Wydanie 192, 05.07.2024

4 miesięcy temu

Mieliśmy wybór czy w podtytule wymienić wybory w Iranie czy Spermokalipsę. Wszystkich fanów Iranu (chociaż mamy nadzieję, iż nie reżimu) prosimy o wyrozumiałość.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

Były wiceminister sprawiedliwości i członek Suwerennej Polski stracił immunitet poselski. Poseł Romanowski (także z Suwerennej Polski) jest kolejce do utraty immunitetu. Ministerstwo zdrowia zapowiada projekt ustawy o ograniczeniu alkoholu na stacjach benzynowych w godzinach nocnych, od 22 do 6 rano. Rząd pracuje nad dopłatami do rowerów elektrycznych.

„Co dzieje się, gdy w rodzinie zastępczej dojdzie do przemocy lub molestowania? W większości wypadków sprawa zostanie umorzona” Polecamy wstrząsający reportaż [Frontstory].
„Ordo Iuris szósty raz przegrywa sprawę uchwał anty-LGBT. (...) Ordo Iuris przekonywało, iż jednostki samorządu terytorialnego mają prawo do obrony dobrego imienia. – Powołało się przy tym na m.in. wyroki dotyczące... rosyjskiej policji, miasta Moskwy oraz regionu wołgogradzkiego.” [Gazeta]
„TVP połączy w jedną strukturę obecny kanał TVP World, nadawany w języku angielskim, który ma docelowo zmienić nazwę z Telewizją Biełsat, która zmieni się w kanał z pasmami po białorusku, rosyjsku i ukraińsku. – Biełsat nie zostanie zlikwidowany – zapewnia Michał Broniatowski, który ma kierować nową strukturą. Ministerstwo Spraw Zagranicznych zapewnia, iż na działanie obu stacji przeznaczy w przyszłym roku podobną kwotę jak w tym.” A tak, się różni dziennikarze rozpisywali, iż po atomie i CPK Tusk zlikwiduje TVP World i Biełsat. [Wirtualne Media]
„2 lipca nad ustawą o użyciu broni obradowały połączone komisje sprawiedliwości i praw człowieka oraz obrony narodowej. Przyjęły projekt, odrzucając poprawki Lewicy, Polski 2050 i Konfederacji. Karniści: Projekt sprzeczny z regułami i wartościami demokratycznego państwa prawa” [OKO.press]
„Prokuratura weszła do biura Schaba, Radzika i Lasoty. Szuka akt dyscyplinarek sędziów. Jak ustaliło OKO.press, Prokuratura Krajowa weszła rano z policją do biura rzeczników dyscyplinarnych Ziobry. Przeszukanie dotyczy śledztwa ws. przetrzymywania akt dyscyplinarek sędziów” [OKO.press]
Pewnie zapomnieliście już o wyborach samorządowych, w końcu były tyle miesięcy temu. Jednak dopiero teraz wybrano marszałka sejmiku małopolskiego a PiS ogłosił zwycięstwo nad pozostałymi partiami. Na czym polega to zwycięstwo? Na tym, iż PiS w końcu dogadał się we własnym gronie gdyż to właśnie ta partia posiada samodzielną większość w tym sejmiku. Po miesiącach starć pomiędzy centralą z Warszawy a lokalnymi działaczami wybrano marszałka co szczegółowo opisuje pierwszy artykuł Interii. Co interesujące w historii pojawia się była kurator Barbara Nowak, która w wyniku tej ugody zrezygnowała z mandatu w sejmiku wojewódzkim o czy jest drugi artykuł. [Interia #1], [Interia #2]
Słyszeliście, iż Donald Tusk zrzekł się reparacji za 2 WŚ mówiąc na końcu „für Deutschland”? Przynajmniej można mieć takie wrażenie czytając niektóre doniesienia o wspólnej konferencji premiera Donalda Tuska i kanclerza Olafa Scholza. To, iż PiS przekonał wielu wyborców, iż zaraz Niemcy wypłacą nam reparacje to nie jest dziwne, ale iż dziennikarze często zachowują się jakby Donald Tusk miał jakikolwiek sposób na wymuszenie tego na Niemcach to nas jednak dziwi. O czym dokładnie mówiono w czasie tej konferencji przeczytacie w artykule Wirtualnej Polski. A jeżeli chcecie wiedzieć co przebiło się do zachodnich mediów (spoiler alert: nie były to reparacje), to zerknijcie do artykułu Politico. [Wirtualna Polska], [Poltico]
Media protestują przeciwko temu jak rząd wdraża dyrektywę unijną dotyczącą mediów. O głosowaniu, które tydzień temu przyczyniło się do powstania tego protestu pisze serwis Wirtualne Media. Dowiecie się z niego dowiedzieć co dokładnie procedowano, jakie poprawki zostały odrzucone i jaka jest argumentacja wydawców medialnych. Polecamy też artykuł Krytyki Politycznej, która zwraca uwagę, iż dostęp do rzetelnych informacji jest kwestią bezpieczeństwa państwa i obywateli. Nie jesteśmy w stanie powiedzieć wam czy oczekiwania wydawców są słuszne czy może trochę na wyrost ale należy pamiętać, iż w naszym interesie jest to, żeby państwo nie dawało całkowicie wolnej ręki big techom. [Wirtualne Media], [Krytyka Polityczna]
„Zmiana definicji zgwałcenia to nie gwałt na prawie, ale potrzebna korekta. Wcale nie będzie tak, iż to podejrzany będzie musiał wykazać uzyskanie zgody na stosunek seksualny. Nie ma też mowy o żadnych zgodach pisemnych czy notarialnych. Zmieni się tylko i aż to, iż ofiara nie będzie musiała udowodnić, iż podczas zgwałcenia wystarczająco głośno krzyczała i mocno kopała.” jeżeli zastanawialiście się, czy katastroficzne wizje snute tydzień temu po przegłosowaniu nowelizacji prawa dotyczącego gwałtu zawierają chociaż ziarnko prawdy, to polecamy felieton Patryka Słowika. [Wirtualna Polska]
„Futerkowy lobbysta organizuje w Polsce i Brukseli głośne, antyunijne demonstracje. W tym czasie jego brat (i biznesowy wspólnik) po cichu kontroluje hodowlę norek w obwodzie królewieckim” [Frontstory]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].
„Wojna obronna Ukrainy to walka o wielką stawkę – egzystencję państwa ukraińskiego i bezpieczeństwo całego świata zachodniego. Najbliższy szczyt NATO w Waszyngtonie – podobnie jak poprzedni, w Wilnie – nie przyniesie przełomu w sprawie uzyskania przez Ukrainę szybkiego członkostwa w Sojuszu Północnoatlantyckim i wystosowania dla niej zaproszenia.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Podpisanie przez USA i Ukrainę umowy o bezpieczeństwie powinno zwiększyć szanse na utrzymanie wsparcia dla Ukrainy w długiej perspektywie. Istnieje jednak ryzyko, iż USA będą traktować umowę jako alternatywę dla członkostwa Ukrainy w NATO.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Mimo sukcesu skrajnej prawicy, UE pozostaje proukraińska” Jak będzie wyglądała kooperacja Ukrainy z UE po przetasowaniach związanych z wyborami do Parlamentu Europejskiego? Czy dobry wynik prawicy wpłynie na cokolwiek? Jakich potencjalnych problemów można się spodziewać? M.in o tym jest rozmowa w [Krytyce Politycznej].
Węgry objęły przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Niestety. Viktor Urban udał się z wizytą do Kijowa (pierwszą od 7 lat) gdzie de facto przekonywał Ukrainę do poddania się. OSW pisze więcej o tej wizycie i tym z czym się wiązała. W piątek Orban poleciał do Moskwy gdzie też chce rozmawiać o „pokoju” czym wzbudził oburzenie europejskich państw, które negowały, iż reprezentuje on Unię Europejską w czasie tej wizyty. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Reuters]
Głupio nam używać takich słów ale to będzie materiał trochę „szkoleniowy”. Wiemy, iż część z Was ogląda filmy z walk ukraińsko-rosyjskich. Może Was ciekawić, dlaczego tam ciągle się biją przy jakichś polach, w jakichś drzewach, o co w tym chodzi? Irytujący Historyk przygotował krótki materiał wideo na temat wschodniej specyfiki i pojęcia „posadki”. Zapraszamy.

„Po inwazji na pełną skalę w 2022 r., chwiejność koalicji pod przywództwem USA chroniła rosyjskie terytorium przed ukraińskim atakiem niemal w takim samym stopniu, jak chroniła Ukrainę.” Artykuł opublikowany na stronie think tanku Center for European Policy Analysis przekonuje, iż NATO powinno zestrzelić rosyjskie rakiety. [Center for European Policy Analysis]

Europa

Może i Orban nie reprezentuje UE w czasie podróży do Rosji ale trudno udawać, iż Węgry w tej chwili nie przewodniczą Radzie Unii Europejskiej. Z czym to się wiąże? O tym właśnie jest analiza Instytutu Europy Środkowej. [Instytutu Europy Środkowej]
„W dzisiejszym odcinku Fokusa zapraszamy na rozmowę o Ursuli von der Leyen – byłej, a może także przyszłej, przewodniczącej Komisji Europejskiej. Tomasz Zając, w rozmowie z Sarą Nowacką, podsumowuje jej polityczne osiągnięcia w kierowaniu KE, analizuje wyzwania, jakie przed nią stanęły oraz zastanawia się, czy udało jej się zrealizować plan, który zarysowała na początku swojej kadencji. Czy Ursula von der Leyen byłą dobrą przewodniczącą w czasach kryzysów? Zapraszamy do słuchania!”

Już po wyborach w Wielkiej Brytanii. Partia Pracy wygrała i będzie samodzielnie rządzić, Konserwatyści ponieśli ogromne straty, Liberalni Demokraci zyskali a skrajnie prawicowa partia Nigela Faraga wprowadzi co najmniej 4 posłów. The Guardian ma kilka krótkich komentarzy od swoich dziennikarzy a na bardziej szczegółowe analizy przyjdzie jeszcze czas i najpewniej zobaczycie je w następnym wydaniu Tygodnika. [The Guardian]
Wybory Parlamentarne, druga tura, więcej niż dwójka osób w II turze itd. O co chodzi z wyborami we Francji? I w jakie ekskrementy (przepraszamy za nasz francuski) wdepnął Macron? Rozmowa Jakuba Bodzionego z Jarosławem Kuiszem świeżo po I turze wyborów we Francji. Sacrébleu!

Jeśli jednak potrzebujecie krótszego podsumowania tego jak wygląda sytuacja sondażowa we Francji przed drugą turą, to można powiedzieć, iż mimo tego, iż jej partia pewnie wygra to Marine LePen nie może być tak bardzo zadowolona jak tydzień temu. [Euronews]
Kryzys rosyjskich usług publicznych: służby zdrowia, oświaty, poczty. Doraźna stabilność, długofalowe problemy – sytuacja demograficzna Rosji.
„To kolejny Przegląd Rosyjskiej Propagandy. W tym materiale Katarzyna Chawryło analizuje serial emitowany w rosyjskiej telewizji oraz mediach społecznościowych. Pokazuje on to, jak rosyjskie dzieci wspierają wojnę. W tym filmie ukazano jak pokazywana jest armia rosyjska oraz w jak pozytywnym świetle pokazywana jest rosyjska agresja na Ukrainę. Wojna na Ukrainie w materiale przedstawiana jest jaka obrona Rosji, a żołnierze rosyjscy jako bohaterowie.”

Bliski i Środkowy Wschód

Izrael dokonuje największego od podpisania porozumień z Oslo w 1993 roku przejęcia terenu w Zachodnim Brzegu Jordanu. Mimo potępienia międzynarodowego, w tym przez sojusznicze USA, władze zatwierdziły zaanektowanie ponad 12 km kwadratowych terenu w dolinie rzeki Jordan. Wzrost presji na kolejne aneksje oraz rozbudowę osiedli żydowskich na tych terenach jest związany z ultra prawicowymi partiami w rządzie Netanjahu, głównie z partia Religijny Syjonizm i ich szefem a równocześnie ministrem Finansów i odpowiedzialnym za Zachodni Brzeg w ministerstwie obrony Becalelem Smotriczem. [AP News]
„Kancelaria premiera Binjamina Netanjahu potwierdziła, iż izraelski zespół negocjacyjny otrzymał – za pośrednictwem mediatorów z USA, Kataru i Egiptu – nową propozycję rozejmu wystosowaną przez Hamas. w tej chwili jest ona analizowana w Jerozolimie. Oczywiście wcześniejsze doświadczenia każą powściągnąć optymizm, ale pierwsze przecieki wskazują, iż pojawiła się realna szansa na osiągnięcie zawieszenia broni.” [Konflikty]
W ostatnich tygodniach napięcie na granicy izraelsko-libańskiej pozostaje wyjątkowo wysokie. Po obu stronach granicy ewakuowano około 100 tysięcy cywilów, a codziennie dochodzi do wzajemnych ostrzałów. Czy wojna Izraela z Hezbollahem jest nieunikniona? Tego nie wiemy. Analizy Ośrodka Studiów Wschodnich oraz Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych dają szerszy obraz informacji. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Po upływie ponad 1000 dni od przejęcia przez Talibów władzy w Afganistanie staje się jasne, iż kobiety nie mają co liczyć na możliwość ponadpodstawowej edukacji. Z tego względu młode Afganki próbują szukać możliwości edukacji za granicami swojego kraju, najczęściej w Iranie. Reportaż o kilku z nich przeczytacie w serwisie [The Guardian].
W Turcji doszło do antysyryjskich zamieszek w mieście zlokalizowanym w środkowej Turcji. Przyczyną była informacja o Syryjczyku, który miał seksualnie wykorzystać 7-letnią dziewczynkę. Jak się później okazało oskarżenie dotyczy również Syryjki, jego krewnej. W wyniku tych doniesień zebrał się tłum, który niszczył samochody i sklepy, które miały należeć do Syryjczyków. Zatrzymano blisko 500 osób, prezydent oskarża opozycję o podsycanie antysyryjskich nastrojów, a opozycja odpowiada, iż polityka kraju jest nierozważna. W odpowiedzi na to na północy Syrii, miejscowi syryjczycy zaatakowali tureckie pojazdy wojskowe i związaną z nimi administrację. [CNN], [BBC]
„W dzisiejszym odcinku opowiemy o tym czym jest panturkizm. Co mają wspólnego mieszkańcy takich regionów jak Azja Centralna, część Kaukazu i Turcji? Jak Turcja wykorzystuje ideę panturkizmu jako swoje soft-power? Czy może powstać unia panturkijska? Na te i inne pytania odpowiada Zuzanna Krzyżanowska, ekspertka OSW.”

Dzisiaj (tj. w piątek 6.07) w Iranie odbywa się druga tura wyborów prezydenckich. Po wyjątkowo niskiej frekwencji w pierwszej turze, do drugiej tury przeszli jedyny (jak na irańskie warunki) względny liberał i technokrata, a także jeden z przedstawicieli frakcji twardogłowych. Kto wygra? Wydaje się, iż najwięcej zależeć będzie od umiejętności mobilizacji poszczególnych grup elektoratu. [DW]
W stolicy Kataru, Dosze, doszło do rozmów między Amerykanami i Talibami. Przedmiotem jest uwolnienie przetrzymywanych przez Talibów amerykańskich obywateli. Talibowie są otwarci ale w zamian chcą uwolnienia Afgańczyków przetrzymywanych m.in. w bazie Guantanamo na Kubie. [DW]

Azja

Putin spotkał się Kimem ale co z tego wyniknie? Właśnie takie pytanie zadali sobie eksperci Brookings Institution i odpowiedź znajdziecie w krótkim tekście. [Brookings Institution]
„Dla Chin kwestia praw człowieka zyskuje na znaczeniu we współpracy z państwami Globalnego Południa. Władze podkreślają prawo rządów do samodzielnych decyzji w tej dziedzinie, co spotyka się z przychylnym przyjęciem w wielu państwach, głównie autorytarnych. Dla UE istotne jest zarówno przeciwdziałanie chińskiej narracji o zróżnicowaniu praw człowieka, jak i stosowanie sankcji wobec Chin w przypadku ich łamania.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Reguły cenzury Bing w Chinach są tak rygorystyczne, iż choćby wzmianka o prezydencie Xi Jinpingu prowadzi do całkowitego zablokowania wyników tłumaczenia, wynika z nowych badań przeprowadzonych przez Citizen Lab Uniwersytetu w Toronto, które zostały udostępnione wyłącznie portalowi Rest of World.” [Rest of World]
„Japoński rząd w końcu rezygnuje z dyskietek i płyt CD-ROM. Niedawno ogłosił zmiany w przepisach wymagających korzystania z fizycznych formatów nośników do składania wniosków do rządu w sprawach takich jak biznes alkoholowy, górnictwo i regulacje dotyczące samolotów.” [Ars Technica]

Afryka

„Czy Unia Afrykańska to skuteczna instytucja? Komu i jakim interesom służy?” Zastanawialiście się czy Unia Afrykańska to ma jakiekolwiek znaczenie? Odpowiedź także na to pytanie poznacie w tym odcinku Programu Afrykańskiego.

O tym, iż RPA ma nowego prezydenta już Wam pisaliśmy, ale jak wygląda nowy rząd tworzony przez koalicję jedności narodowej? Przegląd ministrów zrobił portal Daily Maverick opisując to co im się w nowym rządzie podoba, co nie a co jest po prostu zaskakujące. Za to dziennikarz Tadeusz Michrowski na Twitterze zwrócił uwagę na jednego nowego ministra – odpowiedzialnego za więziennictwo Pietra Groenwalda, „który był parlamentarzystą w barwach partii, która próbowała zachować apartheid... choćby wbrew jego twórcom.” [Daily Maverick], [Tadeusz Michrowski @ Twitter]
W Kenii ciągle realizowane są protesty a policja zatrzymała ponad 270 osób, które miały „używać protestów jako zasłony dymnej do popełniania przestępstw” o czym przeczytacie w artykule Al-Dżaziry. Za to Nanjala Nyabola ma felieton na łamach The Guardian, gdzie tłumaczy, iż chociaż protesty zostały sprowokowane przez propozycję podwyższenia podatków to powody niezadowolenia obywateli są dużo głębsze. [Al-Dżazira], [The Guardian]
„Trzech protestujących zmarło w areszcie w Mauretanii, podało ministerstwo spraw wewnętrznych, po masowych aresztowaniach podczas protestów w opozycyjnej twierdzy Kaédi po wyniku wyborów prezydenckich w północno-zachodniej Afryce.” [The Guardian]
„W czerwcu tysiące Masajów zebrało się w rezerwacie Ngorongoro w Tanzanii, aby świętować Enkipaata, pierwszy z trzech rytuałów przejścia, przez które musi przejść każdy Masaj. Fotograf MR, który poprosił o zachowanie anonimowości, otrzymał rzadki dostęp do ceremonii” Polecamy, krótki fotoreportaż. [The Guardian]

Ameryka Łacińska

„Zdecydowane zwycięstwo Claudii Sheinbaum w czerwcowych wyborach prezydenckich pozwoli jej rządowi na kontynuację dążeń ustępującego prezydenta Andrésa Manuela Lópeza Obradora, obejmujących zmianę modelu rozwoju Meksyku, w tym zwiększenie roli państwa w gospodarce.” jeżeli nie czytaliście tego co wrzucaliśmy zaraz po ogłoszeniu wyników wyborów w Meksyku, to PISM ma ciekawą analizę powyborczej sytuacji w tym kraju. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Pomimo niszczycielskiej przemocy gangów w ostatnich latach, która doprowadziła do faktycznego upadku państwa, ten najbardziej zubożały kraj na półkuli zachodniej może obrać inny kurs, ponieważ właśnie zachodzą przemiany polityczne. Czy jego przywódcy wykorzystają ten moment?” Miło czasami przeczytać coś miłego o Haiti choćby jeśli, póki co, są to przewidywania lepszej przyszłości. [Americas Quarterly]
43-letni Jimmy Lippert Thyden González pozwał państwo Chile za udział w systemowym procedrze odbierania dzieci przeciwnikom politycznym i oddawanie ich do adopcji. Mowa o praktykach, które miały mijesce za czasów dyktatury Augusto Pinocheta. Dotkniętych tym procederem miało być choćby 50 tysięcy rodzin. [AP News]
Były prezydent Evo Morales oskarżył w niedzielę swojego dawnego sojusznika politycznego, prezydenta Luisa Arce’a o oszukanie Boliwijczyków poprzez zorganizowanie w zeszłym tygodniu „samozamachu stanu” w celu zdobycia zdobycia poparcia społecznego. Morales był początkowo jednym z głównych głosów w kraju, który twierdził, iż około 200 żołnierzy, którzy maszerowali w środę obok pałacu rządowego Boliwii wraz z pojazdami opancerzonymi, dokonało „zamachu stanu”. Wezwał, aby „wszyscy zaangażowani w zamieszki zostali aresztowani i osądzeni”. Jednak w niedzielę Morales dołączył do innych, którzy twierdzą, iż sam Arce zaaranżował zamach stanu, próbując zdobyć sympatię Boliwijczyków w czasie, gdy jego popularność jest wyjątkowo niska. [AP News]

Ameryka Północna

„W nocy z 27 na 28 czerwca polskiego czasu odbyła się pierwsza debata prezydencka w Stanach Zjednoczonych. Do dyskusji stanęli dwaj główni kandydaci – urzędujący prezydent Joe Biden oraz Donald Trump. Komentarze po debacie były jednoznaczne – Biden nie wypadł dobrze. O tym, jak to wydarzenie może wpłynąć na dalsze losy prezydenckiego wyścigu, w rozmowie z Natalią Radulską, opowiada Mateusz Piotrowski, analityk ds. USA.”

„Tuż przed przerwą wakacyjną Sąd Najwyższy USA wydał garść nowych decyzji. Każda z nich jest nieludzka.” Krytyka Polityczna pisze o tym jak prawicowy Sąd Najwyższy wyczynia w Stanach Zjednoczonych. [Krytyka Polityczna]
„Wojsko amerykańskie uruchomiło tajny program podczas kryzysu COVID, aby zdyskredytować chińskie szczepienia Sinovac – zemsta za wysiłki Pekinu, aby obwinić Waszyngton za pandemię. Jeden cel: filipińska opinia publiczna. Eksperci ds. zdrowia twierdzą, iż ten plan był nie do obrony i narażał życie niewinnych ludzi.” [Reuters]
Czego można spodziewać się jeżeli Trump wróci do Białego Domu? Think tank Europejska Rada Spraw Zagranicznych przygotował artykuł, w którym przedstawia sześć potencjalne działania Trumpa, które mogą wpłynąć destabilizująco na świat. [Europejska Rada Spraw Zagranicznych]

Oceania

W australijskim stanie Queensland banki spermy zutylizują połowę swoich próbek spermy. Te działania to efekt audytu, który wykazał, iż właśnie około połowa próbek może być źle oznaczona, co może prowadzić do wzrostu ryzyka problemów genetycznych, a choćby zbyt bliskiego pokrewieństwa dawcy nasienia z biorcą. [BBC]
W jednej z dolin w Mount Aspiring National Park w Nowej Zelandii złapano w w ciągu roku około 100 zdziczałych kotów. Są one zagrożeniem dla miejscowej fauny. Nie mają one naturalnych wrogów, a lokalne zwierzęta nie są przystosowane do obrony przed nimi. Koty pojawiły się w Nowej Zelandii jako gatunek obcy, który przybył z Europejczykami i dzisiaj zagrażają miejscowym ekosystemom. [Radio New Zealand]

Ekonomia i gospodarka

Jeśli zastanawiacie się co może zagrozić gospodarce Chin to polecamy analizę Brookings Institution. Skupia się ona na ryzyku ucieczki zachodniego kapitału z Chin. Żeby móc rozważać czy się to może zdarzyć autor analizuje przypadki kiedy to się wcześniej wydarzyło i jakie były tego przyczyny. [Brookings Institution]
„Po pięciu latach istnienia wartość aktywów netto w Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK) wyniosła 26,6 mld złotych. Ich wielkość jest ponad dwukrotnie większa od sumy wpłat dokonanych przez uczestników programu. Co składa się na zysk osób zapisanych do PPK? Tej kwestii szerzej przyjrzymy się w tym artykule.” [Obserwator Gospodarczy]

Nauka i technologia

Wiecie, iż Meta ma Radę Kontrolną złożoną z ekspertów z całego świata, która ma (zgodnie z nazwą) nadzorować działania związane z moderacją Facebooka czy Instagrama? jeżeli nie wiedzieliście to nic dziwnego ponieważ Rada do tej pory nie była zbyt skuteczna w swoich działaniach. Brookings Institution opisuje dlaczego intensywny cykl wyborczy w tym roku będzie wyzwaniem dla Rady oraz wymienia niedociągnięcia w jej dotychczasowych działaniach. [Brookings Institution]
„Mustafa Suleyman, dyrektor generalny Microsoft AI, powiedział w tym tygodniu, iż firmy zajmujące się uczeniem maszynowym mogą zbierać większość treści publikowanych online i wykorzystywać je do trenowania sieci neuronowych, ponieważ są one zasadniczo »darmowe«.” Gdyby się zastanawialiście dlaczego trzeba regulować big techy. [The Register]
„Zrobotyzowana noga, która może być w pełni kontrolowana przez mózg i rdzeń kręgowy, umożliwiła siedmiu osobom, które straciły kończynę dolną, chodzenie mniej więcej tak szybko, jak osoby bez amputacji.” Polecamy artykuł Nature, gdzie znajdziecie nie tylko szczegółowy opis tej technologii jak i materiał wideo przedstawiający działanie robotycznej nogi. [Nature]
Niezwykle niebezpieczną chorobą zakaźną, która towarzyszy nam od zarania ludzkości jest gruźlica. Nie ma jej na okładkach gazet, nie ma wielkich epidemii. Jednak bakteria ją wywołująca jest niesamowicie sprytna i odporna jest na sporą część mechanizmów obronnych człowieka, a ostatnio, pojawiają się również przypadki odporne na kolejne grupy leków. O tym jak nietypową bakterią jest prątek gruźlicy i o skutkach jego działania na ludzki organizm opowiada Kurzgesagt, z gościnnym występem Johna Greena.

„Spermagedon”/„Spermokalipsa” – globalny kryzys płodności, objawiający się m.in. poprzez spadek ilości plemników w spermie mężczyzn mający miejsce w ostatnich dekadach. Jednak ostatnie badanie duńskich badaczy zdaje się podważać tę tezę. O co w tym wszystkim chodzi i jaki jest stan badań o jakości spermy dowiemy się z epizodu podcastu naukowego od The Guardian.

Imperium mongolskie w XIII wieku zmieniło bieg historii naszego kraju i jego otoczenia. Skąd się wzięło, dlaczego jego armie przybyły aż do Europy środkowej i dlaczego ją opuściły? Opowiada o tym prof. Aleksander Paroń z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.

Idee, kultura, społeczeństwo

Materiał dotyczy męskiego zdrowia, ale jesteśmy inkluzywni – zachęcamy każdą i każdego do obejrzenia. Everyday Hero zachęca mężczyzn do dbania o siebie. Za opisem z Youtube’a „Mężczyźni żyją w Polsce 8,4 roku krócej niż kobiety i nie zapowiada się, by w najbliższym czasie się to zmieniło. Dlaczego tak się dzieje i czy mamy wpływ na to, jak długo będziemy żyć? ”

Michał Bańka, znany również jako Baniak, to wieloletni mistrz gry, prowadzący największy kanał w języku polskim dotyczący gier fabularnych (papierowych RPG). W ostatnich miesiącach zrealizował dosyć intrygujące „marzenie” – zagrał sesję RPG z osadzonymi w zakładzie karnym w Krzywańcu. Sama sesja, oprócz bycia okazją do aktywności osadzonych, stała się również podstawą pracy naukowej (obecnie w przygotowaniu) dot. wpływu gier RPG na resocjalizację więźniów. To będzie dosyć dłuuugi materiał, więc potraktujcie to jako interesujący podcast. Część I to tworzenie postaci (w końcu trzeba kimś grać) w systemie „Tajemnice pętli”. Część II to gra na scenie w Krzywańcu. Część III to rozmowy Michała na temat tego wydarzenia – jak do tego doszło, jego spostrzeżenia, rozmowa z naukowcami i uwagi merytoryczne.

Trochę o traumie i o cierpieniu. Rozmowa Dariusza Rosiaka z doktor Małgorzatą Wosińską, antropolożką ludobójstwa oraz psychotraumatolożką. Orbitując wokół tematu ludobójstwa w Rwandzie, rozmówcy poruszają temat traumy, jej przepracowania (m.in. o czymś, co dla zachodnich misjonarzy wyglądało jak „opętanie”) oraz o konsekwencjach zbrodni. Doktor Wosińska kilka miesięcy temu (na początku kwietnia) opowiadała o 30. rocznicy zbrodni w Rwandzie, również w rozmowie z Dariuszem Rosiakiem (01:29:25, linkujemy dokładnie do tego momentu).

Projektowanie rozwiązań dla osób z innej kultury często, a może choćby zazwyczaj, kończy się porażkami. Z powodu powierzchownie poznanych problemów, bez odpowiedniej wiedzy o wszystkim innym co składa się na kontekst, w jakim dane urządzenie ma być używane. Zapraszamy na materiał, który przedstawia kilka kompletnych klap projektów, które miały odmienić jakość życia mieszkańców państw rozwijających się, głównie w Afryce. Projekty uzyskiwały finansowanie, wydawały się, z zachodniej perspektywy, wręcz genialne, jednak wszystkie one pomijały lokalny kontekst.

Idź do oryginalnego materiału