Cele klimatyczne 2030 zagrożone
Zgodnie z raportem „Regional Energy Transition Outlook: European Union 2025”, Unia Europejska może nie osiągnąć kluczowych celów klimatycznych. Jak wskazuje raport:
„UE nie znajduje się na dobrej drodze do realizacji krótkoterminowych celów w zakresie odnawialnych źródeł energii i redukcji emisji do 2030 roku.”
Zgodnie z tzw. pakietem „Fit for 55”, UE zakłada redukcję emisji CO2 o co najmniej 55% względem poziomu z 1990 r. oraz osiągnięcie 42,5% udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto. Aspiracyjny cel to 45%.
Różnice między scenariuszami PES i DES
Raport przedstawia dwa scenariusze: Planned Energy Scenario (PES) oraz Decarbonising Energy Scenario (DES). PES odzwierciedla obecne plany i polityki UE, a DES – ścieżkę zgodną z celami klimatycznymi.
W zakresie produkcji energii elektrycznej z OZE, oba scenariusze przewidują podobny poziom – około 2 270 TWh do 2030 roku. Natomiast w szerszym ujęciu, czyli całkowitym zużyciu energii w UE, różnice są bardziej znaczące. W PES udział OZE wynosi 39%, a w DES – 43%.
„Obecnie wdrażanie polityk na poziomie krajowym w różnych sektorach, technologiach i nośnikach energii pozostaje w tyle.”
Luki w implementacji polityk państw członkowskich
Wyzwania związane z wdrażaniem polityk na poziomie krajowym są znaczące. Raport podkreśla
„Potrzebne są silniejsze mechanizmy zarządzania i zróżnicowane podejście do odpowiedzialności. Różnice w działaniach dekarbonizacyjnych między państwami członkowskimi mogą wymagać dodatkowych wysiłków ze strony niektórych krajów.”
Choć nie wskazano jednoznacznie nazw państw, raport informuje, iż w sektorze ogrzewania i chłodzenia tylko kilka krajów, takich jak Szwecja i Estonia, przekroczyło już 50% udziału OZE, podczas gdy wiele innych wciąż bazuje głównie na paliwach kopalnych. Sektor transportu również pozostaje w tyle, a obecny udział OZE to zaledwie 9%, wobec celu 29% w scenariuszu DES na 2030 rok.
Znaczne różnice między państwami UE w udziale OZE. W 2021 r. wiele państw miało udział poniżej 30%. Do 2050 r. wszystkie mają przekroczyć 70%, a niektóre – jak Austria, Dania, Łotwa – choćby 90%.Zbyt wolne tempo wzrostu OZE
W 2021 roku moc zainstalowana OZE w UE wynosiła 491 GW. Do 2030 r. w scenariuszu PES ma wzrosnąć do 1 246 GW, a w DES – do 1 247 GW. Mimo zbliżonych prognoz, rzeczywisty wzrost musi być szybszy niż w poprzednich latach, zwłaszcza w fotowoltaice i energetyce wiatrowej.
IRENA zauważa, iż energetyka wiatrowa i słoneczna będą odpowiadały łącznie za około 85% całej produkcji energii elektrycznej z OZE w 2050 r. Tymczasem w wielu krajach przyłączenia do sieci oraz procedury pozwoleń przez cały czas spowalniają nowe inwestycje.
W 2050 r. w scenariuszu dekarbonizacji (DES) udział paliw kopalnych w zużyciu energii spada do 17%, podczas gdy udział OZE rośnie do 22%, a wodoru i e-paliw do 6%. W scenariuszu PES udział paliw kopalnych przez cały czas wynosi 22%.Transformacja sektora ciepłowniczego i transportowego
Znaczne wyzwania dotyczą sektorów innych niż elektroenergetyka. W sektorze ciepłownictwa tylko nieliczne kraje UE przekroczyły 50% udział OZE, a średnia unijna wynosi około 23%. Do 2030 r. DES zakłada wzrost tego udziału do 42%.
Jeszcze bardziej opóźniony jest sektor transportu. Obecny udział OZE to zaledwie 9%, a cel na 2030 r. to aż 29% w scenariuszu DES. Oznacza to konieczność potrojenia tempa wdrażania biopaliw, elektromobilności i transportu zbiorowego.
Udział energii elektrycznej w końcowym zużyciu energii w UE27 wzrośnie w scenariuszu DES z 24% w 2021 r. do 64% w 2050 r. Największy wzrost odnotuje sektor transportu – z 5% do 81%.Konsekwencje opóźnień
Opóźnienia we wdrażaniu transformacji mogą prowadzić do wzrostu kosztów energii, pogorszenia bezpieczeństwa energetycznego i utraty konkurencyjności gospodarki. Jak ostrzegają autorzy:
„Opóźnienie tych inwestycji może skutkować długoterminowymi kosztami i brakiem bezpieczeństwa – wcześniejsze działania są zarówno strategiczne, jak i opłacalne.”
Scenariusz PES zakłada, iż do 2050 roku udział OZE w całkowitym zużyciu energii wyniesie 70%, podczas gdy DES przewiduje 85%. Te różnice pokazują, iż przy obecnym tempie zmian neutralność klimatyczna może nie zostać osiągnięta w deklarowanym terminie.
Potrzeba lepszej koordynacji i inwestycji
Raport IRENA wskazuje na pilną potrzebę:
- zwiększenia inwestycji w sieci elektroenergetyczne i odnawialne źródła,
- wdrażania magazynów energii i technologii elastyczności systemu,
- koordynacji działań między państwami członkowskimi.
- IRENA: 90% pojazdów musi być elektrycznych do 2050 roku
- Geopolityka w cieniu transformacji energetycznej: IRENA podkreśla nowe wyzwania i szanse dla świata
- IRENA: Globalny cel OZE zagrożony. Potrzeba 1080 mld USD rocznie
- Rekordowy wzrost mocy OZE w 2024 roku. 5 kluczowych faktów w raporcie IRENA
Źródło: IRENA (2025), Regional Energy Transition Outlook: European Union
