Możliwość przyjmowania uchwał krajobrazowych (inna nazwa – reklamowych, bo celem jest porządkowanie chaosu reklamowego w przestrzeniach miejskich) wprowadziła tzw. ustawa krajobrazowa, która weszła w życie w 2015 r.
Ustawa krajobrazowa
Dała ona samorządom możliwość ustalania zasad i warunków sytuowania szyldów, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych, ich gabarytów, standardów jakościowych i rodzajów materiałów, z jakich mogą być wykonywane. Uprawnia też samorządy do wprowadzania i egzekwowania kar za niestosowanie się do ich przepisów, także wobec już zamontowanych nielegalnie nośników.
Tychy chcą być kolejną gminą w woj. śląskim mającą takie prawo miejscowe. W 2019 r. podobną uchwałę przyjęto w Sosnowcu, w 2020 r. w Cieszynie, Tarnowskich Górach i w Wiśle, w 2021 r. w Mikołowie, a w 2023 r. w Bytomiu.
W czwartek rzeczniczka tyskiego urzędu miasta poinformowała, iż w związku z rozpoczęciem prac nad uchwałą krajobrazową mieszkańcy Tychów mają już możliwość wyrażenia opinii poprzez wypełnienie 13-punktowej ankiety.
– Zaczynamy pracę nad uchwałą krajobrazową – dokumentem, w którym ustalimy zasady umieszczania reklam, obiektów małej architektury oraz ogrodzeń w naszym mieście – powiedział, cytowany przez Wawak, prezydent Tychów Maciej Gramatyka.
– Chcemy to zrobić wspólnie z mieszkańcami, dlatego zapraszamy was do wyrażenia opinii w anonimowej ankiecie. Dzięki waszym odpowiedziom dowiemy się, jak oceniacie estetykę przestrzeni miejskiej, jaki wpływ na nią mają reklamy, czy wam przeszkadzają oraz w jakiej formie są do zaakceptowania – zwrócił się do mieszkańców Gramatyka.
Współpraca z sąsiadami
Wprowadzanie uchwał krajobrazowych w niektórych miastach trwa wiele lat. Od 2017 r. prace mające zmierzać do przyjęcia takiej uchwały prowadzą Katowice. Wiosną ub. roku tamtejszy magistrat przekazał radnym założenia do projektu; sygnalizował też zamiar przeprowadzenia procedury formalno-prawnej związanej ze sporządzaniem uchwały.
W ub. roku prace nad stworzeniem metropolitalnych standardów krajobrazowych rozpoczęła dla mieszkańców swoich 41 miast i gmin członkowskich Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Prace, podobnie, jak teraz w Tychach, rozpoczęto od ankiety dla mieszkańców GZM, z pytaniami nt. reklam w przestrzeni publicznej, małej architektury, ogrodzeń czy postrzegania uchwał krajobrazowych.
Metropolitalne standardy krajobrazowe będą mogły być wykorzystywane przez gminy członkowskie przy opracowywaniu uchwał krajobrazowych. Ma to być zbiór rekomendacji, które będą mogły być wskazówką dla gminy i miast w dopasowaniu do indywidualnych potrzeb i założeń projektowanych konkretnych uchwał.
Poza uchwałami krajobrazowymi lokalne samorządy mają inne narzędzia wpływu na wygląd przestrzeni. W tym roku na obszarze centrum Rybnika powstał park kulturowy – forma ochrony zabytków, obejmująca całość przestrzeni: zabytki, budynki współczesne czy zieleń i wprowadzająca w niej ład przestrzenny.
Park kulturowy to jedna z form ochrony konserwatorskiej wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Pierwsze prace nad utworzeniem parku kulturowego, rybnicki samorząd podjął w 2016 r. Park Kulturowy “Centrum Starego Rybnika” funkcjonuje od 1 czerwca br.