Poniżej przedstawiamy kilka ciekawostek związanych z obecnością Żydów w Ostródzie, opartych na fragmentach z książki „Dawna Ostróda” autorstwa Janusza B. Kozłowskiego.
Początki osadnictwa żydowskiego
Pierwsi Żydzi osiedlili się w Ostródzie około 1735 roku. Do 1835 roku modlitwy odbywały się w domach prywatnych, aż w końcu zbudowano synagogę przy ulicy Pułaskiego. W 1893 roku, dzięki staraniom rabina Jacoba Akiba Sturmanna, oddano do użytku nową synagogę, zaprojektowaną w stylu mauretańskim, przy ulicy Olsztyńskiej (Gartenstraße). Była to duma ostródzkich żydów – budynek z dwiema wieżyczkami, ogrodzony eleganckim, metalowym płotem i wyposażony w dwie latarnie, podobno najładniejsze w całym mieście.
Życie społeczne i religijne
Na początku XX wieku w Ostródzie mieszkało około dwustu Żydów. Zajmowali się głównie handlem bydłem, byli fabrykantami, urzędnikami magistratu, właścicielami ziemskimi i radnymi. Ostródzka gmina żydowska miała szczęście do rabinów, w tym Jacoba Akiba Sturmanna i jego następcy, Davida Manneheima. Obaj byli duchownymi oraz zaangażowanymi działaczami społecznymi.
Jacob Akiba Sturmann przybył do Ostródy około 1865 roku z Nowego Miasta. Oprócz obowiązków rabina pełnił także funkcję nauczyciela religii (melameda). Dzięki jego inicjatywie powstały liczne organizacje i związki ludności wyznania mojżeszowego, co przyczyniło się do ożywienia duchowego i społecznego miejscowej gminy. To właśnie rabin Sturmann zainicjował budowę nowej synagogi, mobilizując członków gminy do ofiarności i w stosunkowo krótkim czasie gromadząc odpowiednie środki na ten cel.
Warto również wspomnieć o Klarze Koslowski, starszej Żydówce, która mieszkała w domu obok synagogi pod numerem 4a. Klara handlowała starociami i używaną odzieżą. Według wspomnień Martina Rohde, syna ostródzkiego pastora Richarda Rohde, Klara często kupowała od jego matki rzeczy, które ta uznała za nieprzydatne. Czasami zdarzało się, iż pastor musiał odkupywać niektóre z tych przedmiotów, gdy okazywały się one jednak potrzebne.
