Wydanie 205, 04.10.2024

1 dzień temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• „Jeżeli zmiana rozporządzenia planistycznego zostanie wprowadzona w kształcie proponowanym przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii, to będzie znak, iż działkowcom udało się skutecznie zawalczyć o swoje interesy. Jednak rzadko idzie to w parze z tym, czego by chcieli mieszkańcy miast, bo dla nich ogrody najczęściej są ogrodzone, pozamykane i niedostępne.” Niesamowite jest jaki dobry PR mają ogrody działkowe biorąc pod uwagę jak patologicznie (i sprzecznie z ustawowymi celami) zachowuje się większość zarządców i najemców. [Interia]

• „Uchwała Izby Karnej uznająca, iż Barski jest szefem Prokuratury Krajowej, nie obowiązuje. Można ją pominąć, a choćby uznać za nieistniejącą. Bo wydało ją trzech wadliwych neo-sędziów SN, nominowanych przez upolitycznioną i sprzeczną z konstytucją neo-KRS” Co by nie sądzić o uchwale dotyczącej pana Barskiego to dokłada się ona do postępującego chaosu prawnego w Polsce. Niestety. [OKO.press]

• Może pamiętacie jak Pani Joanna z Krakowa została skandalicznie potraktowana przez policję. Otóż zapadł wyrok związany z tą sprawą i Krytyka Polityczna o nim pisze.

  „Nie krzyczała”, „chciała rozgłosu”, „była skąpo ubrana”, „publikowała nagie zdjęcia” – to nie mizogini z manosfery, tylko polscy sędziowie uzasadniający przemoc wobec kobiet. Jak mamy dalej wierzyć w państwo prawa, skoro to prawo stworzone jest dla osób uprzywilejowanych i oderwanych od rzeczywistości?

  [Krytyka Polityczna]

• „Uniewinnione w pierwszej instancji. Jest wyrok w sprawie liderek Strajku Kobiet. Prokuratura Ziobry oskarżała je o sprowadzenie niebezpieczeństwa poprzez organizację masowych protestów w trakcie pandemii.” [OKO.press]

• Nawet widząc różnicę pomiędzy tym co robili politycy PiS a tym co robią politycy obecnego rządu to jednak masowe obsadzanie Ochotniczych Hufców Pracy i Totalizatora Sportowego swoimi ludźmi nie wygląda dobrze bo przecież obiecywali swoim wyborcom coś innego. O Hufcach pisze Money, a o Totalizatorze Sportowym Onet. [Money], [Onet]

• „Po wpadce z lipcowym zatrzymaniem Prokuratura Krajowa chce ponownie postawić Marcinowi Romanowskiemu zarzuty w śledztwie dotyczącym Funduszu Sprawiedliwości. Były wiceminister dostał już wezwanie na przesłuchanie” Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy uchyliło immunitet Romanowskiemu więc prokuratura zabiera się za niego jeszcze raz. [OKO.press]

• „Trybunał Konstytucyjny wydał postanowienie zobowiązujące marszałka i inne organy Sejmu do wstrzymania się od wszelkich działań dotyczących postawienia szefa KRRiT Maciej Świrskiego przed Trybunałem Stanu do czasu zbadania wniosku grupy posłów PiS.” Dziwne, iż jeszcze nie wpadli na pomysł ogłoszenia, iż wszyscy politycy PiS są wyjęci spod jakichkolwiek śledztw i procedowań. [Wirtualne Media]

• Tym razem Reuters przedstawia wideo/foto reportaż z terenów dotkniętych powodzią w Polsce. [Reuters]

---

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].

• Sława Ukrajini! Ale to nie znaczy, iż nie możemy się spierać. Relacje polsko-ukraińskie to nieustanny kryzys z momentami karnawału. Nie inaczej jest teraz. O obecnym kryzysie w relacjach między Warszawą a Kijowem opowiedzą Zbigniew Parafianowicz i Witold Jurasz w rozmowie z Jakubem Bodzionym.

• „Milczące ofiary przemocy seksualnej, ukraińscy jeńcy wojenni zasługują na prawdziwe wsparcie. Ukraińscy jeńcy wojenni płci męskiej muszą stawić czoła często pomijanej, brutalnej rzeczywistości przemocy seksualnej w rosyjskiej niewoli – jednak system, który ma pomóc im w leczeniu, jest tragicznie niesprawny.” [The Kyiv Independent]

• „Podczas niezapowiedzianej podróży do stolicy Ukrainy w czwartek, nowy sekretarz generalny NATO powtórzył zobowiązanie sojuszu do dalszego zwiększania wsparcia wojskowego i finansowego dla Ukrainy.” O pierwszej zagranicznej podróży Marka Ruttego pisze zarówno Euronews jak i Kyiv Independent. [Euronews], [The Kyiv Independent]

• „Ukraina próbuje powstrzymać ekobójstwo po zatruciu rzek. Podejrzewa się, iż Rosja celowo uwolniła odpady chemiczne do rzek, co miało śmiertelne konsekwencje dla dzikiej przyrody.” [The Guardian]

• „Znając przerażające konsekwencje katastrofy w 1986 roku w elektrowni jądrowej w Czarnobylu w sowieckiej Ukrainie, przywódcy Kremla powinni być niezwykle ostrożni w obchodzeniu się z obiektami jądrowymi i bronią jądrową. Zamiast tego, prezydent Władimir Putin i jego otoczenie traktują elektrownie jądrowe jako kolejne narzędzie w ich kampanii zniszczenia Ukrainy i odbudowy imperium Piotra I, Katarzyny II i Józefa Stalina.” [Center for European Policy Analysis]

• „W sytuacjach ekstremalnych, gdy wsparcie państwa jest ograniczone, ludzie zmuszeni są polegać na samoorganizacji. Jedni cywile wsiadają w prywatny samochód i mimo ostrzału jadą po zaopatrzenie dla całej wsi. Inni manualnie rozminowują drogi.” [Krytyka Polityczna]

---

Europa

Powszechny, selektywny, loteryjny: pobór w państwach nordyckich i bałtyckich. Litwa oskarża reżim Łukaszenki o zbrodnie przeciwko ludzkości. Czechy: Piraci za burtą rządu.

• Wolnościowa Partia Austrii wygrała wybory parlamentarne w Austrii. Na szczęście wszystkie pozostałe partie, które weszły do parlamentu rozpoczęły rozmowy koalicyjne w celu utworzenia rządu z pominięciem tej skrajnie prawicowej, prorosyjskiej i ciepło wspominających czasy nazistowskie partii. O tym jest tekst Reutersa a Krytyka Polityczna ma artykuł, który stara się odpowiedzieć dlaczego (po raz kolejny) nastąpił renesans skrajniej prawicy w Austrii. [Reuters], [Krytyka Polityczna]

• „Unia Europejska wdroży na stałe wyższe stawki celne na samochody elektryczne z Chin. Decyzja ta zapadła po kontrowersyjnym głosowaniu, w którym głosów za było mniej niż nieobecnych.” Energetyka24 ma krótki tekst z podsumowaniem przegłosowanych regulacji oraz komentarzem do głosowania. Euronews ma dłuższy materiał z dużo większą ilością informacji. [Energetyka24], [Euronews]

• Czy polityk skrajnie prawicowego (i często uprawiające apologię III Rzeszy) Alternatywy dla Niemiec wykorzystywał pracę robotników przymusowych na Białorusi? Według doniesień The Guardian wygląda, iż tak. [The Guardian]

• „20 października w Mołdawii odbędą się wybory prezydenckie. Faworytem jest ubiegająca się o reelekcję Maia Sandu. Prorosyjska opozycja nie skonsolidowała się i wystawiła wielu kandydatów, co zmniejsza jej szansę na sukces wyborczy. Równolegle odbędzie się referendum w sprawie wpisania do konstytucji integracji europejskiej jako celu strategicznego kraju. Połączenie obu głosowań ma służyć mobilizacji prozachodniego elektoratu. Prawdopodobny sukces opcji proeuropejskiej będzie stanowić umocnienie obecnego kursu Mołdawii, kwestionowanego przez ugrupowania prorosyjskie.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Giorgia Meloni broniła skompromitowanego ministra kultury, bo specjalnie dla niej zorganizował państwową wystawę Tolkiena. Jak to się stało, iż autor Władcy Pierścieni został ulubieńcem włoskiej skrajnej prawicy?”

• „Czy analityk potrafi przewidzieć przyszłość? Czy była szansa na przeciągnięcie Białorusi na stronę Zachodu? Jakie podejście do Rosji na przestrzeni lat było najbardziej racjonalne? O pracy analityczki, przyglądającej się przez kilkanaście lat Białorusi oraz polityce bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej opowiada, w jej ostatniej rozmowie w PISM, Anna Maria Dyner. Pyta – Tomasz Zając.”

• „Na rosyjskim rynku pozostaje obecnych prawie 1,7 tys. przedsiębiorstw z państw, które nałożyły na Rosję sankcje za pełnoskalową agresję na Ukrainę. Mimo deklarowanego sprzeciwu wobec działań agresora i strat wizerunkowych nie wycofują się z Rosji m.in. ze względu na wprowadzane przez reżim Władimira Putina utrudnienia prawne i spodziewane straty finansowe. ” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Mijają już prawie dwa lata od tzw. afery Katargate, która zatrzęsła unijną polityką. O tym, na jakim etapie są śledztwa i akty oskarżenia w tej sprawie oraz jak ta afera wpłynęła na instytucje Unii Europejskiej, w rozmowie z Sarą Nowacką opowiada Tomasz Zając.”

---

Bliski i Środkowy Wschód

• Sytuacja na Bliskim Wschodzie dynamicznie się zmienia. Linkujemy zatem przeglądowy i względnie krótki materiał Ośrodka Studiów Wschodnich podsumowujący stan na dzień 2.10.2024. Stan bieżący, obejmujący ostatnią dobę przedstawiają Konflikty, gdzie praktycznie codziennie pojawia się jeden artykuł o sytuacji wokół Izraela. [Konflikty]

• W pierwszej części podcastu Stosunkowo Bliski Wschód gościem jest Sara Nowacka z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Rozmowa odbyła sie przed zabiciem przywódcy Hezbollahu, Hasana Nasr Allaha, ale serdecznie ją polecamy. znajdziecie tam bardzo przystępnie i szeroko wyjaśnioną sytuację wewnątrz Libanu. Jak postrzegany jest Hezbollah? Z kim w Libanie trzyma, a kto mu jest przeciwny? Jakie sytuacje podnosiły jego notowania, a kiedy tracił popularność? Jakie inne bojówki, a później wyrosłe z nich stronnictwa kształtują krajobraz polityczny Libanu i jak ma się sytuacja wobec napiętej sytuacji z Izraelem.

• Jak wspomniano w materiałach powyżej Izrael wyeliminował całe kierownictwo Hezbollahu, a jednym z ostatnich dokonań było zabicie Hasana Nasr Allaha. Następnie rozpoczęła się, pozostająca póki co ograniczona w skali, operacja lądowa Izraela w Libanie. Sytuację opisuje PISM. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• W wyniku ostatnich poczynań Izraela napięcie na linii Jerozolima – Teheran jest na wyjątkowo wysokim poziomie. Iran dokonał ataku na Izrael, wystrzelił 190 pocisków balistycznych, a wg Izraela (pozostającego jednak pod cenzurą wojskową) zginęła jedynie jedna osoba, a dwie zostały ranne. Przyznano również, iż uszkodzone zostały bazy lotnicze jednak w stopniu nie wpływającym na zdolność bojową. Izrael zapowiedział odpowiedź, ale o jej skali, zasięgu i o tym co będzie jej celem dopiero się dowiemy. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Irańskie społeczeństwo, jego normy społeczne i kultura, znacznie wyprzedzają obowiązujące w kraju prawo. Byłoby świetnie, gdyby prawo kształtowało postawy społeczne, szczególnie w kwestiach praw kobiet i dyskryminacji, ale w Iranie jest odwrotnie. Tymczasem władze nasilają represje i wydają wyroki śmierci za udział w protestach.” Polecamy rozmowę o tym jak wygląda Iran 2 lata po zamordowaniu Mahsy Amini. [Krytyka Polityczna]

• 4 żołnierzy Irackich zginęło w wyniku ataku przeprowadzonego przez tzw. państwo islamskie. Na pustynnych rubieżach Iraku i Syrii ISIS i Al-Kaida co jakiś czas o sobie przypominają. W ciągu pierwszego półrocza bieżącego roku ISIS wzięło na siebie odpowiedzialność za 153 ataki w obu tych państwach. [AP News]

• „W Tiranie odbył się Szczyt Wszystkich Afgańskich Kobiet. Niektóre uczestniczki wydarzenia mają na sobie tradycyjne afgańskie stroje, wcześniej należące do ich matek czy starszych sióstr. Sporo głębokiej czerwieni, zieleni i czerni. To barwy narodowe Afganistanu. Nikt nie wygląda jak mroczna zjawa z talibskich materiałów propagandowych. Bo to jest Afgańczykom i Afgankom obce.” [Krytyka Polityczna]

Azja

• „W następstwie wyborów w rządzącej Partii Liberalno-Demokratycznej (LDP) parlament Japonii 1 października zatwierdził skład nowego rządu z premierem Ishibą Shigeru na czele. Jego wybór odzwierciedla zmianę układu sił w LDP, przez lata zdominowanej przez frakcję byłego premiera Abe Shinzo. W polityce zagranicznej należy spodziewać się przede wszystkim kontynuacji działań służących wzmocnieniu roli Japonii w regionalnym środowisku bezpieczeństwa. O przyszłości rządu Ishiby zdecyduje wynik przyspieszonych wyborów parlamentarnych zaplanowanych na 27 października.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• Jak Tokio radzi sobie z ulewnymi deszczami i zagrożeniem powodzią? Jednym ze sposobów jest kompleks ogromnych zbiorników podziemnych, które mają zebrać nadmiarową wodę. Polecamy tekst serwisu Reuters a przede wszystkim niesamowite zdjęcia jakie mu towarzyszą. [Reuters]

• „Sąd w Kambodży oskarżył reportera śledczego znanego z ujawniania korupcji i handlu ludźmi o «podżeganie do niepokojów społecznych», co oznacza, iż grożą mu dwa lata więzienia. Aresztowanie Mecha Dary wzbudziło zaniepokojenie organizacji praw człowieka i rządu USA, gdzie bezkompromisowy reporter cieszył się uznaniem.” [Press]

• Czy aplikacja społecznościowa może wpłynąć na ruch turystyczny? Wygląda na to, iż tak. Rest of World ma artykuł, w którym opisuje jak aplikacja Xiaohongshu zwiększyła udział chińskich turystów w wielu miejscach a Azji. Dlaczego ta aplikacja i dlaczego w tych miejscach? jeżeli jesteście ciekawi to zerknijcie do tekstu. [Rest of World]

• „6 października w Kazachstanie odbędzie się referendum w sprawie budowy elektrowni jądrowej. W dniach poprzedzających głosowanie władze zwiększyły presję na aktywistów antynuklearnych, wskazując, iż rząd jest gotowy zaakceptować tylko jeden wynik – głosowanie na TAK.” [Eurasianet]

Afryka

• „W dniach 4–6 września odbyło się w Pekinie dziewiąte Forum Współpracy Chińsko-Afrykańskiej (FOCAC) – największe w Chinach wydarzenie dyplomatyczne od czasów pandemii COVID-19. Po okresie ograniczenia aktywności w Afryce, zwłaszcza gospodarczej, widoczne było dążenie ChRL do zintensyfikowania działalności, a jednocześnie zmiana jej podejścia, na czym mogą zyskać państwa afrykańskie. Podczas FOCAC zabrakło jednak oczekiwanych przez państwa afrykańskie deklaracji restrukturyzacji zadłużenia wobec Chin.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Naukowcy ścigają się z czasem, aby wdrożyć szczepionki i terapie przeciwko śmiertelnemu wirusowi, który gwałtownie rozprzestrzenił się w Rwandzie. Do 30 września w tym środkowoafrykańskim kraju odnotowano 27 przypadków zachorowań i 9 zgonów spowodowanych wirusem Marburg, wysoce śmiertelnym krewnym wirusa Ebola, który również wywołuje gorączkę krwotoczną, przy czym większość przypadków wystąpiła wśród pracowników służby zdrowia w stolicy kraju, Kigali.” [Nature]

• Archipelag Czagos zostanie przekazany przez Wielką Brytanię Mauritiusowi, co zakończyć ma spór toczący się między oboma państwami. Ważnym punktem porozumienia jest to, iż amerykańska baza wojskowa na największym atolu wyspy pozostanie na swoim miejscu i będzie kontynuować działalność. [AP News]

• Wschodnie części Demokratycznej Republiki Konga są przez nią ledwo kontrolowane. Ten obszar bogaty z zasoby mineralne, jest miejscem gdzie ma miejsce działalność rebelianckiej bojówki M23, która według rządu w Kinszasie jest wspierana przez sąsiednią Rwandę. Jak informuje ONZ, zyski uzyskiwane przez rebeliantów ze względu na kontrolę nad lokalnymi kopalniami, szacowane są na 300 tysięcy dolarów miesięcznie. [AP News]

• W ostatnim czasie Armia Sudańska zyskała inicjatywę w wojnie domowej z Siłami Szybkiego Wsparcia. Dowódcy armii zapowiadają, iż mimo trwających rozmów pokojowych, będą przez cały czas napierać na przeciwnika. [BBC]

Ameryka Łacińska

• „W ciągu ostatnich pięciu dekad kontynent ten stał się gigantem uprawy soi. Ale czy boom już się skończył?” Polecamy raport Americas Quarterly, który skupia się na rozwoju upraw soi w tym regionie świata. Wbrew propagandzie niektórych lobbystów mięsnych większość soi uprawianej na tym kontynencie nie idzie na konsumpcje wegan tylko jako pasza dla bydła hodowanego na mięso. [Americas Quarterly]

• „Argentyński prezydent Milei, wbrew protestującym, odrzucił plan finansowania uniwersytetów. Milei zawetował ustawę, która gwarantowałaby finansowanie bezpłatnych uniwersytetów publicznych, rozwścieczając studentów i nauczycieli.” [Reuters]

• Claudia Sheinbaum została zaprzysiężona we wtorek jako pierwsza prezydentka Meksyku o czym pisze AP News. Za to Americas Quarterly zastanawia się czy będzie ona w stanie poradzić sobie z plagą przemocy i przestępczości jaka toczy Meksyk. Chociaż jej poprzednik Andrés Manuel López Obrador był niesłychanie popularny to kwestia przestępczości to jeden z tematów w jakim zawiódł społeczeństwo. Czy jego następczyni znajdzie nową, lepszą drogą do poradzenia sobie z tym problemem? [AP News], [Americas Quarterly]

Ameryka Północna

• „Dziesiątki tysięcy mieszkańców Karoliny Północnej pozostawało bez bieżącej wody w środę, sześć dni po tym, jak huragan Helene uderzył we Florydę i utorował sobie niszczycielską ścieżkę przez większość południowo-wschodnich Stanów Zjednoczonych, zabijając ponad 180 osób.” [Reuters]

• „Strajk w amerykańskich portach, który na trzy dni wstrzymał dostawy na wschodnim wybrzeżu i wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej, zakończył się w czwartek po tym, jak pracownicy doków zawarli wstępne porozumienie z operatorami portów.” Szukaliśmy dla was tekstu o tym jak strajk i jego ewentualne skutki gospodarcze mogą wpłynąć na wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych a tymczasem strajk się zakończył. [The Guardian]

• „Harris i jej kampania od dawna formułują swój przekaz tak, jakby chcieli trafić do rozczarowanych republikanów. Temu służyć ma między innymi podkreślanie kontrastu między Trumpem, skazanym prawomocnym wyrokiem przestępcą, a ścigającą przestępców prokuratorką.” Czy republikanie pomogą wygrać Kamali Harris? Jakub Majmurek nie ma jednoznacznej odpowiedzi ale tekst i tak jest warty przeczytania. [Krytyka Polityczna]

• Dużo piszemy o wyborach prezydenckich w Stanach Zjednoczonych ale czy wiecie jak wygląda liczenie głosów i ogłaszanie zwycięzcy? Nie ma tam centralnej instytucji zajmującej się organizowaniem wyborów dlatego tez w dniu wyborów to stacje telewizyjne ogłaszają kto według nich jest zwycięzcą. Na jakiej podstawie to robią? Kto liczy głosy? Kto certyfikuje wyniki? Czy w tych wyborach jest większe niebezpieczeństwo fałszerstw dokonywanych przez skrajną prawicę spod znaku Donalda Trumpa? [Brookings Institution]

• „Donald Trump położył podwaliny pod próbę obalenia wyborów w 2020 roku jeszcze zanim przegrał, świadomie forsował fałszywe twierdzenia o oszustwach wyborczych i «uciekał się do przestępstw» w swojej nieudanej próbie utrzymania się przy władzy, zgodnie z wnioskiem sądowym ujawnionym w środę, który oferuje nowe dowody z przełomowej sprawy karnej przeciwko byłemu prezydentowi.” [AP News]

• Czy agencja zajmująca się bezpieczeństwem na drogach ukryłaby badanie, które wskazywało iż wprowadzenie nowych regulacji uratowałoby setki ofiar wypadków drogowych rocznie? Wydaje się nieprawdopodobne ale jednak tekst Streets Blog USA wskazuje, iż do coś takiego miało miejsce w Stanach Zjednoczonych. [Streets Blog USA]

Oceania

• „Nalot Krajowej Komisji Antykorupcyjnej przeprowadzony w Parlamencie w czwartek był związany z Departamentem Usług Parlamentarnych, według źródeł w budynku.” choćby na antypodach polityka wygląda tak samo. [The Guardian]

Ekonomia i gospodarka

• „W dniach 24–29 września władze ChRL ogłosiły szereg decyzji z zakresu polityki gospodarczej, obejmujących m.in. obniżki stóp procentowych, stymulację rynku kapitałowego oraz rozluźnienie regulacji w sektorze nieruchomości (zob. Aneks). Pekin ponownie zasygnalizował też zamiar prowadzenia bardziej ekspansywnej polityki fiskalnej, a Agencja Reutera podała, iż rząd planuje wesprzeć konsumpcję poprzez dodatkową emisję obligacji. Doniesienia wywołały lawinę entuzjastycznych komentarzy w krajowych i zagranicznych mediach oraz euforię na giełdach. Ceny akcji chińskich spółek wzrosły najmocniej od kilkunastu lat.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Wadliwe spoiny w atomo­wych okrętach pod­wod­nych i lotnis­kow­cach US Navy” Czyli tekst o tym dlaczego kontrola produkcji jest taka ważna. [Konflikty]

• „Żywność pochodzenia roślinnego może być przez cały czas sprzedawana i promowana przy użyciu terminów tradycyjnie kojarzonych z mięsem, o ile jej skład jest wyraźnie oznakowany i nie wprowadza konsumentów w błąd – orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE.” [Euronews]

Nauka i technologia

• „Jak do tego doszło nie wiem, ale jakimś cudem dożyliśmy czasów, kiedy owsianka jest kontrowersyjnym produktem. Bazując na dowodach naukowych wykażę, czy owsianka rysuje jelita (cokolwiek to znaczy…) i jest dla konia, jaki ma indeks insulinowy i glikemiczny, jak wpływa na sytość, czy kwas fitynowy rzeczywiście jest taki «anty-odżywczy» oraz czy zawiera szkodliwie substancje takie jak metale ciężkie, glifosat i mykotoksyny.”