Wydanie 218, 03.01.2025

3 dni temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska prezydencja w UE

„Wczoraj (1 stycznia) rozpoczęła się polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej, która ma skupić się na bezpieczeństwie.” Na czym dokładnie to będzie polegało i jakie funkcje nasze władze będą pełniły przez najbliższe pół roku przeczytacie w serwisie [Euractiv].
„W dzisiejszym odcinku Joanna Bekker, Tomasz Bielecki i Tomasz Sawczuk opowiadają o polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, o wyzwaniach i oczekiwaniach, o ludziach i priorytetach oraz o wydarzeniach i kluczowych momentach.”

„Ambasador Węgier nie jest mile widziany na piątkowej inauguracji polskiej prezydencji w Radzie UE, szef MSZ wystosował w tej sprawie notę – potwierdziła wiceminister ds. europejskich, Magdalena Sobkowiak-Czarnecka. Zaproszony nie został także premier Viktor Orban.” [TokFM]
„Szefowa KPRP Małgorzata Paprocka poinformowała w piątek PAP, iż podczas inauguracji polskiej prezydencji w Radzie UE prezydenta Andrzeja Dudę będzie reprezentował jego doradca Wojciech Gerwel – ekspert z zakresu polityki zagranicznej i stosunków międzynarodowych.” [Polska Agencja Prasowa]
Przypominamy też analizę dotyczącą prezydencji Polski w UE jaką PISM przygotował w połowie grudnia. Nosi ona tytuł „Europa w cieniu wojny – druga prezydencja Polski w Radzie UE”. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

Polska

„Dwie sprzeczne decyzje w 14 dni to kompromitacja PKW. Czy po tweecie Tuska rząd pójdzie na wojnę? Tusk sugeruje, iż uchwały PKW nie ma, bo być nie mogło, skoro Izba Kontroli nie jest sądem. Może i nie powinno być, ale jest. Analizujemy krok po kroku logikę PKW, a raczej brak logiki. Zastanawiamy się, jaką cenę płacimy za całe zamieszanie” My w redakcji interesujemy się polityką ale niezbyt rozumiemy czy PiS będzie dostawał dotacje od rządu czy nie. Mamy wrażenie, iż nikt na razie tego nie wie. [OKO.press]
Rolnicy protestują dziś w Warszawie więc wiadomo, iż chodzi o wysokie ceny produktów spożywczych dla Polaków. O co dokładnie chodzi? O umowę handlową z Mercosur wynegocjowywaną przez UE ale na proteście pojawiły się odniesienia także do walki z Zielonym Ładem czy walki z ograniczaniem przywilejów myśliwych. Padło też oczywiście wezwanie do wyjścia z UE. Z innych oczywistych rzeczy to na proteście pojawił się kandydat PiS na prezydenta pan Nawrocki. [TVN24]
„- Problem zakupów alkoholowych żołnierzy istnieje na Podlasiu od trzech lat i był zgłaszany przez miejscowych – stwierdził w TOK FM Kamil Syller, prawnik i mieszkaniec tego rejonu. Dziś zarzuty usłyszał 25-letni żołnierz, który po pijanemu strzelał do cywilnego samochodu.” [TokFM]
„Kardynał Stanisław Dziwisz, były sekretarz papieża Jana Pawła II, ma zostać wezwany przed państwową komisję do spraw przeciwdziałania pedofilii – podał Onet, powołując się na nieoficjalne informacje. Przewodnicząca komisji Karolina Bućko powiedziała, iż nie może potwierdzić tych doniesień. Zaznaczyła jednak, iż komisja zajmuje się wszystkimi sprawami, które toczyły się w prokuraturze i uległy przedawnieniu.” [TVN24]
„Akredytacja z dyskryminacją. Przyznawanie akredytacji na imprezy to wolnoamerykanka. – Wiesz, iż wkraczasz na grząski grunt? – usłyszałam od znajomej organizatorki koncertów, gdy szukałam rozmówców do tematu o akredytacjach dziennikarskich. Okazuje się, iż emocje po obu stronach barykady są gorące jak przed meczem polskiej reprezentacji.” Jest to tylko fragment artykułu dostępnego w płatnym wydaniu magazynu Press ale jest na tyle obszerny i ciekawy, iż warto do niego zerknąć. [Press]
„Polsat wygrał sylwestrową rywalizację. Republika przegrała z TVP Koncert sylwestrowy Polsatu oglądało średnio ponad 3 mln osób, o ponad milion więcej niż imprezę Telewizji Polskiej. Na trzeciej pozycji znalazła się TV Republika.” [Wirtualne Media]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Kolejne uderzenie Rosji w ukraińską energetykę. 1041. dzień wojny.
„Ukraińskie Siły Zbrojne przeprowadziły precyzyjne uderzenie na stanowisko dowodzenia rosyjskiej armii w Maryino w obwodzie kurskim, poinformował 2 stycznia ukraiński Sztab Generalny.” [The Kyiv Independent]
„Ukraina uderzyła w setki celów głęboko w Rosji w 2024 roku. Co osiągnęli?” Polecamy raport of Kyiv Independent. [The Kyiv Independent]
Z początkiem stycznia zakończył się transport rosyjskiego gazu przez terytorium Ukrainy. Dla niektórych może być zaskoczeniem, iż trwał on mimo wojny ale tak było. Co teraz? Kto na tym najbardziej ucierpi? W formie skrótowej pisze o tym zarówno The Guardian jak i Al-Dżazira. [The Guardian], [Al-Dżazira]
Mamy też kilka bardziej szczegółowych artykułów powiązanych z tym tematem.
- Premier Mołdawii ostrzega przed kryzysem bezpieczeństwa, potępia odcięcie rosyjskiego gazu [Reuters]
- Przerwa w dostawie rosyjskiego gazu wymusza zamknięcie niemal całego przemysłu w Naddniestrzu [The Guardian]
- Straszenie rosyjskim gazem przez Roberta Fico nie przynosi rezultatów [Politico]
Chociaż nie dotyczy to bezpośrednio obecnego odcięcia rosyjskiego gazu przez Ukrainę to temat gazu LNG z Rosji pasuje do tej sekcji. Unia Europejska zakupiła w tym roku rekordową ilość LNG z Rosji. O ile wzrost nie jest piorunujący, o tyle stoi on w sprzeczności z deklarowanym przez UE końcem zakupów jakichkolwiek surowców energetycznych z Rosji do 2027 roku. Głównym argumentem dla kupujących LNG z Rosji jest jego cena, niższa niż z pozostałych kierunków. Czy odcięcie się od rosyjskich surowców nastąpi w deklarowanych datach? Może tak być. Już w marcu 2025 roku wchodzi zakaz przeładunku LNG w EU (chodzi o przeładunek z jednostek żeglugi arktycznej na inne gazowce), a także UE może wykorzystać zwiększenie zakupów gazu w USA (w miejsce gazu z Rosji) jako element negocjacji handlowych z prezydentem Trumpem. [Financial Times]
Chociaż Ukraina ratyfikował Statut Rzymski w połowie zeszłego roku to dopiero z początkiem tego roku stałą się państwem-stroną Międzynarodowego Trybunały Karnego w Hadze. [The Kyiv Independent]
„Ukraińców w Polsce wzywają do wojska? Fałszywka, która ma dezinformować, wygląda znajomo. Urząd ds. Cudzoziemców ostrzega przed fałszywymi wezwaniami do służby wojskowej kierowanymi do obywateli Ukrainy. Jaka jest skala tego zjawiska? Po co ktoś tworzy nieudolne podróbki polskich pism urzędowych i rozsyła je do kilku najwyżej osób?” [OKO.press]

Europa

Kontynuacja rządów wielkiej wielkiej koalicji w Irlandii. Białoruś – surowy wyrok dla katolickiego księdza. Ekspres kolejowy rozpoczął kursy pomiędzy Berlinem a Paryżem. W strzelaninie w Czarnogórze zginęło 12 osób. Albania zakazuje TikToka.

„W 2025 roku Europa czeka na wybory, które mogą zadecydować o kierunku politycznym wielu krajów. W Polsce, Niemczech, Białorusi, Czechach, Norwegii i Mołdawii wyniki głosowań mogą wpłynąć na zmiany rządów, sojuszy międzynarodowych oraz wewnętrznych reform.” [Euractiv]
„Kiedy włoska premier Giorgia Meloni zaprezentowała swój sztandarowy plan przechwytywania, zatrzymywania i przetwarzania osób ubiegających się o azyl w Albanii, został on przedstawiony jako wielka odpowiedź na kryzys migracyjny w Europie. Jednak rok i 67,5 miliona euro później program utknął w sądowym zawieszeniu bez możliwości przetwarzania osób ubiegających się o azyl, z pustymi budynkami, które już się rozpadają, a włoski personel wraca do domu.” [Politico]
Dlaczego ten Musk, to taka menda i świnia jest? Zadajemy sobie to pytanie a odpowiedzi brak. Nie dość, iż ciągle mocno promuje niemiecką skrajnie prawicową partię AfD (która jest bardzo antymigrancka, co jednak nie przeszkadza Muskowi spierać się z neonazistami na Twitterze przekonując, iż migranci w USA są bardzo potrzebni) to jeszcze zaangażował się w promocję brytyjskiego skrajnie prawicowego aktywisty Tommy'ego Robinsona.
Razem z rozpoczęciem polskiej prezydentury w UE nadszedł koniec węgierskiej. Jaki jest bilans tych ostatnich 6 miesięcy? Dwójka ekspertów przedstawia swoje analizy (Dominik Hejj w TokFM a Robert Rajczyk w IEŚ), które można podsumować mówiąc, iż Urban ugrał dużo więcej niż można się było spodziewać. [TokFM], [Instytut Europy Środkowej]
Może i przewodnictwo Węgier w UE było większym sukcesem dla Orbana niż wielu się spodziewało ale za to Węgry tracą bilion euro z funduszu spójności za naruszenia prawa UE. Więcej o tym pisze [Politico].
„Micheil Kawelaszwili został w niedzielę szóstym prezydentem Gruzji. Od razu zabrał się do pracy i podpisał zmiany w prawie, które uderzają w protestujących. Część z nich weszła w życie już w niedzielę, pozostałe zaczną obowiązywać 1 stycznia. Była już prezydentka Salome Zurabiszwili utrzymuje, iż nie opuści protestujących, ale jakoś trudno w to uwierzyć.” [Agnieszka Filipiak]
Chociaż pisaliśmy już o zestrzeleniu azerbejdżańskiego samolotu przez Rosję to może jesteście ciekawi co na ten temat mają do powiedzenia eksperci z OSW. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Strefa Schengen, obejmująca 29 państw europejskich, jest obszarem, w którym zniesiono kontrole na granicach wewnętrznych, co umożliwia swobodne przemieszczanie się osób i towarów. Chociaż jest to jedno z największych osiągnięć integracji europejskiej, brak kontroli na granicach wewnętrznych niesie również wyzwania w zakresie bezpieczeństwa. Aby im sprostać, wprowadzono środki kompensacyjne, z których najważniejszym jest System Informacyjny Schengen (SIS).” [Euractiv]

Bliski i Środkowy Wschód

W Syrii trwa polowanie na funkcjonariuszy i beneficjentów padłego reżimu Asadów. Każdego dnia docierają do nas informacje o kolejnych zatrzymaniach. The Associated Press przygotował fotoreportaż, który przedstawia obrazy z aresztowań i poszukiwań. [AP News]
Nowe władze w Damaszku to potencjalna szansa dla zagranicznych graczy na nowe otwarcie relacji międzynarodowych. Rywalizację o względy nowych władz prowadzą m.in. Rosja i Ukraina. Ta pierwsza, wydaje się, iż mimo naszych nadziei, zachowa swoje bazy wojskowe w Syrii. A jak idzie demokratyzacja Syrii? Powoli – obecny przywódca kraju zapowiedział, iż wybory odbędą się dopiero za 4 lata. Nie można jednak też nie zauważać, iż Syria potrzebuje budowy i odbudowy wielu podstawowych instytucji, a część kraju przez cały czas znajduje się pod okupacją turecką i ryzyko wznowienia walk jest realne. [Konfliktu]
Do Damaszku kierują się także ministrowie spraw zagranicznych Niemiec i Francji. Chcą przekazać, iż nowe otwarcie relacji między Europą, a poasadowską Syrią jest możliwe. Warunkiem Europy jest, aby wszystkie mniejszości etniczne i religijne znalazły miejsce w systemie politycznym. Prawa mniejszości nie powinny być ograniczane poprzez islamizację wymiary sprawiedliwości oraz systemu edukacji. [Voice of America]
W tym czasie, syryjski minister spraw zagranicznych odbył pierwszą międzynarodową wizytę. Asaad Hassan asz-Szajbani spotkał się w stolicy Arabii Saudyjskiej z saudyjskim ministrem obrony. Tematem rozmów było wsparcie Syrii w reformach państwowych. [Reuters]
Po upadku reżimu Asadów w Syrii, izraelska armia zajęła strefę buforową wokół okupowanych Wzgórz Golan oraz rozpoczęła bombardowania syryjskich składów uzbrojenia. Skala operacji to aż 350 porażonych celów w pierwsze 48h operacji. Celem jest aby nowe władze miały mocno ograniczony potencjał militarny, ale też aby broń nie została sprzedana np. Hezbollahowi. O samej operacji, o strefie buforowej i ważnych miejscach tamże, a także o rozważaniach nt. dalszych Izraelskich kroków opowiada materiał od
Tomasz Rydelek

W Strefie Gazy przez cały czas realizowane są izraelskie ataki. W sam czwartek zginął m.in. szef gazańskiej policji, a także 67 innych osób. [Reuters]
Arabia Saudyjska dokonała egzekucji 6 Irańczyków za przemyt narkotyków. Wywołało to protest władz Iranu. A dzieje się to po niedawnej normalizacji stosunków między państwami. [AP News]
Na południu Iranu doszło do zamachu na lokalnego szefa policji. Został on zabity w ataku, a jego zastępca, znajdujący się w tym samym samochodzie jest w szpitalu w stanie krytycznym. O ile do ataku nikt się jeszcze nie przyznał to w lokalnych mediach przypisano odpowiedzialność za atak Ansar Al-Furkan, sunnickiej grupie Beludżów powiązanej z al-Kaidą. [AP News]

Azja

W niedzielę doszło do katastrofy lotniczej na południowokoreańskim lotnisku w wyniku której zginęło 179 osób z 181, które przebywały na pokładzie. Wszystkie najważniejsze informacje o katastrofie, samolocie, lotnisku na którym do tego doszło oraz ofiarach ma AP News. Reuters za to informuje o najnowszych etapach śledztwa władz, które badają jak doszło do tej katastrofy. [AP News], [Reuters]
W czasie tej katastrofy lotniczej samolot uderzył w betonową barierę znajdującą się nieopodal pasa startowego. Wielu komentatorów zajmujących się lotnictwem zadaje pytania czy powinna znajdować się tak blisko i czy była dobrze wykonana. BBC opisuje dokładnie to zdarzenie, opisuje do czego służyła ta bariera i przytacza różne głosy ekspertów. [BBC]
„Kryzys polityczny w Korei Południowej przybrał w piątek dramatyczny obrót, gdy śledczy zostali zmuszeni do rezygnacji z próby aresztowania obalonego prezydenta, Yoon Suk Yeola, po napiętym sporze z jego siłami bezpieczeństwa.” Nie mam pańskiego płaszcza i co mi Pan zrobi, tylko w wydaniu koreańskiego prezydenta. [The Guardian]
„Kazachstan postępuje ostrożnie, starając się uszczęśliwić dwóch zwaśnionych sąsiadów w związku z rosyjskim przypadkowym zestrzeleniem azerbejdżańskiego cywilnego samolotu pasażerskiego, który rozbił się w pobliżu kazachskiego miasta Aktau. Kazachscy urzędnicy mają kilka do zyskania i wiele do stracenia, nadzorując śledztwo w sprawie katastrofy.” [Eurasianet]
O Dolinie Pandższiru było bardzo głośno kilka lat temu, gdy Talibowie przejmowali władzę w Afganistanie. Lubimy historię o bohaterskich bojownikach walczących z opresorem. Szczególnie, gdy są po tej „samej stronie” co my. Czym jest ta dolina i kim są ludzie, których nazywają Lwami Pandższeru opowiada Irytujący Historyk.

„Nagłówkami zawładnęły w ostatnich dniach chińskie nowości lotnicze, z myśliwcami na czele. Dużo jednak cały czas dzieje się bardziej w cieniu. Chodzi oczywiście o trwającą nieprzerwanie czystkę w szeregach Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Co istotne, wojskowi zdają się stawiać opór Xi Jinpingowi na niezwykle istotnym froncie ideologicznym.” [Konflikty]
„Starszyzna plemienna wspierana przez lokalne władze w niespokojnym północno-zachodnim Pakistanie zawarła w środę porozumienie pokojowe między mniejszością szyicką a większością sunnicką, tygodnie po śmiertelnych starciach, w których zginęło co najmniej 130 osób, poinformowali urzędnicy.” [AP News]
„Pakistan i Indie wymieniły się w środę listami swoich aktywów nuklearnych w ramach dwustronnego paktu, który zabrania im atakowania wzajemnie swoich obiektów nuklearnych. Obie strony wymieniają się takimi listami pierwszego dnia stycznia każdego roku.” [AP News]

Afryka

Wybrzeże Kości Słoniowej jak i Senegal pozbędą się francuskich wojsk ze swojego terytorium – co jest kolejnym ciosem dla Francji która w zeszłym roku musiała wycofać swoje wojska z kilku innych afrykańskich państw. O końcu koncepcji Françafrique przeczytacie też w serwisie Konflikty. [Wybrzeże Kości Słoniowej], [Senegal], [Konflikty]
„Czadyjczycy głosowali w niedzielę przy niskiej frekwencji w wyborach parlamentarnych i regionalnych, które zakończą trzyletni okres przejściowy od rządów wojskowych, ale które główna opozycja bojkotuje po oskarżeniu władz o brak nadzoru nad wiarygodnym procesem wyborczym.” Jeszcze nie znamy wyników wyborów ale jeżeli jesteście ciekawi kto dokładnie kandydował i jak miały przebiegać to Al-Dżazira przygotowała ściągawkę z takimi informacjami. [AP News], [Al-Dżazira]
„Floty autobusowe w Kenii chcą przejść na napęd elektryczny, ale producenci nie są w stanie zaspokoić popytu. Firmy zamówiły setki autobusów elektrycznych, ale nie pojawią się one jeszcze przez wiele lat.” [Rest of World]
„Co najmniej 66 osób zginęło po tym, jak ciężarówka wpadła do rzeki w południowej Etiopii, powiedział w poniedziałek dyrektor szpitala. Wypadek miał miejsce w niedzielę, kiedy stara, przepełniona ciężarówka, która została zakontraktowana przez gości weselnych, spadła z mostu Gelan, gdzie mieszkańcy wioski mówili, iż wypadki drogowe zdarzały się już wcześniej.” [AP News]
„Według kongijskiej armii, co najmniej 23 kongijskim żołnierzom grozi kara śmierci lub od 10 do 20 lat więzienia w następstwie ich oskarżenia w poniedziałek za domniemane gwałty, dezercję i inne przestępstwa podczas walk na zniszczonym konfliktem wschodzie kraju.” [AP News]

Ameryka Łacińska

„Wzrost przypadków śmiertelnej przemocy ze strony gangów skłonił karaibskie wyspy Trynidad i Tobago do wprowadzenia w poniedziałek ogólnokrajowego stanu wyjątkowego.” [AP News], [Al-Dżazira]
„Ekwadorski prokurator generalny potwierdził, iż zwęglone szczątki znalezione w zeszłym tygodniu w mieście Taura to ciała czterech nieletnich, którzy zaginęli 8 grudnia. Biuro prokuratora generalnego ogłosiło wyniki we wtorek po tym, jak zniknięcie chłopców wywołało ogólnokrajowe oburzenie, a także pytania o zaangażowanie ekwadorskiego wojska.” [Al-Dżazira]
„Jenniffer González Colón została zaprzysiężona w czwartek na nowego gubernatora Portoryko podczas zwykle żywiołowej ceremonii, która odbyła się pośród powszechnego gniewu z powodu przerwy w dostawie prądu, która dotknęła terytorium USA kilka dni temu. González, republikanka, która popiera prezydenta elekta Donalda Trumpa i której propaństwowa Nowa Partia Postępowa zapewniła sobie historyczną trzecią kadencję z rzędu po wygraniu wyborów 5 listopada, zobowiązała się do ustabilizowania rozpadającej się sieci energetycznej karaibskiej wyspy.” [AP News]
„Czołowi przywódcy polityczni w Panamie zorganizowali ceremonię z okazji 25. rocznicy przywrócenia Kanału Panamskiego po dziesięcioleciach kontroli Stanów Zjednoczonych. Uroczystość odbyła się jednak pod znakiem zapytania, ponieważ prezydent elekt USA Donald Trump kontynuował wezwania do ponownego przejęcia przez jego kraj dominacji nad kluczową drogą wodną, która łączy Ocean Spokojny z Morzem Karaibskim.” [Al-Dżazira]

Ameryka Północna

„Hakerzy sponsorowani przez Chiny naruszyli w tym miesiącu zabezpieczenia komputerowe Departamentu Skarbu Stanów Zjednoczonych i wykradli dokumenty w ramach tego, co Departament Skarbu nazwał »poważnym incydentem«, zgodnie z listem do prawodawców który urzędnicy Departamentu Skarbu przekazali agencji Reuters w poniedziałek. Hakerzy włamali się do zewnętrznego dostawcy usług cyberbezpieczeństwa BeyondTrust i byli w stanie uzyskać dostęp do jawnych dokumentów, czytamy w liście.” [Reuters]
Jeśli zastanawiacie się jak może wyglądać amerykańska edukacja pod rządami Trumpa to ProPublica pokazuje jak to wygląda w republikańskim stanie, który wprowadził reformy i ograniczył kontrolę nad prywatnymi szkołami dostającymi pieniądze od państwa. [ProPublica]
W przeciągu kilku dni doszło do dwu zamachów terrorystycznych w Stanach Zjednoczonych. W Nowym Orleanie sprawca wjechał autem w spacerujących ludzi, zabijając 14 osób. W Las Vegas sprawca uderzył Teslą Cybertruck w drzwi hotelu Trumpa i uruchomił ładunek wybuchowy umieszczony w aucie.
Reuters ma artykuł podsumowujący to co wiemy o sprawcy ataku w Nowym Orleanie a The Guardian pisze o sprawcy z Las Vegas. Obydwaj to byli wojskowi i AP News zwraca uwagę na rosnący problem byłych (i aktywnych) wojskowych wpadających w sidła ekstremistycznych ideologii. [Reuters], [The Guardian], [AP News]

Oceania

„Wszystkie kotwice są już na miejscu dla barki, która będzie wydobywać paliwo, olej i inne zanieczyszczenia z zatopionego HMNZS Manawanui na Samoa. Okręt marynarki wojennej zatonął i zapalił się 6 października po wejściu na mieliznę na rafie koralowej u południowego wybrzeża Upolu. Barka, która opuściła Nową Zelandię w listopadzie, znajduje się w tej chwili w pobliżu statku, po tym jak została przekonfigurowana w Apii do obsługi operacji związanych z nurkowaniem.” [Radio New Zealand]

Ekonomia i gospodarka

„Największe europejskie firmy energetyczne podwoiły w 2024 r. wydatki na ropę i gaz, aby skupić się na krótkoterminowych zyskach, spowalniając – a czasem odwracając – zobowiązania klimatyczne w ramach zmiany, której prawdopodobnie będą się trzymać w 2025 r. Wycofanie się głównych firm naftowych nastąpiło po tym, jak rządy na całym świecie spowolniły wdrażanie polityki czystej energii i opóźniły cele, ponieważ koszty energii wzrosły po inwazji Rosji na Ukrainę na pełną skalę w 2022 roku.” [Reuters]
„Belgia zakazała jednorazowych e-papierosów jako pierwsza w UE. Uzasadniono, iż jednorazowe papierosy są bardzo szkodliwe dla zdrowia i środowiska. To pierwszy tak duży przypadek osłabienia lobby tytoniowego w UE, ale czy ostatni?” [Obserwator Gospodarczy]
„Inflacja w grudniu wzrosła do 4,8% r/r według najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego. Od kilku miesięcy zmiana cen towarów i usług konsumpcyjnych w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego utrzymuje się na podobnym poziomie.” [Obserwator Gospodarczy]
„Nvidia okazała się największym globalnym zwycięzcą pod względem kapitalizacji rynkowej w 2024 r., napędzanej rosnącym zainteresowaniem sztuczną inteligencją i silnym popytem na jej chipy zorientowane na sztuczną inteligencję w różnych branżach.” [Reuters]
Epopeja budowy elektrowni gazowej w Kozienicach trwa. Po drugim już przetargu, w którym nie napłynęły żadne oferty, Enea zdecydowała się na negocjacje z jednym wybranym dostawcą w procedurze „z wolnej ręki” (jedną z przesłanek do uruchomienia takiej procedury jet właśnie brak oferentów w przetargu). Enea oficjalnie zgłosiła do dziennika urzędowego UE informację o bezpośrednim udzieleniu zamówienia tureckiej firmie Çalık Enerji. Teraz czekamy, czy procedura zostanie zaskarżona (zainteresowani projektem wykonawcy mają na to 10 dni). Z drugiej strony, planowana inwestycja w Kozienicach nie wygrała niedawnej aukcji rynku mocy i opłacalność inwestycji stoi pod znakiem zapytania. Zatem nie nie tylko nie jest przesądzone czy Çalık Enerji będzie budował blok dla Enei, nie jest wiadome, czy blok w ogóle powstanie. [Wysokie Napięcie]

Nauka i technologia

Norowirus kolejny raz zbiera żniwo. Brzmi strasznie ale chodzi o tak zwaną „grypę żołądkową”, która chociaż jest nieprzyjemna to nie jest tak groźna jak wirusy, których ostatnio się obawialiśmy. Al-Dżazira ma podsumowanie najważniejszych informacji o tym wirusie a NPR pisze o wzroście zachorowań na amerykańskich statkach wycieczkowych. [Al-Dżazira], [NPR]
Pociągi przez długie dekady kojarzyły się z jakże charakterystycznym stukotem. Między kolejnymi szynami istniały małe odstępy, który miały za zadanie kompensować rozszerzalność temperaturową stali, z której szyny wykonano. Jednak dzisiaj ten dźwięk usłyszeć można coraz rzadziej. Jak to osiągnięto? I jak wygląda w tej chwili spawanie szyn, które pozwala na taką właśnie pozbawioną stukotu jazdę pociągu?

Nowy rok to różne postanowienia. Niektórzy np. rzucają palenie. Skąd jednak wiemy, iż jest szkodliwe? Kiedy i jak jednoznacznie to wykazano? I dlaczego, kolejne długie dekady trwało zaprzeczanie temu?

„Nowe i zmodyfikowane leki na otyłość, śmiałe misje kosmiczne i polityka klimatyczna to jedne z wydarzeń, które będą kształtować badania w 2025 roku.” Serwis Nature przygotował swoje naukowe przewidywania na właśnie rozpoczynający się rok. [Nature]
Nie żyje Jimmy Carter, były prezydent Stanów Zjednoczonych. O jego dokonaniach politycznych piszą teraz wszyscy a my chcemy się skupić na tym co robił dla zdrowia. Już po zakończeniu swojej prezydentury wykorzystał fundację swojego imienia do walki z nitkowcem podskórnym. Pasożytem, którym w roku 1986 zarażone było prawie milion osób na świecie. Od tego czasu dzięki staraniom Cartera oraz jego współpracowników prawie całkowicie udało się go wyeliminować – w roku 2022 odnotowano jedynie 13 przypadków zarażenia tym nitkowcem. Więcej o tym dlaczego się na to zdecydował i jak udało się to osiągnąć pisze [NPR].

Idee, kultura, społeczeństwo

Świat celebruje przyjście nowego roku na różne sposoby a w Nowym Jorku podczas zabawy na Times Square opuszcza się wielką świecącą kulę. O historii tego, dość oryginalnego gadżetu przeczytacie w artykule [NPR].
Skoro jesteśmy w temacie celebracji Sylwestra to serwis Reuters ma dla Was galerię pokazującą jak świat świętował przyjście nowego roku. [Reuters]
Kto z nas nie ma postanowień noworocznych? A może ktoś chce osiągnąć zdolność wykonania szpagatu? jeżeli tak to prezentujemy nagranie, które pomoże Wam to osiągnąć (jeśli będziecie się rozciągać, samo oglądanie nie wystarczy).

Pozostając w klimacie postanowień noworocznych. Czy czujecie, iż żyjecie na autopilocie, iż brakuje Wam przynależności, spełnienia, iż utknęliście? No to najpewniej nie jesteście w tym sami, a opisane odczucia mniej lub bardziej towarzyszą wielu z nas. Jak wyjść z tego zamkniętego kręgu? Jedną z możliwych dróg prezentuje na łamach Psyche psycholożka Kiki Fehling. O kolejnych krokach, które są filarami terapii dialektyczno-behawioralnej DBT, a które mogą pomóc nam bardziej żyć życiem, które są nam więcej euforii i satysfakcji. [Psyche]
Reuters przygotował galerię z najciekawszymi zdjęciami z zeszłego roku. Ale poza samymi zdjęciami prezentuje on także historie stojącą za wykonaniem każdej z tych fotografii. [Reuters]

Idź do oryginalnego materiału