Świętuje bezpiecznie, realizujcie postanowienia noworoczne, ***** ***.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• Pierwsze fani PiSu cieszyli się z tego, iż TVN rzekomo już został sprzedany węgierskiemu miliarderowi. Teraz się cieszą z tego, iż TVN przejmie koncern FOX i nie widzą w tym żadnej sprzeczności. Prawda jest taka, iż na razie są same plotki i spekulacje, o źródłach których możecie przeczytać w artykule serwisu Wirtualne Media. Wykłada on też dość szczegółowo sytuację finansową koncernu będącego właścicielem TVNu jak i samej stacji. [Wirtualne Media]

• „Szymon Hołownia zaproponował ustawę, na mocy której sprawy dotyczące wyborów w 2025 roku rozpatrywać będą losowane składy trójkowe SN albo pełny skład SN. Czy to dobre wyjście z patowej sytuacji? Sędzia Sądu Najwyższego ocenia propozycje marszałka.” [OKO.press]

• „Karol Nawrocki, kandydat PiS na prezydenta, ma dwie twarze. Pierwsza to stylizacja na Andrzeja Dudę. Drugą najłatwiej zauważyć na TikToku. Tam Nawrocki jest pokazywany także jako niezłomny sportowiec. I choć sztabowcy sugerują, iż to drugi Rocky, bliżej mu do Dzikiego Trenera” [OKO.press]

• „Prokuratura miała informacje, iż w klasztorze dominikanów w Lublinie ukrywał się poszukiwany Marcin Romanowski. Policja weszła więc do budynków, ale posła PiS nie znalazła. Zakon oczekuje wyjaśnień. Przeor klasztoru złoży zażalenie do sądu.” Nie wiemy czy policja i prokuratura dopełniły procedur ale niesłychanie bawi nas oburzenie konserwatystów, iż państwo traktuje kler tak jak innych obywateli. [TVN24]

• „PKW zachowała się rozważnie, bo nie mogła uznać orzeczenia Izby Kontroli Nadzwyczajnej. Ale była niekonsekwentna, co słusznie się jej wytyka. Minister finansów powinien wyjaśnić, czemu nie wypłaca pieniędzy PiS. Prof. Łętowska mówi OKO.press, jak wyjść z sytuacji bez wyjścia” [OKO.press]

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Rosjanie budują przyczółki nad Oskołem i Dnieprem. 1034. dzień wojny.

• „Prezydent USA Joe Biden powiedział w środę, iż zwrócił się do Departamentu Obrony o kontynuowanie dostaw broni do Ukrainy, po potępieniu rosyjskiego ataku w Boże Narodzenie na ukraiński system energetyczny i niektóre miasta.” [Reuters]

• „Rekrutują Kolumbijczyków do pracy w Polsce. Obiecują świetne warunki. A tu codziennością są kary, niskie stawki i zmuszanie do najcięższej pracy. Narzekasz? To donos do SG i deportacja! Więc oszukani przez pośredników pracownicy zostają najemnikami w Ukrainie. ŚLEDZTWO OKO.PRESS” [OKO.press]

• Kim są ludzie szpiegujący dla Rosjan w Ukrainie? Reuters ma krótki reportaż, w którym możecie przeczytać o tym co ich motywuje i czy mają jakiekolwiek wątpliwości do tego co robili. [Reuters]

• „Atak przeprowadzony w Boże Narodzenie po raz kolejny przypomina nam, iż cała rosyjska kampania rakietowo-dronowa jest wymierzona przede wszystkim w ukraińskich cywili i ukraińskie społeczeństwo” [OKO.press]

• „Agresja na Ukrainę jest najpoważniejszym naruszeniem prawa międzynarodowego dokonanym przez Federację Rosyjską. Ze względu na system polityczny w Rosji decyzja o rozpoczęciu inwazji należała do prezydenta Władimira Putina, jednak bezpośrednia odpowiedzialność za rosyjskie zbrodnie, w tym zbrodnię agresji, spoczywa na szerszej elicie rządzącej. Ponoszą ją między innymi rosyjscy premierzy, najpierw Dmitrij Miedwiediew (2012–2020), a następnie Michaił Miszustin (od 2020 r.). Pociągnięcie ich do odpowiedzialności za agresję na Ukrainę będzie ważne dla przyszłości międzynarodowego porządku prawnego i bezpieczeństwa europejskiego.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

Europa

Była rodzina królewska Grecji stara się odzyskać greckie obywatelstwo. Słowacja – niespodziewana wizyta premiera Fico w Moskwie. Umowa handlowa UE-Szwajcaria musi jeszcze przejść przez referendum.

• „Kolejne bałtyckie kable uszkodzone. Finowie weszli na podejrzewany statek. (...) Jednostka powiązana jest z rosyjską ”flotą cieni„ i służy Rosjanom do omijania sankcji na rodzime surowce energetyczne. Eagle S został zatrzymany dziś przez fińską straż graniczną. Grupy inspekcyjne weszły na pokład jednostki.” Konflikty piszą o przerwanym kablu a Politico informuje o tym jak Estonia rozpoczęła patrole Bałtyku po tym wydarzeniu. [Konflikty], [Politico]

• „François Bayrou ogłosił wczoraj skład swojego rządu, w którym znaleźli się zarówno byli ministrowie, jak i doświadczeni urzędnicy państwowi. Nowy premier ma nadzieję, iż nowa ekipa będzie w stanie doprowadzić do uchwalenia budżetu na rok 2025 oraz zapobiec pogłębianiu się kryzysu polityczno-ekonomicznego w kraju.” interesujące czy nowy premier przeżyje dłużej na stanowisku niż [s]kapusta lodowa[s] swój poprzednik. [Euractiv]

• Elon Musk pochwalił AfD za walkę z niekontrolowaną migracją i zaraz potem fan Muska i AfD wjechał autem w ludzi na jarmarku bożonarodzeniowym w Magdeburgu w ramach „protestu” przeciwko niekontrolowanej migracji. Gdyby to nie było tragiczne to by było całkiem śmieszne.

  No dobrze, ale jak ten zamach wpłynie na społeczeństwo Niemiec oraz zbliżające się wybory? O tym właśnie jest podcast OSW (ich analiza dostępna także w formie tekstowej).

• „Na tydzień przed zamachem Taleb A. zachwycał się Muskiem jako doradcą Trumpa, życzył śmierci Merkel, twierdził, iż policja wpuszcza do Niemiec islamistów, żeby wykończyć saudyjskich apostatów. Dlaczego służby nie reagowały? ” [OKO.press]

• Zakończyła się sprawa sądowa Gisèle Pelicot i jej gwałciciele usłyszeli wyroki. The Guardian przygotował krótkie notki o kilkudziesięciu mężczyzn którzy zostali skazani w tej sprawie, przytaczając wymówki jakie padały z ich strony. Nie jest to lektura dla wszystkich, ale pokazuje jak bardzo zwyczajni potrafią być ludzie dopuszczający się strasznych czynów. [The Guardian]

• „Deklaracja Orbána, iż udzieli schronienia polskim uchodźcom politycznym to wzmianka w wywiadzie, który warto poznać. Azyl dla Romanowskiego jest prowokacją, wyskokiem harcownika w globalnej wojnie, jaką dzięki Trumpowi prawica ma wygrać” [OKO.press]

• „Komisja Europejska zaproponowała zawieszenie ruchu bezwizowego dla gruzińskich dyplomatów i urzędników w odpowiedzi na brutalną rozprawę z protestującymi, którzy od tygodni wychodzą na ulice, aby potępić stopniowy zwrot partii rządzącej od Europy w kierunku Rosji.” Szkoda, iż nie ma większego wsparcia dla prodemokratycznej opozycji w Gruzji ale lepsze to niż same słowa wsparcia. W kontekście zeszłotygodniowych „wyborów” prezydenckich w Gruzji serwis Europe Elects prezentuje sondaż który wskazuje, iż większość obywateli nie uznaje prezydenta wybranego przez pro rosyjską władzę. [Euronews]

  

• ”Kto wygra wybory prezydenckie w Chorwacji? Dlaczego kandydat wspierany przez partię, która w kwietniu wygrała wybory parlamentarne, może przegrać? Zawiłości chorwackiej polityki tłumaczy Paulina Wankiewicz, ekspertka OSW. Zapraszamy do słuchania!”

• Wygląda na to, iż Rosjanie zestrzelili kolejny samolot pasażerski. Samolot azerbejdżańskich linii lotniczych został uszkodzony przez rosyjską ochronę przeciwlotniczą a Rosjanie nie wyrazili zgody na awaryjne lądowanie na żadnym rosyjskim lotnisku. Samolot przeleciał nad morzem kaspijskim i rozbił się w Kazachstanie. Zginęło 38 pasażerów. [Euronews]

Bliski i Środkowy Wschód

• „Czy pokój w Gazie jest Bliżej? Czy Izrael zyskał na upadku reżimu Asada? Co z nakazem aresztowania premiera Netanjahu? W najnowszym odcinku tłumaczy analityk OSW Marek Matusiak. Zapraszamy do słuchania!”

• W Gazie przez cały czas trwa Izraelska operacja. W ostatnich nalotach zginęło 22 osoby. [AP News]

• Cały świat przygląda się temu jak kształtuje się nowa syryjska rzeczywistość w jej niejednolitym religijnie społeczeństwie. Na ten moment działania nowych władz zdają się kontynuować wizję braku prześladowań innych religii, jednak nie oznacza to braku ataków na mniejszości. Wydaje się, iż podpalenie choinki czy ostrzelanie cerkwi to działania oddolne, pojedynczych osób, jednak atmosfera w państwie pozostaje napięta. Trudniejsze będzie jednak rozwiązanie kwestii relacji z alawitami, widzianymi przez muzułmanów jako heretycy, a dodatkowo będącymi wieloletnimi poplecznikami i beneficjentami reżimu Asada. [Konflikty], [AP News]

• W północno-wschodniej Syrii realizowane są walki między siłami kurdyjskimi i pro tureckimi rebeliantami z SNA. Kurdowie mieli przeprowadzić kontrofensywę w wyniku której odbili kilka wsi w okolicy tamy na rzecze Eufrat. [AP News]

• Państwa znad Zatoki Perskiej przez ostatnie lata normalizowały stosunki z Asadem. Wynikało to z pragmatyzmu i chęci ograniczenia wpływów innych państw w Syrii. Jak zapatrują się na nową władzę po szybkim upadku Asada? Ogólnie rzecz ujmując: pozytywnie. Teraz pozostaje pytanie jaką rolę odegrają w kształtowaniu się nowej syryjskiej rzeczywistości. [The Atlantic Council]

• Dużo pisaliśmy o tym co dzieje się właśnie w Syrii i staramy się unikać niepotrzebnych powtórzeń, ale czasami warto przeczytać o tych samych wydarzeniach z trochę innej perspektywy.

  Pierwszy artykuł New Lines Magazine jest właśnie czymś takim: kolejnym opisem jak Asad upadł a władzę przejęli rebelianci – tym razem opisany przez kogoś kto był na miejscu i to przeżył. Drugi tekst jest napisany przez jezuitę, który przewodzi parafii w syryjskim Homs jest w znacznej części poświęcony rozważaniom duchowym ale pomiędzy nimi znajduje się kilka informacji o tym co działo się gdy upadał reżim. [New Lines Magazine #1], [New Lines Magazine #2]

• Iran zniósł blokadę dostępu do aplikacji WhatsApp oraz GooglePlay po ponad 2 latach. Zakaz został wprowadzony jako reakcja na protesty w 2022 roku, które wybuchły jako reakcja na zabicie Mahsy Amini przez policję obyczajową. [AP News]

• Izrael dokonuje kolejnych nalotów na Jemen jako odpowiedź działań ruchu Huti. W bezpośrednim sąsiedztwie lotniska w Sanie, znajdował się w czasie ataku szef Światowej Organizacji Zdrowia. ONZ potępiła atak jako eskalację, a izraelski premier zapowiada kontynuowanie nalotów gdy taki będzie interes bezpieczeństwa Izraela. [The Guardian], [DW]

• Arabia Saudyjska jest kolejnym państwem, które otworzyło swoja ambasadę w Kabulu. Jest to kolejne państwo regionu, które wznowiło pracę placówki dyplomatycznej chociaż oficjalnie żadne państwo nie uznało jeszcze władzy Talibów. [AP News]

Azja

• Koreańczykom tak bardzo spodobało się pozbawianie władzy prezydenta, iż postanowili zrobić to drugi raz. Tym razem parlament przegłosował impeachment pełniącego obowiązki prezydenta Han Duck-soo. Spowodowane to było uznaniem przez partie opozycję, iż prowadzi on obstrukcję procesu impeachmentu prezydenta, który nie tak dawno wprowadził kilkugodzinny stan wojenny. [AP News]

• „Pakistański sąd wojskowy skazał sześćdziesięciu cywilów na karę więzienia od 2 do 10 lat w związku z atakami na obiekty wojskowe po aresztowaniu byłego premiera Imrana Khana w 2023 r., poinformowało w czwartek wojskowe skrzydło medialne.” [Reuters]

• „Chiny zatwierdziły budowę największej na świecie zapory wodnej, podsycając obawy o przesiedlenia społeczności w Tybecie i wpływ na środowisko w Indiach i Bangladeszu.” Polecamy artykuł jak i podcast z września, który poświęcony jest właśnie sporom o wodę na granicy chińsko-indyjskiej. [BBC]

• Netflix właśnie wypuścił drugi sezon serialu Squid Game, w którym osoby z dużymi problemami finansowymi biorą udział w niebezpiecznych grach licząc na dużą nagrodę. Reuters opisuje jak w Chinach oszuści inspirując się serialem czyhają na zdesperowanych ludzi i mamiąc obietnicą nagrody wyłudzają od nich pieniądze i zmuszają do wykonywania poleceń. [Reuters]

Afryka

• Możecie pamiętać jak w połowie mijającego roku pisaliśmy o protestach w Kenii. Teraz Digital Forensic Research Lab zwraca uwagę na kampanię dezinformacyjną jaka się wtedy toczyła w sieci. Używając wygenerowanych komputerowo zdjęć oraz sugerując powiązania z Rosją starano się zdyskredytować protestujących. [DFRLab]

• Końcem października pisaliśmy o wyborach w Mozambiku, których wynik wyprowadził ludzi na ulice. (Dla tych, którzy chcą sobie przypomnieć o co chodzi, polecamy ten podcast z udziałem Konrada Ganery). Teraz najwyższa władza sądownicza w kraju potwierdziła wynik tamtych wyborów i znowu doszło do protestów, w wyniku których zginąć miało 21 osób. Al-Dżazira donosi, iż w. czasie protestów doszło do więziennego buntu w wyniku którego uciekło ponad tysiąc więźniów. [AP News], [Al-Dżazira]

• „Nigeria jest jednym z wiodących eksporterów ropy naftowej w Afryce. Jednak kradzież ropy na skalę przemysłową stanowi poważne zagrożenie dla społeczności i szerszej gospodarki. Kradzież ropy naftowej kosztuje Nigerię miliony dolarów każdego miesiąca; w 2022 r. utracono około 23 mld USD przychodów z ropy naftowej – co stanowi jeden z najwyższych wyników w ostatnich latach.” Plany władz na powstrzymanie tych kradzieży opisuje Al-Dżazira. [Al-Dżazira]

• „Tłumy na Majotcie dały upust swojej frustracji wobec prezydenta Francji Emmanuela Macrona, wygwizdując go podczas zwiedzania zniszczeń dokonanych przez najsilniejszy cyklon, który uderzył we francuskie terytorium od prawie wieku.” [AP News]

• W Liberii parlament zapłonął dwa razy w ciągu tygodnia. Co się tam dzieje? Na to pytanie stara się odpowiedzieć Al-Dżazira. [Al-Dżazira]

• Wielka Brytania podpisała z władzami Mauritiusu umowę na przekazanie kontroli nad wyspami Czagos. Tymczasem władze Mauritiusu się zmieniły a nowe nie są zadowolone z wynegocjonowanej umowy. [The Guardian]

Ameryka Łacińska

• „Kongres Salwadoru zatwierdził w poniedziałek ustawę znoszącą obowiązujący w tym kraju od siedmiu lat zakaz wydobycia metali.” Nie jest to zaskakująca decyzja bo partia prezydencka ma przytłaczająca większość w parlamencie a nigdy nie przejmował się głosami krytyki (w tym przypadku grup zajmujących się ochroną środowiska). [AP News]

• „Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka (IACHR) orzekł, iż Salwador naruszył prawa człowieka salwadorskiej kobiety, której odmówiono aborcji pomimo ciąży wysokiego ryzyka w 2013 roku.” Przypominamy, iż w Salwadorze jest jedno z najbardziej restrykcyjnych praw aborcyjnych na świecie, kobiety trafiają do więzienia gdy władze uważają, ze poronienie jest „podejrzane” a prezydent Bukele jest wielkim fanem tego prawa i nie ma zamiaru go zmieniać. [The Guardian]

• „Dwóch reporterów zginęło, a kilku zostało rannych we wtorek w ataku gangów na Haiti podczas ponownego otwarcia największego szpitala publicznego w Port-au-Prince, poinformowało stowarzyszenie mediów internetowych. W ataku zginął również policjant.” [Al-Dżazira]

• „Dwóch reporterów zginęło, a kilku zostało rannych we wtorek w ataku gangów na Haiti podczas ponownego otwarcia największego szpitala publicznego w Port-au-Prince, poinformowało stowarzyszenie mediów internetowych. W ataku zginął również policjant.” [The Guardian]

Ameryka Północna

• „Dziesiątki posłów Partii Liberalnej Justina Trudeau zgodziło się, iż kanadyjski premier musi opuścić swoje stanowisko po zeszłotygodniowej katastrofalnej rezygnacji swojego zastępcy – to znak, iż całkowicie stracił poparcie kluczowych lojalistów.” Mamy wrażenie, iż od tygodni piszemy o zbliżającym się upadku rządu Justina Trudeau a ten ciągle nie nadchodzi. [The Guardian]

• „Początkowo, w połowie listopada, tajemnicze światła widziano migające na nocnym niebie New Jersey. Następnie rozprzestrzeniły się. Doniesienia o żarzących się obiektach latających odnotowano w Nowym Jorku, Pensylwanii i Maryland. Przechodnie w Virginia Beach powiedzieli, iż widzieli samolot »niepodobny do żadnego innego, jaki widzieli«. w tej chwili obserwacje pochodzą z tak odległych miejsc jak Luizjana, Floryda i Arizona. Ludzie w całych Stanach Zjednoczonych spoglądają w górę.” Dziennikarze i eksperci uspokajają ale zdaje się to tylko podsycać teorie spiskowe na temat tego co lata po niebie. [The Guardian]

• Sprawa to niesłychana, dzieci uwiodły kapłana... Święta to czas gdy wracamy do tradycji związanych (mniej lub bardziej) z chrześcijaństwem wiec przypominamy o pradawnej tradycji – kapłan gwałci dzieci, a instytucja bierze udział w tuszowaniu tych przestępstw. Tym razem miało to miejsce w Nowym Orleanie, a pan ksiądz został właśnie skazany. [The Guardian]

• „Badanie przeprowadzone wśród wykładowców pracujących w południowych stanach USA pokazuje, iż znaczna większość z nich często jest świadkiem lub doświadcza nacisków politycznych, które wpływają na nastroje i powodują, iż wielu z nich szuka pracy w innych regionach lub całkowicie opuszcza środowisko akademickie.” [Nature]

• „Sędzia federalny w poniedziałek odrzucił najważniejsze części prawa stanu Arkansas, które zezwalałoby na stawianie zarzutów karnych bibliotekarzom i księgarzom za dostarczanie »szkodliwych« materiałów nieletnim.” Oczywiście chodzi o szkodliwość według konserwatywnych prawodawców a więc kobiety w spódnicach i ludzie o różnych kolorach skóry. [AP News]

• Dlaczego Trump wygrał? Wszyscy mówią, iż to wina stanu gospodarki i chociaż autorzy piszący dla Chicago Booth Review się zgadzają to mają dość oryginalne podejście i twierdzą, iż Trump wygrał nie dlatego, iż ludzie uważali iż gospodarka jest w złym stanie tylko dlatego, iż uważali, iż jest w dobrym. Opisują swój model, który określa, iż słaba gospodarka ma pozytywny wpływ na wyniki demokratów a silna na wyniki republikanów. Jest to interesująca lektura ale nie wiemy jak ją pogodzić z wynikami badań, które wskazują, iż (wbrew danym statystycznym) mieszkańcy Stanów Zjednoczonych nie uważali stanu swojej gospodarki za dobry. [Chicago Booth Review], [Pew Research Center]

  

• Jak ktoś liczył, iż kolejna prezydentura Trumpa będzie normalniejsza niż poprzednia to musiał być rozczarowany tym, iż w okresie świątecznym przyszły prezydent wyraził chęć aneksji Kanady, Grenlandii oraz kanału Panamskiego. [NBC News]

• Z innych newsów ze Stanów Zjednoczonych agencja rządowa zajmująca się tropieniem zagranicznej dezinformacji zakończyła swoją działalność ponieważ nie podobała się republikanom, a eksperci, z którymi rozmawiał Military Times spodziewają się, iż Departament Obrony zakończy walkę z ekstremizmem za Trumpa. [France24], [Military Times]

Oceania

• „W stanie Wiktoria odnotowano gwałtowny wzrost liczby przypadków bakterii zjadającej ciało, co skłoniło dyrektora ds. zdrowia do podjęcia środków ochronnych po tym, jak rozprzestrzeniła się ona na przedmieściach Melbourne.” [The Guardian]

Ekonomia i gospodarka

• „Honda i Nissan formalnie zgodziły się prowadzić rozmowy w ciągu najbliższych sześciu miesięcy na temat możliwej fuzji, która stworzyłaby trzeciego co do wielkości producenta samochodów na świecie i dała im więcej zasobów do konkurowania z rosnącym zagrożeniem ze strony chińskich producentów samochodów.” [CNN]

• „W dzisiejszym odcinku Michał Sznycer, partner zarządzający w kancelarii MGS Law i członek Stowarzyszenia Prawników Prawa Energetycznego, opowiada, ile formalności trzeba wypełnić i ile pozwoleń zdobyć, by rozpocząć inwestycję w odnawialne źródła energii. Rozmowę prowadzi Julia Cydejko.”

• „Co jakiś czas wraca temat wspólnej waluty BRICS, która miałaby zdetronizować. Jednak choćby po krótkim zastanowieniu wychodzi na to, iż waluta BRICS nie ma sensu. Przedstawiamy kilka istotnych faktów.” [Obserwator Gospodarczy]

• „Ile będzie nas kosztował wolny 24 grudnia? Według ministry Pełczyńskiej-Nałęcz: 6-8 mld zł, a zdaniem ministry Dziemianowicz-Bąk: 0,3-1 mld zł. Prawda będzie pewnie gdzieś po środku, ale najważniejsze, by pamiętać, iż nie mówimy o jakiejś cenie, jaką przychodzi zapłacić 14. ustawowy dzień wolny od pracy. To po prostu szacunki dotyczące tego jaki PKB nie zostanie wypracowany za sprawą tego, iż w dzień Wigilii nie będziemy pracować. A przecież PKB to nie wszystko.”