2 godzin temu
Po szczycie w Waszyngtonie znane są już pierwsze ustalenia dotyczące Ukrainy. Zachodni liderzy wypracowali ramy gwarancji bezpieczeństwa, a Macron zaproponował spotkanie Putin-Zełenski w Genewie.
Do Waszyngtonu przybyli najważniejsi przywódcy europejscy, w tym premier Wielkiej Brytanii Keir Starmer, kanclerz Niemiec Friedrich Merz, premier Włoch Giorgia Meloni, prezydent Finlandii Alexander Stubb, przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, prezydent Francji Emmanuel Macron oraz sekretarz generalny NATO Mark Rutte.
Tło rozmów stanowiły wcześniejsze ustalenia między Trumpem a Putinem, w których rosyjski dyktator miał sygnalizować gotowość do porozumienia pod warunkiem uznania rosyjskich zdobyczy terytorialnych, między innymi Doniecka i Ługańska. Trump wspominał przed spotkaniem o konieczności potencjalnych ustępstw terytorialnych Ukrainy, co wywołało niepokój wśród zachodnich sojuszników.
„Granice międzynarodowe nie mogą być zmieniane siłą. To decyzje, które leżą wyłącznie w gestii Ukrainy” – podkreślała Ursula von der Leyen.
Zełenski przybył z jasnym przekazem: „Peacemaking nie może oznaczać nagradzania okupacji”, ostrzegając, iż jakiekolwiek ustępstwa terytorialne podważą zasady prawa międzynarodowego.
Gwarancje bezpieczeństwa w centrum negocjacji
Głównym tematem dyskusji były amerykańskie i europejskie gwarancje bezpieczeństwa dla Ukrainy. Specjalny wysłannik Trumpa, Steve Witkoff, poinformował, iż Putin zgodził się na udzielenie Ukrainie gwarancji bezpieczeństwa przez Stany Zjednoczone i ich sojuszników.
„Udało nam się uzyskać następujące ustępstwo: Stany Zjednoczone mogłyby zaoferować ochronę wzorowaną na Artykule 5, który jest jednym z kluczowych powodów, dla których Ukraina dąży do członkostwa w NATO” – powiedział Witkoff w rozmowie z CNN.
Ukraina przedstawiła też propozycję zakupu broni o wartości 100 miliardów dolarów, finansowanej przez Europę, oraz produkcji dronów za 50 miliardów dolarów z udziałem amerykańskich firm. Trump wyraził gotowość do dalszego wsparcia militarnego: Stany Zjednoczone „dostarczają wszystko, co potrzebne w zakresie broni”.
Administracja USA podkreśla, iż wszelkie działania mają na celu budowanie trwałego systemu bezpieczeństwa, odrzucając ustępstwa terytorialne wobec Rosji. Do marca 2025 r. na wsparcie Ukrainy przeznaczono około 185 miliardów dolarów.
Macron proponuje szczyt w Genewie
Według administracji Trumpa proces pokojowy obejmuje trzy etapy: spotkanie Putina z przedstawicielami USA, spotkanie Zełenskiego z USA, a następnie planowane spotkanie Putina i Zełenskiego z udziałem USA. Choć rosyjska strona jeszcze nie potwierdziła oficjalnie gotowości do rozmów, fakt, iż strony rozmawiają po raz pierwszy od ponad trzech lat, jest już uznawany za znaczący.
„Jest sposób na zawarcie umowy: kupujący i sprzedający powinni znaleźć się w tym samym pomieszczeniu, by o tym porozmawiać. Staramy się ustalić, czy obie strony rzeczywiście dążą do porozumienia i jak wyglądają jego wstępne zarysy” – podkreśłił jeden z doradców Trumpa.
W odpowiedzi prezydent Francji Emmanuel Macron zaproponował spotkanie przywódców Ukrainy i Rosji w neutralnym kraju, wskazując Genewę jako preferowane miejsce. „Zgromadzimy koalicję chętnych wraz z brytyjskim premierem Keirem Starmerem, aby informować ich na bieżąco. Równocześnie rozpoczniemy konkretne prace z Amerykanami, aby sprawdzić, kto jest gotów podjąć jakie działania” – powiedział Macron.
Dodał, iż Ukraina podejmie tylko takie ustępstwa, które uzna za sprawiedliwe i korzystne: „Ten pokój nie może być kapitulacją – byłoby to tragiczne zarówno dla Ukrainy, jak i dla Europy”.
Stawka: przyszłość ładu międzynarodowego
Szczyt w Waszyngtonie może okazać się punktem zwrotnym dla przyszłej architektury bezpieczeństwa Ukrainy i równowagi geopolitycznej w Europie. Na razie osiągnięto jedynie zawieszenie jednostronnych działań i zobowiązanie do dalszego dialogu. najważniejsze pytania pozostają bez odpowiedzi: gwarancje bezpieczeństwa, rola ustępstw terytorialnych oraz trwałość zachodniej determinacji w wspieraniu Ukrainy.
Porozumienie przewidujące ustępstwa terytorialne mogłoby mieć daleko idące reperkusje dla bezpieczeństwa europejskiego i globalnego ładu opartego na prawie, potencjalnie zachęcając do dalszej agresji w innych miejscach.
