System kaucyjny w Polsce – opakowania objęte kaucją dominują na półkach sklepowych

Startujący z początkiem października 2025 r. system kaucyjny w Polsce od dłuższego czasu wywołuje ożywione dyskusje w środowisku producentów i handlowców. Najnowsze dane zebrane w sierpniu 2025 r. przy użyciu technologii Shelf Recognition AI pokazują jednak, iż grunt pod tę rewolucję jest już dawno przygotowany. Analiza półek z napojami bezalkoholowymi dowodzi, iż opakowania objęte systemem kaucyjnym stanowią absolutną większość oferty największych sieci handlowych w kraju.

Dane spółki technologicznej eLeader, specjalizującej się w automatyzacji pracy przedstawicieli handlowych, pozyskane dzięki analizie zdjęć półek sklepowych, nie pozostawiają złudzeń. Jeszcze przed startem systemu opakowania, które zostały objęte kaucją, w pełni dominują w kluczowych kanałach sprzedaży. W hipermarketach ponad 73 proc. napojów bezalkoholowych znajduje się w butelkach PET i puszkach, natomiast w dyskontach ten udział pozostało wyższy i przekracza 86 proc.

Oznacza to, iż system kaucyjny od pierwszego dnia obejmie większość produktów wybieranych przez konsumentów. Należy jednak pamiętać, iż producenci muszą w pierwszej kolejności wyprzedać stany magazynowe produktów w opakowaniach bez specjalnego oznaczenia nowego systemu. Z tego powodu realny obraz rynku i pierwsze wiarygodne dane dotyczące funkcjonowania systemu pojawią się dopiero na przełomie roku.

Możliwe scenariusze rozwoju rynku po wprowadzeniu systemu

Wprowadzenie systemu kaucyjnego otwiera pole do spekulacji na temat przyszłych strategii producentów i zachowań konsumentów. Eksperci eLeader monitorujący rynek obserwują kilka potencjalnych kierunków rozwoju sytuacji.

Producenci, zwłaszcza w segmentach soków i nektarów, mogą zintensyfikować wykorzystanie opakowań nieobjętych kaucją, takich jak kartony, aby uniknąć bariery cenowej w postaci kaucji. Konsumenci poszukujący tańszych i prostszych rozwiązań mogą chętniej sięgać po te produkty. Możliwy jest również podział rynku – część klientów, dla których zwrot opakowań będzie kłopotliwy, może świadomie wybierać produkty bez kaucji, co stwarza szansę dla mniejszych sklepów budujących swoją przewagę na asortymencie nieobjętym systemem.

Wysoki udział opakowań kaucyjnych w dyskontach, przekraczający 86 proc., sugeruje jednak, iż konsumenci są przywiązani do produktów w tych formatach i mogą zaakceptować kaucję, o ile system zwrotu będzie prosty i zautomatyzowany. System kaucyjny może także stać się katalizatorem innowacji, zmuszając producentów do inwestycji w badania i rozwój nowych rozwiązań, takich jak opakowania wielokrotnego użytku czy biodegradowalne alternatywy.

Nowa rola przedstawicieli handlowych

Okres przejściowy i nowe zasady rynkowe wpłyną także na pracę przedstawicieli handlowych, którzy staną się kluczowym ogniwem w zarządzaniu transformacją na poziomie sklepu. Do ich zadań należeć będzie nie tylko dbanie o ekspozycję, ale także monitorowanie procesu wymiany opakowań na te z nowym oznaczeniem, edukowanie personelu sklepów oraz raportowanie wszelkich nieprawidłowości w działaniu systemu.

„W tym dynamicznym środowisku jeszcze większego znaczenia nabierają nowoczesne narzędzia automatyzujące pracę przedstawicieli handlowych oraz zarządzanie nowymi obowiązkami. Chodzi przede wszystkim o systemy wspierające pracę w terenie, które stają się niezbędne do zbierania precyzyjnych danych w czasie rzeczywistym i szybkiego reagowania na wyzwania, jakie niesie ze sobą system kaucyjny” – komentuje Paweł Majsiej, Chief of Shelf Recognition AI w eLeader.

Pełna ocena efektów zmian dopiero za kilka miesięcy

System kaucyjny to punkt zwrotny, który redefiniuje strategie rynkowe. W nadchodzących miesiącach najważniejsze będą odpowiedzi na pytania o to, czy konsumenci zaakceptują kaucję, czy będą jej unikać oraz jak na ich zachowania odpowiedzą producenci i detaliści. Gdy tylko na półkach pojawią się produkty z nowym, dedykowanym oznaczeniem systemu kaucyjnego, warto będzie powtórzyć badanie ekspozycji, które pozwoli precyzyjnie ocenić, jak producenci i konsumenci adaptują się do nowych zasad.

Wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce stanowi istotny krok w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego i zwiększenia poziomu recyklingu opakowań. System ma przyczynić się do realizacji unijnych celów dotyczących zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych, redukując jednocześnie ilość plastiku i aluminium trafiającego do środowiska. Długoterminowo może także stymulować rozwój przemysłu recyklingowego oraz tworzenie nowych modeli biznesowych opartych na wielokrotnym użyciu opakowań, wspierając transformację w kierunku bardziej zrównoważonego modelu konsumpcji.