Wodór niskoemisyjny: wyzwania i szanse dla rynku
Według najnowszego komentarza Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA), rozwój rynku wodoru niskoemisyjnego zależy dziś przede wszystkim od skutecznych działań politycznych, a nie od przyszłych przełomów technologicznych. Kraje w Azji, Europie i obu Amerykach wdrażają różne rozwiązania, by pobudzić inwestycje oraz zapewnić popyt na ten surowiec.
Opóźnienia inwestycyjne i bariery kosztowe
Choć w ostatnich pięciu latach liczba zapowiadanych projektów produkcji wodoru niskoemisyjnego znacząco wzrosła, ostateczne decyzje inwestycyjne (FID) dotyczą jedynie 11% przewidywanej mocy produkcyjnej na 2030 rok (37 mln ton rocznie według IEA). Główne bariery to wysoka premia kosztowa w porównaniu z rozwiązaniami opartymi na paliwach kopalnych oraz brak długoterminowych kontraktów odbioru, które zapewniają przewidywalność popytu i bankowalność projektów.
Przykład: wartość premii kosztowej
W Europie premia kosztowa dla odnawialnego amoniaku sięga w tej chwili 85–100%, co stanowi istotne wyzwanie dla producentów. Jednak na końcu łańcucha – np. w przypadku użycia nawozu w uprawie kawy – koszt ten stanowi mniej niż 0,1% ceny detalicznej produktu, co może być akceptowalne dla konsumenta. Dystrybucja tej premii w łańcuchu wartości pozostaje jednak złożona i wymaga koordynacji między uczestnikami rynku.
Różnorodność polityk krajowych: Szwecja, Niemcy, Korea
IEA analizuje różne podejścia państw do wspierania rynku wodoru:
- Szwecja – Dzięki inicjatywie „Fossil Free Sweden” oraz zapisaniu celu neutralności klimatycznej do 2045 roku w prawie, kraj ten dynamicznie rozwija przemysł oparty na wodorze. Przykładem jest budowa zakładów Stegra (dawniej H2 Green Steel, 700 MW elektrolizerów, start w 2026 r.) i SSAB (500 MW, planowane uruchomienie w 2027 r.). Ponad 60% produkcji Stegra zostało zabezpieczone kontraktami odbioru na 5–7 lat, a odbiorcy zaakceptowali premię do 20% w celu realizacji własnych celów dekarbonizacyjnych. Projekty wspierane są przez niskie ceny energii elektrycznej, niską emisyjność miksu energetycznego oraz granty, m.in. 3,1 mld SEK dla inicjatywy HYBRIT.
- Niemcy – Wdrażają mechanizm H2Global, który pośredniczy między producentami i odbiorcami, kompensując różnicę cenową wodoru niskoemisyjnego w drodze aukcji. Dodatkowo funkcjonuje system kontraktów różnicowych dla sektora przemysłowego (2,8 mld EUR w pierwszej rundzie), zapewniający przewidywalność przepływów finansowych na 15 lat.
- Korea Południowa – Skupia się na wsparciu kosztów operacyjnych poprzez aukcje z kryteriami zrównoważonego rozwoju. KEPCO, największy operator energetyczny, pokrywa premię kosztową w okresie 15 lat. Pierwsza aukcja w 2024 r. objęła 750 GWh rocznie, druga – 3 TWh.
Rola zamówień publicznych i regulacji
Publiczne zamówienia mogą pomóc w budowaniu rynku dla wodoru niskoemisyjnego i ograniczeniu różnicy kosztów. Kanada, Niemcy, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Wielka Brytania oraz USA zadeklarowały zakup ponad 30 mln ton niskoemisyjnej stali w ramach Green Public Procurement Pledge. Korea wspiera wdrażanie autobusów i śmieciarek na ogniwa paliwowe, wspierając jednocześnie krajową produkcję pojazdów.
Regulacje, takie jak unijna dyrektywa RED, mogą również stymulować popyt. Zgodnie z nią, do 2030 roku co najmniej 42% wodoru używanego w przemyśle UE musi pochodzić ze źródeł odnawialnych, a do 2035 roku – 60%. Państwa członkowskie wdrażają różne strategie, od systemów wsparcia po obowiązki branżowe.
Potrzeba działań po stronie popytu
IEA podkreśla, iż istnieje rozbieżność między deklarowanymi celami a wdrożonymi politykami wspierającymi popyt na wodór. Skuteczny rozwój rynku wymaga skoncentrowania się na aplikacjach, dla których nie ma tańszych lub efektywniejszych alternatyw. Przemysł, jako główny konsument wodoru, może być pierwszym motorem rozwoju rynku niskoemisyjnego wodoru.
IEA deklaruje gotowość do dalszego wspierania wymiany doświadczeń i analizy rynku, m.in. poprzez coroczne przeglądy polityki energetycznej i monitorowanie rynku wodoru.
Zobacz również:
- Forum Innowacji Wodorowych UE: ruszyła rejestracja na najważniejsze wydarzenie Europejskiego Tygodnia Wodoru 2025
- PESA Bydgoszcz uruchamia pierwszą w Europie seryjną produkcję lokomotyw wodorowych dzięki wsparciu z KPO
- Ciężarówki wodorowe Daimler Truck przejechały ponad 225 000 km – podsumowanie pilotażu GenH2
- Nowy katalizator może zrewolucjonizować produkcję zielonego wodoru
- Przełomowy żelazowy katalizator może zrewolucjonizować czystą energię wodorową
Źródło: IEA
