Dni coraz krótsze i Tygodnik coraz później wychodzi. Mamy jednak nadzieję, iż nie zawsze będziecie go dostawać o tak późnej porze.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• „Biegły radioterapeuta-onkolog ocenił, iż Zbigniew Ziobro przeszedł nowotwór, ale w tej chwili jest «onkologicznie zdrowy», a przez cały proces leczenia jego stan był dobry — ustalił Onet. Były minister sprawiedliwości ma być «w pełni sprawny», zdolny do wykonywania lekkiej pracy. Autor opinii ma też wątpliwości dotyczące zwolnień lekarskich, jakie Ziobro dostarczał komisji śledczej ds. Pegasusa, która wzywała go na przesłuchanie latem.” [Onet]

• „«Fortepian Paderewskiego» miał być perłą w koronie nowej instytucji powołanej za czasów PiS. Za 300 tys. złotych ze Szwajcarii sprowadził go Jan Żaryn, dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej. Wirtualna Polska ustaliła, iż urzędnicy nie sprawdzili, co kupują, a instrument jest wart najwyżej kilkanaście tysięcy. Ignacy Jan Paderewski przy tym fortepianie choćby nie stał, o graniu nie wspominając.” [WP]

• „Z pompą ogłoszona w zeszłym roku kooperacja z Intelem wygląda na bliską zakończenia. Amerykańska firma ma problemy finansowe i zawiesza projekt fabryki pod Wrocławiem na dwa lata. I trudno dziś przewidywać, czy kiedykolwiek do niego wróci” [OKO.press]

• „- Pragnę przeprosić za swoje postępowanie. Wiem, iż zawiodłam – mówi Wirtualnej Polsce Justyna Gdańska. Była dyrektorka działu zakupów Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych udzieliła pierwszego wywiadu po opuszczeniu aresztu. Opisuje, jaka była jej rola w jednej z największych afer pod rządami PiS.” Czy będziecie zaskoczeni, iż według urzędniczki nie była poddawana żadnym torturom – wbrew temu co politycy PiS twierdzili. [WP]

• Tego było Polsce trzeba, kolejnej partii, która reklamuje się jako konserwatywna światopoglądowo a liberalna gospodarczo. Nigdy jeszcze tego eksperymentu nie przeprowadzaliśmy w naszym kraju. jeżeli naprawdę chcecie poczytać o partii Jana Krzysztofa Ardanowskiego (nie tak dawno temu ministra rolnictwa w rządzie PiS), to zerknijcie do tekstu [Euractiv].

• „Staje się to już pewnym politycznym rytuałem. Przychodzi wielka woda, wały przeciwpowodziowe nie zawsze dają sobie z nią radę, więc szuka się winnego. Najłatwiej w tym momencie zwalić winę na bobry. Mamy rok 2024, a kolejny polityk (premier Tusk) wypowiada wojnę bobrom.” [OKO.press]

• Polska zyska na środkach, które obiecała tydzień temu Ursula von der Leyen czy nie? Euractiv przedstawia najlepiej jak to możliwe jak to naprawdę wygląda. [Euractiv]

• Jeśli temat powodzi Wam się ciągle nie przejadł, to polecamy fotoreportaż OKO.press ze Stronia Śląskiego. [OKO.press]

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wchodnich].

• „Po rosyjskiej inwazji UE znacznie powiększyła pulę środków finansowych przeznaczonych na wspieranie inwestycji na Ukrainie, ale powinna dostosować sposób działania do sytuacji wojennej. Komisja Europejska (KE) może m.in. zwiększyć dostępność ubezpieczeń dla firm od ryzyka związanego z wojną oraz wspomóc rozbudowę ukraińskich zdolności administracyjnych do realizacji projektów lokalnych.”[Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• Prezydent Ukrainy odwiedził Stany Zjednoczone, przemawiła w ONZ i spotkał się zarówno w obecną administracją jak i z Donaldem Trumpem. Pierwszy artykuł The Guardian opisuje skupia się na tym jak Kamala Harris skrytykowała wypowiedzi Trumpa wskazujące na chęć oddania Ukrainy Rosji. Drugi artykuł opisuje spotkanie z Trumpem, które nie było pewne iż się odbędzie do ostatniej chwili. [The Guardian #1], [The Guardian #2]

• „Dla wielu Ukraińców wojna, choć trwa już ponad dwa lata, oznacza życie w stanie wyjątkowym – bez poczucia bezpieczeństwa, w niepewności co do przyszłości, pod ciągłą emocjonalną presją. W tych warunkach twórczość i sztuka pozwalają na uchwycenie momentów zmieniających całe życie i sensów ginących pod naporem agresji i zniszczenia. Śledzimy aktorów, reżyserów, pisarzy i architektów mierzących się z doświadczeniem wojny.”

Europa

• „W wyborach do przedstawicielstw 13 regionów (krajów) Czech najlepszy wynik uzyskała główna partia opozycyjna – ANO byłego premiera Andreja Babiša. (...) Jednoznaczny sukces partii Babiša na rok przed wyborami do Izby Poselskiej potwierdza dominację tej formacji w sondażach i stanowi dla koalicji rządzącej ostatni moment na refleksję i korekty polityczne. Sprzyja to uaktywnianiu się w tych ugrupowaniach wewnętrznej opozycji.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „22 września rządząca od 1990 r. w Brandenburgii SPD ponownie zwyciężyła w wyborach do landtagu. Partia premiera Dietmara Woidkego zdobyła 30,9% głosów (+4,7 p.p. wobec 2019 r.; 32 mandaty w 88-osobowym parlamencie). Drugie miejsce zajęła AfD z poparciem 29,2% (+5,7 p.p., 30 mandatów).” O znaczeniu tych wyborów przeczytacie w analizie OSW. [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Dlaczego jednak z największych niemieckich marek samochodowych zapowiada zwolnienia i zamknięcia zakładów produkcyjnych w samych Niemczech? Tłumaczy analityk OSW, Michał Kędzierski. Zapraszamy do słuchania!”

• W ten weekend odbędą się wybory parlamentarne w Austrii. Prognozowane jest zwycięstwo skrajnie prawicowej Partii Wolności. jeżeli pomyślicie, iż wraca tam nazizm, to pierwsze zastanówcie się czy on kiedykolwiek naprawdę odszedł. [The Guardian]

• Przywódca Kościoła katolickiego Jorge Bergoglio (znany również pod pseudonimem Franciszek) odwiedził Belgię i tam prosił ofiary przestępstw seksualnych dokonywanych przez lata przez funkcjonariuszy jego instytucji o przebaczenie. Premier Belgii stwierdził, iż Kościół musi zaoferować więcej niż słowa. [Politico]

• Prorosyjskość Węgier weszła na kolejny poziom – jeden z najbliższych doradców premiera Orbana stwierdził, iż gdyby Rosja napadła na Węgry to te by się nie broniły. Po wzburzeniu węgierskiej opozycji doradca zareagował, atakując media, które donosiły o jego wypowiedzi. [AP News]

• Prawica razem także tym razem. VSquare ma dla Was tekst o powiązaniach pomiędzy Viktorem Orbanem a Geertem Wildersem – przywódcą skrajnie prawicowej partii PVV. [VSquare]

• „Nieubłagany upływ czasu i widoczne choćby dla laików problemy ze zdrowiem już wiele lat temu skłoniły Łukaszenkę do zmierzenia się z problemem sukcesji. Jak na razie – bez skutku, więc pytanie, kto po Łukaszence, pozostaje otwarte.” [Nowa Europa Wschodnia]

• „Wraz z kompromitacją armii wyrodziły się imperialne ambicje Rosji, ale temat rosyjskiego imperializmu się nie zdezaktualizował. Powrócił w odwróconym kontekście: pod hasłem potrzeby dekolonizacji Rosji po przegranej wojnie z Ukrainą.” [Nowa Europa Wschodnia]

Bliski i Środkowy Wschód

• „Izrael konsekwentnie daje do zrozumienia, iż zamierza młócić Hezbollah do skutku. to znaczy – albo do momentu, aż Partia Boga ustąpi i przestanie ostrzeliwać północny Izrael, albo też do jej całkowitego unicestwienia. Na razie nie zanosi się na spełnienie pierwszego scenariusza, toteż Cahal przygotowuje się na drugi. Ramatkal (szef sztabu generalnego) Herci Halewi oświadczył (...) żołnierzom, iż taki rozwój sytuacji jest bardzo prawdopodobny.” Czyli Izrael szykuje się do inwazji lądowej, a na terenie Libanu, w wyniku Izraelskich bombardowań zginęło juz ponad 700 osób. [AP News], [Konflikty]

• „Od początku wojny w Strefie Gazy w październiku ub.r. wzrosła liczba ataków na cele w Syrii zarówno ze strony Izraela i USA, jak i Iranu oraz powiązanych z nim milicji. Wynika to z jednej strony z silnej obecności Hezbollahu w tym państwie, a z drugiej – z motywacji Iranu, aby podnieść koszty wsparcia USA dla Izraela. Reżim Baszara al-Asada odbiera te działania jako zagrożenie, zwłaszcza iż unika angażowania się w wojnę w Strefie Gazy w obawie, iż eskalacja zagrozi kruchej stabilności jego władzy.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Jak informuje agencja Reuters, Rosjanie mają rozważać wysłanie do Jemenu pocisków przeciw­okrę­to­wych P-800 Oniks, w wersji eksportowej znanych jako Jachont.” A w rozmowach pośredniczyć mają Irańczycy. [Konflikty], [Reuters]

• „Mija dziesiąta rocznica zajęcia przez Ruch Huti stolicy Jemenu. Moment ten jest w pewien sposób pomostem w historii Jemenu. Z jednej strony jest to koniec reform, które były efektem Arabskiej Wiosny, z drugiej zaś pierwsze ogniwo w nowym ciągu wydarzeń, który na początku 2015 roku doprowadził do wybuchu pełnoskalowej wojny domowej i saudyjskiej interwencji.” [Konflikty]

• W Iranie w kopalnie węgla kamiennego doszło do eksplozji metanu. W jej wyniku zginęło co najmniej 50 górników. [AP News]

• „Pojawia się szansa na usunięcie kości niezgody w NATO. Zgodnie z informacjami, do których dotarł grecki dziennik Kathimerini, latem Stany Zjednoczone przedstawiły propozycję rozwiązania problemu dotyczącego systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej S-400 Triumf pozyskanego przez Turcję. W ramach negocjacji, które są ponoć na bardziej zaawansowanym etapie, niż wcześniej sądzono, wysocy rangą urzędnicy amerykańscy wysunęli propozycję przeniesienia komponentów rosyjskiego systemu pod kontrolę Stanów Zjednoczonych.” [Konflikty]

Azja

• „Wybory prezydenckie na Sri Lance z 21 września wygrał lewicowy kandydat Anura Kumara Dissanayake. Jego zwycięstwo jest skutkiem rozczarowania społeczeństwa klasą polityczną i oznacza odrzucenie bolesnej polityki oszczędności. Głównym wyzwaniem dla nowego prezydenta będzie wzmocnienie gospodarki i renegocjacja umowy z MFW, aby obniżyć koszty życia. W sprawach zagranicznych jego nadrzędnym celem będzie pragmatyczna kooperacja ze wszystkimi partnerami w celu poprawy sytuacji ekonomicznej kraju. Polska może rozważyć intensyfikację kontaktów politycznych i gospodarczych ze Sri Lanką, m.in. w sektorze turystycznym, morskim i edukacji.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „W dniach 15–17 września kanclerz Olaf Scholz (SPD) w Samarkandzie i Astanie uczestniczył w spotkaniach bilateralnych z przywódcami państw regionu i wziął udział w drugim szczycie Azja Centralna–Niemcy (C5+RFN).” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „W dzisiejszym odcinku przyglądamy się narastającemu konfliktowi o zasoby wodne między Indiami a Chinami. Obie potęgi azjatyckie walczą o kontrolę nad rzekami, które mają najważniejsze znaczenie dla milionów ludzi w regionie”

• „Tajwan zaczyna coraz chętniej inwestować w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Jest to o tyle istotne, ponieważ chodzi o krytyczne półprzewodniki. Te materiały są niezbędne do rozwoju gospodarki wysokich technologii, do której aspiruje Polska. Wydaje się jednak, iż inne państwa regionu są w lepszej sytuacji.” [Obserwator Gospodarczy]

• Proces zmiany alfabetu w krajach Azji Środkowej był złożony i silnie związany z kontekstem politycznym, kulturowym i narodowym regionu. Jest to dużo ciekawsze niż może się na pierwszy rzut oka wydawać.

• „Powołując się na anonimowe źródło w amerykańskim Departamencie Obrony, The Wall Street Journal twierdzi, iż wiosną tego roku w stoczni Wucheng w Wuhanie zatonął prototypowy wielozadaniowy atomowy okręt podwodny nowego typu. O wypadku z udziałem okrętu podwodnego nieznanego wcześniej typu było wiadomo. przez cały czas pozostaje jednak dużo wątpliwości, przede wszystkim w Wuhanie budowano jednostki konwencjonalne, nigdy zaś atomowe. Na dobrą sprawę jedynym argumentem za tymi rewelacjami jest wiarygodność gazety.” [Konflikty]

Afryka

• Pomysły żeby zreformować Radę Bezpieczeństwa ONZ krążą od wielu lat, teraz Joe Biden zaproponował żeby zwiększyć ją o dwa stałe miejsca dla państw afrykańskich. Tylko jest haczyk – te państwa nie miałyby prawa weta. The Atlantic Council opisuje historię i działanie Rady Bezpieczeństwa oraz opisuje jaki wpływ ma obecna polityka międzynarodowa na tę propozycję. [The Atlantic Council]

• „Stany Zjednoczone muszą w ostat­nich latach mierzyć się z nieoczekiwanymi wyzwaniami w Afryce Zachodniej. Fala zamachów stanu, chińskie umowy dotyczące strategicznych gałęzi gospodarki oraz rosyjskie kampanie dezinformacyjne doprowadziły do poważnych zmian w polityczno-militarnej rzeczywistości regionu. Junty wyrzucające Francuzów i Amerykanów wiążą swoją przyszłość z innymi sojusznikami.” [Konflikty]

• Pisaliśmy niedawno o ataku dżihadystów na stolicę Mali. Nie jest to odosobniony przypadek działalności takich grup ekstremistycznych w regionie. To, iż jest to powiązane z przewrotami w państwach takich jak Burkina Faso, Mali czy Niger nie powinno być dla naszych czytelników zaskoczeniem. Reuters ma dłuższy tekst, w którym szczegółowo analizuje zwiększającą się aktywność islamistycznych bojówek w regionie. [Reuters]

• „Sudańska armia przeprowadziła w czwartek ostrzał artyleryjski i naloty w stolicy Sudanu w ramach największej operacji mającej na celu odzyskanie terenu od początku 17-miesięcznej wojny z Siłami Szybkiego Wsparcia, poinformowali świadkowie i źródła wojskowe.” [The Guardian]

• „Trybunał Sprawiedliwości Afryki Wschodniej rozpoczął postępowanie w sprawie wniesionej przez Demokratyczną Republikę Konga (DRK) przeciwko Rwandzie, oskarżając ją o naruszenie suwerenności i wysłanie wojsk w celu wsparcia grup rebeliantów we wschodnim regionie kraju.” [Al-Dżazira]

• Jak walczyć z niedożywieniem w Afryce? Może kostkami rosołowymi wzbogaconymi o dodatkowe wartości odżywcze? Taki pomysł mają niektórzy naukowcy a z tekstu Reutersa dowiecie się jakie są jego wady, jakie zalety i co potrzeba żeby mógł zadziałać. [AP News]

Ameryka Łacińska

• Po wielu tygodniach zakończyła się telenowela sporu Elona Muska z brazylijskim Sądem Najwyższym. Wygrał sąd. Zastanawiamy się czy gdyby nie eskalacja sprawy przez samego Muska to by sporna kwestia ciągle nie była debatowana przez prawników. [The Guardian]

• Prezydent Brazylii wygłosił przemówienie podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku. Prezydent Lula skrytykował niemoc międzynarodowych organizacji i brak zdolności ONZ do rozwiązywania sporów i konfliktów światowych. Wezwał on również do większej reprezentacji Globalnego Południa w organach ONZ. [ONZ]

• „Brazylijska gospodarka jest największa wśród państw Ameryki Południowej. W XXI wieku zaczyna odgrywać coraz większą rolę w gospodarce światowej. Działania prezydenta Luli i globalna koniunktura wspierają jej rozwój i pomagają w stabilizacji. Brazylia odnotuje w tym roku 2,5% wzrostu PKB, bezrobocie spadło do 8%, a inflacja wynosi 4%. Mimo to kapitał zagraniczny niechętnie patrzy na Brazylię, indeks giełdowy jest bardzo niski.” [Obserwator Gospodarczy]

• „Kryzys w Wenezueli polaryzuje politykę Ameryki Łacińskiej. Odnowiona migracja z kraju południowoamerykańskiego wzmocni tę kwestię w polityce wewnętrznej na całej półkuli. Przywódcy regionu wciąż mogą powstrzymać szkody.” [Americas Quarterly]

• „Senat Meksyku zatwierdził w środę przekazanie Gwardii Narodowej pod dowództwo wojska, pomimo powszechnej krytyki pogłębiania militaryzacji kraju.” AP News opisuje dlaczego ta decyzja ma znaczenie dla mieszkańców i wielu polityków. [AP News]

• „Były prezydent Evo Morales prowadzi marsz protestacyjny przeciwko rządowi swojego niegdysiejszego sojusznika, prezydenta Luisa Arce, domagając się zmian.” W Boliwii niespokojnie a powodem są spięcia pomiędzy lewicowymi politykami. [Al-Dżazira]

• „Na Martynice doszło do gwałtownych zamieszek. Chociaż protesty dotyczą przytłaczających cen w sklepach, to kryją się za nimi głębsze przyczyny, z powodu których głowę straciła żona Napoleona.”