Nieobecność polskiej strony na spotkaniu w Berlinie wywołała lawinę reakcji. Pojawiły się głosy, iż Olaf Scholz ograł Donalda Tuska albo iż w ten sposób wypadliśmy z dyplomatycznej czołówki. Jedno jest pewne – doszło do wizerunkowego zgrzytu. – Wygląda to, jak koncert mocarstw i nas przy tym stole nie ma – mówi nam ekspert zajmujący się historią protokołu dyplomatycznego.
Przez weekend sieć obiegły zdjęcia ze spotkania, które odbyło się 18 października w Berlinie. Wzięli w nim udział przedstawiciele USA, Niemiec, Francji i Wielkiej Brytanii. W stolicy Niemiec rozmawiali Olaf Scholz, Joe Biden, Emmanuel Macron i Keir Starmer.
W Polsce jako pierwsze podchwyciły to prawicowe media. Pojawiły się nagłówki o tym, iż „tak traktują Tuska”. Chodziło o to, iż w stolicy Niemiec zabrakło przedstawiciela z Warszawy.
– Po co mają zapraszać Donalda Tuska, jak mogą mu powiedzieć, co ma robić. Tusk prowadzi politykę proniemiecką – stwierdził w RMF FM Marcin Mastalerek, szef gabinetu Prezydenta RP. I dodał jeszcze, iż „Tusk miał rozgrywać wszystkich w Unii Europejskiej, a sam został ograny”.
Tyle iż Andrzeja Dudy też nie zaproszono. Co naprawdę zaskakujące, Polska została pominięta w dyskusji o przyszłości Ukrainy, a do tej pory była w niej kluczowym graczem. Przynajmniej tak to mogło wyglądać.
Polska pominięta w Berlinie? „Nie tylko Scholz decydował”
– Pokazuje to pewne załamanie w polskiej polityce zagranicznej – mówi dla naTemat dr Janusz Sibora, historyk protokołu dyplomatycznego.
Nasz rozmówca wskazuje na drugie dno w tej sprawie. Jego zdaniem Tusk przelicytował w krytyce Scholza po wprowadzeniu kontroli granicznych.
– To było zbyt ostre, ale przede wszystkim mało dyplomatyczne. Dziwne, iż wszyscy się na to godziliśmy, kiedy trwały mistrzostwa Europy. Zresztą oni mogli łatwo odbić piłeczkę w tej sprawie, iż to my mamy „dziurawe sito”, a oni muszą wprowadzać restrykcje. Wizerunkowo Tusk stracił na tym u Scholza – stwierdza Sibora.
Media za Odrą też zauważają, iż o ile zaraz po zmianie władzy w Polsce przyszedł czas na nowe otwarcie w stosunkach polsko-niemieckich, o tyle teraz widać pewien dystans.
„Tusk okazuje się w coraz większym stopniu krytykiem Niemiec. Widać to w takich tematach jak zbrojenie, polityka energetyczna czy właśnie migracje” – napisał dziennikarz „Die Welt” Philipp Fritz. Zaznaczył, iż Niemcy są dla polskiego premiera „odstraszającym przykładem niesterowalnej polityki migracyjnej”.
Brak zaproszenia dla Polski? „Decydują Amerykanie”
Kulisy planowania rozmów w Berlinie mogą być jednak inne, niż zakłada to prawicowa narracja. I wcale nie musi tu chodzić o kanclerza Niemiec w roli głównej.
– Decydujący głos przy tego typu spotkaniach mają zawsze Stany Zjednoczone. Gdyby chciały naszej obecności i zależałoby im na tym, to bylibyśmy tam obecni. Spotkanie było w Berlinie, ale to na pewno było konsultowane – zauważa Sibora.
Ekspert przekonuje, iż w tej sprawie nie tylko Scholz decydował. – Głównym gościem był prezydent USA. To powinien wyjaśnić ambasador Mark Brzezinski – proponuje w rozmowie z nami. Nawiązując do tematu spotkania w Niemczech, nie ma wątpliwości, iż „dyplomatycznie wykopywany jest pewien dyplomatyczny rów między Polską i Ukrainą”.
Z drugiej strony specjalista od historii protokołu dyplomatycznego analizuje skład tej wspomnianej już „wielkiej czwórki”.
– Złośliwie można powiedzieć, iż spotkał się tam Joe Biden, czyli odchodzący prezydent USA, Emmanuel Macron, którego pozycja po wyborach nie jest silna i Olaf Scholz, po wyborach w Turyngii i Saksonii z jeszcze słabszą pozycją. Do tego premier Wielkiej Brytanii, który też ma problemy wizerunkowe. Siła polityczna tego spotkania nie była duża – ocenia.
Tłumaczy też, iż sama obecność prezydenta USA przemawiałaby za tym, iż z naszej strony musiałby pojawić się prezydent. Była to jednak wizyta robocza, więc z uwagi na to, w taką delegację mógłby udać się również premier.
Sibora nawiązuje też szerzej do polskiej polityki zagranicznej. – Ja uważam, iż my uprawiamy dyplomację przesiadkową. Cieszyliśmy się, iż odwiedza nas po latach premier Indii, ale dlatego, iż musiał jechać do Kijowa – przypomina.
Dodajmy jeszcze, iż rozmowy przywódców w Berlinie skończyły się ogólnymi deklaracjami. – USA i Niemcy są ważnymi sojusznikami Ukrainy w walce o jej przeżycie – powtarzał Biden. – Będziemy stali po stronie Ukrainy tak długo, jak będzie trzeba – zapewniał z kolei Scholz.
