje dwa konwoje miesięcznie, aby do 2027 r. wydostać wszystkich Irakijczyków. [DW]
Saddam Husajn ukrywający się pod ziemią jest dzisiaj bohaterem memów. Jednak jak doszło do tego, iż został znaleziony? (spoiler: nie przyczynił się do tego detektyw Rutkowski. Tak, Rutkowski serio pojechał do Iraku) I gdzie się ukrywał przez kilka miesięcy, które minęły od inwazji do jego zatrzymania? [###]
Azja
Z okazji birmańskiego nowego roku birmańska junta wojskowa udzieliła amnestii około 4900 więźniom, w tym 22 więźniom politycznym. Ten gest jest jedynie dobrym PRem, który znamy dobrze z działań np. naszego wschodniego sąsiada znanego z produkcji ziemniaków. Szacuje się iż od przejęcia władzy przez juntę aresztowano (i ciągle przebywa w więzieniach) około 22 tycięty więźnów politycznych, a także ponad 50 dziennikarzy (z ponad 200 zatrzymanych). [AP News]
W piątek jeden z członków wspólnoty Ahmadijja został zabity w ataku islamistycznego, skrajnego motłochu. Ahmadijja to ruch reformowanego islamu, a oprawcy, liczący do 400 osób tłum to członkowie skrajnej Tehreek-e-Labbaik Pakistan, organizacji polityczno-religijnej w przeszłości tymczasowo zdelegalizowanej w Pakistanie. [DW], Ahmadijja
„Władze indyjskie wysłały oddziały wojskowe, aby stłumić groźne protesty we wschodnim stanie Bengal Zachodni w związku z niedawno przyjętą kontrowersyjną ustawą, która zdaniem krytyków osłabiłaby prawa muzułmanów do zarządzania darowiznami religijnymi (waqf) o wartości ponad 14 miliardów dolarów.” Pierwszy artykuł Al-Dżaziry opisuje głównie obecne protesty ale według nas żeby dobrze zrozumieć sytuację warto przeczytać drugi artykuł, który opisuje czym jest waqf, jak bywa nadużywany oraz dlaczego nie można mieć zaufania do deklaracji rządu Narendry Modiego. [Al-Dżazira #1], [Al-Dżazira #2]
„Władze Singapuru ogłosiły, iż wybory parlamentarne odbędą się 3 maja, torując drogę do pierwszego testu wyborczego premiera Lawrence'a Wonga od czasu objęcia przez niego urzędu w zeszłym roku. Departament Wyborczy Singapuru ogłosił datę głosowania we wtorek, niedługo po tym, jak biuro premiera poinformowało, iż prezydent Tharman Shanmugaratnam rozwiązał parlament za radą Wonga.” [Al-Dżazira]
Od gwałtownej zmiany rządów w Bangladeszu w zeszłym roku gości on częściej na łamach Tygodnika. Państwo wydaje się znajome, w końcu mówi się o nim publicznie dość regularnie gdyż ogromna część odzieży tam jest produkowana. Czy zadaliście sobie pytanie co naprawdę wiecie o Bangladeszu? Miłosz Szymański ma dla was świetną ściągawkę, która przybliża skrótowo historię tego państwa oraz opisuje jego demografię oraz gospodarkę, wszystko w typowy dla niego sposób. [###]
Ostatnie zmiany polityczne w Bangladeszu osłabiły jego relacje z Indiami, które udzieliły schronienia Sheikh Hasinie i nie odpowiedziały na wezwania nowych władz o jej ekstradycję. W reakcji na te wydarzenia, Bangladesz po latach przerwy wraca do rozmów o współpracy z Pakistanem, z którym dzieli go bardzo trudna historia. [AP News]
Afryka
„Ponad 300 cywilów zginęło w ciągu dwóch dni intensywnych walk w ogarniętym konfliktem sudańskim regionie Darfur, poinformowała w poniedziałek agencja humanitarna ONZ, podczas gdy brutalna wojna domowa w afrykańskim kraju zbliża się do granicy dwóch lat.” [AP News]
Co adekwatnie dzieje się z konfliktem zbrojnym w Sudanie? Otóż Siły Szybkiego Wsparcia walczące z sudańską armią ogłosiły, iż tworzą własnej administracji państwowej na kontrolowanych przez siebie terenach. Co to znaczy? Jakie znaczenie ma to, iż ogłoszono to w Kenii? Tego dowiecie się z tego odcinku podcastu Focus On Africa. W odcinku jest także poruszany temat konfliktu Rwandy z DRK oraz byłego prezydenta DRK, który chce pomóc w negocjacjach pokojowych. [###]
„Konflikt między wspieranymi przez Rwandę bojownikami ruchu M23 a rządem Demokratycznej Republiki Konga wszedł w kolejną fazę. Kinszasa znacznie złagodziła swoje stanowisko i rozpoczęła negocjacje bezpośrednio z rebeliantami. Do tej pory administracja prezydenta Félixa Tshisekediego utrzymywała, iż jedynym partnerem do rozmów jest Kigali jako siła faktycznie stojąca za M23. Ustabilizowanie się frontu sprawiło, iż obie strony zadeklarowały gotowość do rozpoczęcia rozmów, w których rolę mediatora objął Katar.” [Konflikty]
„Udział rumuńskich najemników w konflikcie w Demokratycznej Republice Konga wywołał niemałe zainteresowanie. Ich obecność wzbudziła emocje już w 2023 roku, gdy wzięto ich za Rosjan mających działać w ramach osławionej Grupy Wagnera. W założeniu Rumuni mieli być wysokiej klasy specjalistami, jednak w obliczu konfliktu ze wspieranymi przez Rwandę bojownikami M23 okazali się równie bezużyteczni co regularne siły kongijskie.” [Konflikty]
„Grupa zbrojna al-Shabab twierdzi, iż przejęła kontrolę nad Adan Yabaal, miastem w środkowej Somalii i centrum logistycznym dla sił rządowych, około 220 kilometrów na północ od stolicy, Mogadiszu.” [Al-Dżazira]
„Nowo utworzony organ regulacyjny ds. eksportu złota z Ghany ogłosił w poniedziałek, iż cudzoziemcy nie będą już mogli kupować ani handlować złotem wydobywanym rzemieślniczo w kraju, który jest największym producentem złota w Afryce.” [AP News]
„Według wstępnych wyników, wojskowy przywódca Gabonu Brice Oligui Nguema wygrał wybory prezydenckie w tym kraju. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych podało w niedzielę, iż Nguema, który przewodził wojskowemu zamachowi stanu w 2023 r., uzyskał około 90 procent głosów.” [Al-Dżazira]
Ameryka Łacińska
„Jeszcze nigdy w historii nie produkowano tak dużej ilości tequili co dziś. Ale większość powstaje w destylarniach należących do międzynarodowych korporacji, dostosowujących jej smak do najliczniejszej grupy konsumentów, czyli Amerykanów. Czy narodowy alkohol Meksyku pozostało meksykański?” [###]
„Prezydent Daniel Noboa został wybrany na swoją pierwszą pełną czteroletnią kadencję 13 kwietnia po pokonaniu Luisy González większą niż oczekiwano 11-punktową przewagą, według Krajowej Rady Wyborczej. González(...) wspierana przez byłego prezydenta Rafaela Correę, kwestionuje wynik, zarzucając oszustwo wyborcze. Sondaże przedwyborcze wskazywały na zacięty wyścig.” Odbyła się druga tura wyborów prezydenckich w Ekwadorze. Krótkie analizy wygranej dotychczasowego prezydenta przedstawiają eksperci Americas Quarterly. [Americas Quarterly]
„Argentyńskie pociągi i metro zostały zakłócone, loty uziemione, transport zboża przerwany, dostawy wstrzymane, a banki zamknięte, ponieważ związki zawodowe zorganizowały w czwartek strajk generalny przeciwko libertariańskiemu rządowi prezydenta Javiera Milei.” AP News poza tekstem ma dla Was całkiem sporą galerię zdjęć z Argentyńskiego strajku. [AP News]
„Jak wygląda amerykańska polityka wobec państw Ameryki Łacińskiej i czy można powiedzieć, iż stała się ona bardziej brutalna? Czemu służy zmiana ta zmiana podejścia i czy jest skuteczna? I czy na dłuższą metę może doprowadzić do osiągnięcia zamierzonych celów? O podejściu administracji prezydenta Trumpa do państw regionu opowiada Bartłomiej Znojek. Pyta – Sara Nowacka.” [###]
„Sąd w Peru skazał byłego prezydenta Ollantę Humalę i jego żonę, Nadine Heredię, na 15 lat więzienia za wypranie 3 milionów dolarów otrzymanych od brazylijskiej firmy budowlanej Odebrecht i 200 tysięcy dolarów od rządu ówczesnego prezydenta Wenezueli Hugo Chaveza.” [Al-Dżazira]
„Uber i należący do Chińczyków rywal 99 mają wspólnego wroga w Brazylii. Rywale w branży przewozów pasażerskich walczą z rządem stanu São Paulo, który zakazał taksówek motocyklowych.” [Rest of World]
Ameryka Północna
Kolejny tydzień z Donaldem Trumpem. Administracja nie zwalnia tempa i sprawia, iż nadążanie za zalewem generowanym tam komunikatów jest problematyczne. Krótkie podsumowanie tygodnia przygotowało NPR. [NPR]
„Według dwóch osób zaznajomionych z decyzją, administracja Trumpa planuje zlikwidować program IRS Direct File, elektroniczny system umożliwiający bezpłatne składanie zeznań podatkowych bezpośrednio do agencji.” Dlaczego administracja Trumpa likwiduje coś co przynosi wymierne korzyści obywatelom? Może to, iż firmy, które do tej pory zarabiały na pomaganiu obywatelom w wypełnianiu zeznań podatkowych wydały miliony dolarów na lobbing. [AP News]
„W 2024 roku Stany Zjednoczone wydały około 12 miliardów dolarów na globalne zdrowie. Bez tych rocznych wydatków około 25 milionów ludzi mogłoby umrzeć w ciągu najbliższych 15 lat, zgodnie z modelami, które oszacowały wpływ takich cięć na programy dotyczące gruźlicy, HIV, planowania rodziny oraz zdrowia matki i dziecka.” [Nature]
„Uniwersytet Harvarda twierdzi, iż nie zgodzi się na żądania prezydenta USA Donalda Trumpa – niezależnie od tego, czy przez cały czas będzie otrzymywać fundusze federalne, czy nie.” Jaki będzie skutek postawy uczelni? Które wydziały i instytucje najbardziej ucierpią? Czy administracji Stanów Zjednoczonych uda się ich złamać? [BBC]
„Jest miasto na Florydzie, gdzie słońce wydaje się zawsze świecić, które ma w Księdze Rekordów Guinnessa liczbę kolejnych słonecznych dni, gdzie lokalna gazeta była gotowa obstawiać pogodę, rozdając darmową gazetę, gdy tylko słońce nie świeciło. I uwaga, spoiler: nie rozdawali ich tak wiele. Tym miastem jest St. Petersburg na Florydzie — i w większości przypadków faktycznie dorównuje swojej reputacji. W ciągu przeciętnego roku ma 361 słonecznych dni, co wydaje się niemożliwe w mokrym i deszczowym stanie Floryda. Ale St. Pete znajduje się w tym, co nazywamy meteorologiczną strefą Złotowłosej (czyli takiej w sam raz). Więc co dokładnie sprawia, iż to miasto na Florydzie jest tak cholernie słoneczne?.” [###]
Oceania
„Dlaczego Fidżi stało się centrum dyplomatycznym regionu? Skutki zamachów stanu i przemian politycznych w kraju.Jak Fidżi równoważy wpływy Chin, Indii i Australii.Dr Justyna Eska-Mikołajewska z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, prowadzi fascynującą serię o małych państwach i wyspach tego regionu.” [###]
Ekonomia i gospodarka
„Firma InPost uzgodniła zakup ponad 95 proc. udziałów brytyjskiej spółki logistycznej Judge Logistics działającej pod marką Yodel. Po tym przejęciu będzie dostarczać ok. 8 proc. zakupów internetowych na Wyspach.” [Wirtualne Media]
„Wraz z rosnącymi opłatami za wynajem mieszkań część z nas zastanawia się czy przypadkiem nie powinniśmy wprowadzić regulacji czynszów. Takie rozwiązania istniały lub istnieją w wielu krajach. Jak konkretnie one działają? Cóż, zależy o co dokładnie pytamy. Rzeczywiście dla osób, które zajmują mieszkania, które są objęte polityką regulacja sprawdza się świetnie. Problemem są jednak tak zwane efekty zewnętrzne. Jakie? O tym w odcinku.” [###]
Czy jesteśmy na początku wielkiego odrodzenia się energii atomowej? Takie pytanie zadaje i próbuje na nie odpowiedzieć Financial Times w rozmowach z przedstawicielami opcji proatomowej, jak i tej jej sceptycznej. [###]
„W dzisiejszym odcinku skupiamy się nie na aktualnych wydarzeniach, a na szerszym kontekście. Mówimy o procesach, które obserwujemy w ostatnich tygodniach. Jakie mogą być ich skutki? Czy jesteśmy na progu nowej ery w stosunkach międzynarodowych? Czy na naszych oczach tworzy się nowy porządek świata? o ile tak to jak może on wyglądać? Na te i inne pytania odpowiadają dyrektor OSW Wojciech Konończuk oraz wicedyrektorzy: Justyna Gotkowska i Jakub Jakóbowski.” [###]
„W dążeniu do wzmocnienia konkurencyjności przemysłu w Unii Europejskiej kluczową inicjatywą staje się planowany Fundusz Konkurencyjności. Polska, jako uprzemysłowiony kraj o istotnym znaczeniu dla europejskich łańcuchów wartości, powinna aktywnie włączyć się w debatę nad kształtem funduszu, aby odpowiadał naszym potrzebom w zakresie modernizacji, dekarbonizacji i utrzymania strategicznych branż przemysłowych. jeżeli nie weźmiemy udziału w debacie o jego kształtowaniu, tysiące miejsc pracy w polskim przemyśle mogą być zagrożone. Czy Polska wykorzysta moment, by kształtować przyszłość swojego przemysłu w Europie?” [Forum Energii]
Nauka i technologia
„Kolosalna kałamarnica została po raz pierwszy uchwycona na kamerze w głębinach morskich przez międzynarodowy zespół badaczy sterujących zdalnie sterowanym pojazdem podwodnym.” [AP News]
„Podobnie jak fikcyjna planeta Tatooine w Gwiezdnych Wojnach, niektóre egzoplanety rozsiane po Drodze Mlecznej krążą wokół podwójnych par gwiazd, które rzucają na ich światy podwójne wschody i zachody słońca, gdy same krążą wokół siebie. Naukowcy donoszą dziś w Science Advances, iż znaleźli szczególnie niezwykły przykład takiej planety: takiej, która krąży nad i pod biegunami dwóch nieudanych gwiazd, które pojawiają się na jej niebie.” [Science]
Jeśli jesteście słabi z matematyki, to mamy dla Was złą wiadomość, jest ogromna szansa, iż kruki są od was lepsze w rozumieniu geometrii. Jak badano te ptaki i co dokładnie można rozumieć przez „rozumienie geometrii” dowiecie się z artykułu. [Earth]
„Ludzie gryzą gumowate kawałki niestrawnej mazi od bardzo, bardzo dawna. Żucie gumy pojawiło się niezależnie w różnych kulturach i regionach w różnym czasie, mówi Jennifer Mathews, antropolog z Trinity University w San Antonio w Teksasie.” O historii żucia różnych rzeczy oraz tym co może stać za tym powszechnym ludzkim impulsem pisze Popular Science. [Popular Science]
Wiecie, iż badania prenatalne mogą wykrywać nowotwory u ciężarnej osoby? Jest to dość nowe odkrycie więc w podcaście Science Quickly możecie posłuchać o tym jak naukowcy do niego doszli i jakie problemy ciągle przed nimi stoją. Problemy dotyczą nie tylko kwestii naukowych ale także tego jak prawo antyaborcyjne wpływa na leczenie nowotworów u osób w ciąży. [###]
Misja na Wenus czy teleskop kosmiczny nowej generacji to przełomowe projekty, które najprawdopodobniej będą miały cofnięte fundusze przez administrację Trumpa. Z artykuł Naturę dowiecie się dlaczego te i inne projekty czeka taki los. [Nature]
Zielony nie jest rzadkim w przyrodzie kolorem. Zielone owady, gady czy płazy nie są wyjątkami. Jednak nie ma zielonych ssaków, a ciężko nie odnieść wrażenia, iż dla niektórych gatunków byłby to dobry kamuflaż. Dlaczego zatem nie ma zielonych ssaków? [###]
Idee, kultura, społeczeństwo
„Od początku istnienia cywilizacji egipskiej życie w regionie zależało od corocznych wylewów Nilu. Można by więc sądzić, iż pływanie było umiejętnością powszechną. Czy rzeczywiście starożytni Egipcjanie potrafili pływać i jaki był ich stosunek do wody?” [Histmag]
„Zimą w gawrze niedźwiedzica urodziła młode, które beztrosko wtulały się w jej miękkie futro, piły pożywne mleko i rosły. Wiosną zaczynają z zaciekawieniem wyglądać na świat i stopniowo opuszczać bezpieczne legowisko na coraz dłużej. Zawsze pod opieką matki, która uczy niedźwiadki życia i unikania czyhających wszędzie niebezpieczeństw. Posłuchajcie opowieści Kazimierza Nóżka, bieszczadzkiego leśnika, który niedźwiedzie obserwuje od lat.” [###]
Czy słyszeliście o rysunkach z Nazca? To geoglify wykonane między 300 r. p.n.e. oraz 900 r. n.e. znajdują się w południowo-zachodniej części Peru, niedaleko miasta Nazca, na obszarze ponad 50 km długości i 14 km szerokości. Przedstawiają one zwierzęta czy symbole geometryczne. Skąd się tam wzięły, po co powstały, co o tym wiemy, a co pozostaje zagadką? [###]
IRA czyli Irlandzka Armia Republikańska przez stulecie walczyła o dołączenie Irlandii Północnej do Irlandii. O jej historii, współpracy z III Rzeszą, wsparciu od diaspory zza oceanu, finansowaniu przez Muammara Kaddafiego, przez liczne zamachy, o jednorazowej potrzebie szczęścia, o porozumieniu z Wielkiego Piątku 1998 roku, ofiarach cywilnych, irlandzkiej muzyce i o obecnej sytuacji opowiada Irytujący Historyk. [###]
„W najnowszym odcinku, tuż przed Wielkanocą, postanowiłem pokazać, jak odradzała się Polska po II wojnie światowej. W tamtym czasie najważniejszą postacią w państwie był Bolesław Bierut – lider Polskiej Partii Robotniczej, przemianowanej później na Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, a także prezydent kraju. Nie skupiłem się jednak na polityce. Tym razem opowiadam o codziennym życiu zwykłych ludzi. Gdzie mieszkali? Jak wyglądała ich codzienność? Co jedli i czy mogli liczyć na opiekę lekarską? Nie ma wątpliwości – życie w powojennej Polsce nie należało do łatwych. O wszystko trzeba było walczyć. Tę szarą rzeczywistość oplatały też macki systemu, który chciał kontrolować każdą dziedzinę życia. Lekarz przestał być wolnym zawodem. Repertuar kin podporządkowano propagandzie. A jeżeli ktoś miał dwa lub więcej mieszkań – państwo kwaterowało lokatorów bez pytania właściciela o zgodę. jeżeli jesteście ciekawi, jak wyglądało życie w Polsce Ludowej tuż po wojnie – zapraszam na nowy odcinek.” [###]
Drugi odcinek serii „Umysł i wiara”poświęcony jest doświadczeniom kontaktu z istotami nadprzyrodzonymi – od duchów, przez legendarne stwory, aż po spotkania z UFO. Skąd biorą się tego typu przeżycia i co mówią o nich współczesne badania nad umysłem? Czy da się „rozpalić” w sobie doświadczenie religijne i w efekcie przeżyć bliskie spotkanie trzeciego stopnia? Opowiada Piotr Szymanek – religioznawca i kognitywista religii z Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. [###]
2 dni temu
